Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.1984, Blaðsíða 8

8
DV. ÞRIÐJUDAGUR 6. NOVEMBER1984.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur

Ekki gefíns að eignast bam —
en ertu annars einstæð eða gift?
Hvenær er besti tíminn i lífi
manns til aö eignast bam? Margt
veröur aö athuga viö slikar ákvarö-
anir svo sem aldur, f járhag, framtíö-
aráform, vinnutap og bamapössun.
Kostnaöur er enginn við feðingar
hér á landi fyrir foreldrana sjálfa
heldur greiöir rikið fæöingarstyrk
sem fer i gegnum sjúkrasamlögin og
er fyrir greiöslu á öllum skoöunum á
meðgöngutímanum svo og fæðing-
unni sjálfri og sjúkrahúsvist. Hins
vegar, ef konur óska eftir heimafæö-
ingu, sem er mjög sjaldgæft, er ein-
hver aukakostnaöur fyrir læknl og
hjúkrunarkonu. Fæöingarstofnanir i
Reykjavík em tvær: Fæðingarheim-
iU Reykjavíkur og Landspitallnn.
Konur þurfa ekki aö ákveöa fyrir-
fram hvar þær ætli að fæða heldur
geta þær fariö í mánaðarlegar skoö-
anir hvert sem er, á Landspitalann
eöa á hvaða heilsugæslustöð sem er.
Bætur, meðlög, styrkir:
Bamabætur eru reiknaðar viö
álagningu en miöast við fjölskyldu-
stærö um síöastliöin áramót hverju
sinni og koma til frádráttar eöa end-
urgreiöslu eftir þvi hversu skattar
eru háir. Bamabætur hjóna meö eitt
bam em 6000 krónur á ári en 9000
krónur með hverju bami umfram
þaö. Bætur til einstæðs foreldris eru
12.000 krónur meöhverju bami.
Barnsmeölög og mæöralaun fá
einstæðir foreldrar og em þau greidd
út 10. hvers mánaöar. Bamsmeölag
er 2117 krónur á hvert bam. Meðlög-
in koma frá Tryggingastofnun rikis-
ins en meölagsgreiöandi greiöir hjá
Innheimtustofnun sveitarfélaga
sömu upphæð.
Mæðralaun em 1327 krónur fyrir
eitt bam, 3476 krónur fyrir tvö og
6166 krónur fyrir þrjú böra.
Fæðingarorlof:
Eftir fæöingu á kona rétt á þriggja
mánaöa fæöingarorlofL Greiöslum i
fæðingarorlofi er skipt niöur i þrjú
þrep:
1 fyrsta flokki em þær konur sem
hafa unnið fullan vinnudag fyrir fæð-
inguna eöa skilaö 1032 stundum siö-
ustu 12 mánuöi fyrir orlofstöku. Þær
fá 15.866 krónur á mánuöi, sem gerir
samtals 47.298 krónur i þrjá mánuöi.
1 öörum flokki lenda þær konur
sem skilaö hafa 516 vinnustundum á
12 mánuöum fyrir orlofstöku.Er or-
lofsgreiðsla til þeirra 10.577 á mán-
uöi eöa samtals 31.731 krónur. 1 þelm
flokki lenda einnig flestir nemendur
sem hafa verið i skóla i þrjá mánuöi
eöa meira á siöastliönum 12 mánuö-
um fyrir orlofstöku. Bóndakonur eru
einnig metnar sem hálfsdagsvinnu-
kraftar og fá þvi sömu upphæö.
I þriöja flokki lenda þær konur
sem em húsmæöur og ekki hafa náö
að vinna úti 516 tíma. Þær fá orlof
upp á 5.289 krónur á mánuði, sem er
samtals 15.867 krónur. Mismunur á
fyrsta og þriöja flokki er 31.431
króna.
Pabbinn getur sótt um orlof i einn
mánuö, sem myndi þá dragast af or-
lofi mömmunnar, þannig aö hún
fengi aöeins tveggja mánaöa orlof.
