Dagblaðið Vísir - DV - 15.02.1985, Page 31

DV. FÖSTUDAGUR15. FEBRUAR1985.
43
leyti tímans tákn þvi hún staðfestir
þróun sem átt hefur sér stað á liðnum
árum i bókmenntum okkar: þær hafa
smám saman horfiö frá tiskubundinni
dægurádeilu og sett imyndunarafl og
formsköpun á oddinn, endurheimt
sjálfsviröingu sina ef svo má að orði
komast.
Þel er fyrsta skáldsaga Alfrúnar og
kemur verulega á óvart þó að smá-
sagnasafn hennar, Af manna völdum,
hafi gefið ýmislegt til kynna. Við
höfum þá trú aö vaxtarbroddurinn al-
kunni hafi búiö um sig í þessu verki og
látum i ljós þá frómu ósk aö Þel verði
ekki siöasta skáldsaga Álfrúnar þótt
fyrst sé.
Álfrún Gunnlaugsdóttir tekur við bókmenntaverðlaunum af Matthíasi V.
Sæmundssyni. DV-mynd: GVA.
Álfrún Gunnlaugsdóttir:
Óskum að Þel verði ekki
síðasta skáldsaga Álfrúnar
— ávaip Matthíasar V. Sæmundssonar fyrír
dómnefnd íbókmenntum
Agæta samkunda.
Eg vil fyrst þakka gestgjöfum okkar
fyrir ágætar veitingar.
A seinasta ári komu út færri skáld-
verk en oft áður. Starf bókmennta-
nefndarinnar reyndist þó ekki auðveld-
ara fyrir þá sök því nokkur verk báru
af svo um munaði. Við urðum fljótlega
sammála um aö huga fyrst og fremst
að skáldsagnagerðinni þvi á sviði
hennar hefur einkum gætt markverðr-
ar nýsköpunar að undanförnu. Kom-
umst við aö þeirri niðurstöðu að Álf-
rúnu Gunnlaugsdóttur bæri viður-
kenningin i þetta sinn fyrir sögu sina
Þel. Rökstuöningurinn: Þel er falleg'a
skrifuð sálfræðileg skáldsaga, í senn
einföld og margbrotin eins og góðum
skáldskap er eiginlegt, stíllinn til-
finningarikur og táknrænn, fullur af
launstigum, formið einstök listasmið. I
sögu sinni dregur Alfrún upp gagnrýna
mannfélagsmynd en reynir um leið að
lýsa manneskjunni, grimulausri, sýna
hvað undir lónni býr. Að okkar dómi
hefur henni tekist það einkar vel. Við
þetta má bæta að sagan er sett saman
af miklu sálfræðiinnsæi. Þel er að vissu
Alþýðuleikhúsið:
JónGunnar Arnason:
juii uuiniai niiidbun. w
LIFANDITÁKN
FRAMURSTEFNUUSTAR
— ávarp Gunnars B. Kvaran, formanns dómnefndar um myndlist
Jón Gunnar Árnason takur við myndlistarverðlaunum af Gunnari B.
Kvaran, formanni dómnefndar um myndlist. DV-mynd: GVA.
Myndlistardómnefnd DV hefur
kjörið Jón Gunnar Arnason mynd-
listarmann ársins 1984.
Jón Gunnar Arnason hefur um árabil
verið lifandi tákn fyrir íslenska
framúrstefnulist. Það var hann, ásamt
þremur öðrum listamönnum, sem
stofnaði SUM félagsskapinn áríð 1965,
en allt frá þeim tíma hefur hann ekki
hætt aö koma okkur á óvart í list sinni.
Höfum aðeins i huga verk eins og
Hjartaö, EGO, Augaö, Sólvagninn og
Loft.
Jón Gunnar hefur ávallt haft mikla
sérstöðu meðal íslenskra myndhöggv-
ara. Hann kynntist snemma hugmynd-
um Marchel Duchamp og lærði aö öll
listsköpun yrði að hafa ákveöinn hug-
myndalegan kjarna. Fyrir Jón Gunnar
er listsköpun ekki aöeins efni og
uppröðun forma, heldur einnig ákveðin
hugmynd til jafns við listhlutinn.
En þaö sem gerír Jón Gunnar að
einum af okkar fremstu myndhöggvur-
um eru m.a. hugmyndir hans um rými
i höggmyndalist. Hann hvarf frá högg-
myndinni sem hlut og setti skúlptúrinn
í stærra og yfirgripsmeira samhengi.
Listamaðurinn hugsar ekki