Ef móöirin væri t.d. í öðrum eöa
þriöja flokki myndi faöirinn komast
inn i fyrsta flokk svo lengi sem hann
hefði verið í fullri vinnu en umsókn
fööur er aöeins hægt aö taka til
greina meö samþykki móöur.
Barnapössun:
Bamapössun er mál sem þarf aö
gera ráö fyrir á fjárlögum
heimilisins um sex ára skeiö eöa þar
til baraið fer í skóla, þvi eins og
íslenskt þjóöfélag er uppbyggt þurfa
flestlr aö vinna úti frá bömum
sinum: einstæðir vegna þess aö þeir
eru fyrirvinna heimilisins og bæöl
hjónin vegna skattalaga hér á landi
— laga um skiptingu tekna miili
hjóna, sem margbúlö er aö rita um.
Töluveröur munur er geröur á
einstæöum foreldrum annars vegar
Mlklar deilur hafa verið um dagvlstunannál hér á landi undanfarin ár.
og hjónafólki hins vegar. Eflaust á sá
munur rætur sinar aö rekja til hús-
næöisskorts eöa plássleysis dag-
heimila eöa fjárskorts rikisins en
ekki munu menn vera á eitt sáttir um
ástæöur þessar og hefur ýmsu veriö
varpaö fram til lausnar dagvistunar-
málum. Gagnrýni hefur veriö mikil á
niöurgreiöslur borgarinnar til
einstæðra foreldra bæöi á dag-
heimilum og hjá dagmæðrum á
meöan hjónafólk kemst ekki meö
litlu tána inn á dagvistunarstofnanir
og þarf þvi aö notast viö dagmæöur
þar sem borga þarf tæplega helmingi
meira en hjá dagvistunarstofiiun-
unum.
Dagvistunarstofnanir:
Böm einstæöra foreldra em látin
sitja fyrir plássum á dagheimilum
og geta foreldrar þeirra sótt um
pláss um leiö og bamið fæöist. Biö-
tími er um eitt ár og kemst bamiö
þvi inn um eins árs aldur. Verö fyr-
ir böm einstæðra er 2.000 krónur á
mánuöi fyrir 8 tima á dag.
Hins vegar getur hjónafólk ekki
sótt um dagvistun fyrr en bamiö er
oröið tveggja og hálfs árs og er biö-
tíminn einnig um ár þannig aö
barniö kemst aldrei inn fyrr en
þriggja og hálfs árs. En aðeins 10
prósent af bömum hjónafólks eru
tekin inn á dagvistunarstofnanir
svo aö ekld em miklar líkur á aö
hjónafólk fái pláss hjá dagheimilum
þó svo aö umsóknin nái inn.
Dagmömmur:
Dagmæöur eru orönar nokkrar í
Reykjavík og víðar 6 landinu og
hafa þær stofnað samtök meö sér,
Samtök dagmæöra. Þær hafa eigin
gjaldskrá. Þær dagmæður sem sótt
hafa námskeiö á vegum félags-
málastofnunar eöa hafa menntun á
uppeldissviöi hafa rétt til aö nota 7
prósent hærri launaliöi en hinar
sem hafa þetta ekki.
Fjöldi bama hjá hverri dagmóö-
ur er fjögur böm yngri en sex ára
en ef sum bömin eru part úr degi,
litur málið öðmvísi út og getur hún
þá bætt viö sig á öörum tímum.
Umsjónarfóstrur á vegum borg-
arinnar eru starfandi og er hverfum
Reykjavíkur skipt niður á þær. Um-
sjónarfóstrumar fara á heimili dag-
mæöranna a.m.k. einu sinni í mán-
uöi til aö hafa eftirlit meö helmilun-
um.
Einstæöir foreldrar og hjónafólk
borga sömu upphæö til dagmæör-
anna en siöan fá einstæðir foreldrar
niðurgreiöslu frá borginni og borga
þá þaö sama og gerist á dagheimil-
unum, 2000 krónur á mánuði fyrir
áttatimana.
Hjónafólk, hinsvegar, greiðir
5.521 krónu til dagmóður sem fariö
hefur á námskeiö, fyrir átta tima
pössun með fullu fæöi, en sú upphæð
skiptist þannlg niöur:
Morgunveröur 472 á mánuöi
hádegisverður 1.217 á mánuöi
síödegishressing 472 á mánuði
viöhaldá
leikföngum o. fl. 648 á mánuöi
mánaöarkaup
dagmóöur 2.712 ámánuöi
Samtals 5.521 á mánuöi.
Kaupgjald er með 10,17 prósent
orlofi þannig aö ef bamiö er tekiö
úr pössun á sama tima og bama-
heimilin loka á sumrin þurfa for-
eldramir ekki aö borga þann mán-
uö til dagmóöurinnar.
Einnig er kaupgjaldið meö 3,5
prósent veikindadagagreiöslu svo
að ef dagmæður verða veikar skulu
þær greiða foreldrum til baka þann
tíma.
Tímakaup fyrir staka tíma er
30,55 krónur og 32,70 krónur meö 7
prósent álagi.
Dagmæður sem leyfi hafa fengið
eru meö sérstaka viðurkenningu
sem dagmæöur og er fólki sem leit-
ar til dagmæöra bent á aö fá aö sjá
leyfisbréfiö áöur en þaö lætur böm
sín af hendi i pössun.
JI
KANNT ÞU A JÓLASTJÖRNUR?
Hún kostar frá 300 til 400 krónur eft-
ir stærö. Hún ilmar ekkert en er mjög
falleg og vinsælust er jólastjaraan um
jólaleytiö. Blómaverslanir em fullar
af jólastjömum þessa dagana og er
blómatimi þeirra aö byrja.
Plöntumar em misstórar, allt frá
einni blaöstjömu i plöntur meö 20—30
blaðstjömur, sem geta þá orðið 50 cm
háar. Sé jólastjama keypt i blóma vex
hún ekki meira þaö tímabiliö. Fyrir
blómgun vaxa þær nokkuð hratt, 30—
50 cm, áöur en háblöðin sýna sig.
Jólastjaman er skammdegisplanta
og þarf þvi myrkur i langan tíma til
þess aö háblööin fái á sig lit. Blómgun
er frá því seint á haustin eöa á veturaa
og fram á vor. Hún þrifst i birtu og get-
ur staðiö í sólskini yfir veturinn en þeg-
ar hún er i vexti ætti aö skýla henni f yr-
irsterkrisól.
Hitastig á aö vera venjulegur stofu-
hitl á meöan iiturinn er á háblööunum,
annars þrifst hún best á nokkuð svöl-
um staö en þolir ekki frost.
Halda skal moldinni rakri allan
vaxtartimann og á meðan blómgun
stendur. Vökva skal þrisvar i viku. Aö
blómgun lokinni á plantan aö hvílast
og á þá aö vökva elnu sinni i viku en
oftar eftir klippingu og umpottun.
Gott er aö láta fljótandi áburö í
vatniö hálfsmánaðarlega á vaxtartím-
anum og meöan á blómgun stendur.
Einnig er ráölegt aö úða plöntuna dag-
lega, svo blööin haldist friskleg.
Ef eiga á plöntuna lengur en eitt
timabil skal umpotta eftir klippingu
um mitt sumar. Umpotta skal aftur
eftir 4—6 vikur áöur en blómgun hefst.
Klipping örvar vöxtinn og á aö klippa á
vorin eftir blómgun og fyrir umpottun.
Því fyrr sem sprotar em klipptir af
Úrval jólastjarna í elnni blómaverslun borgarinnar. DV-mynd: Bj. Bj.
þeim mun stærri veröur plantan þegar förum i nokkra mánuöi en erfitt er aö
hún fer aö blómstra. fá hana til aö lifa mikið lengur.
Jólastjaman er taliö auöveld i meö- j|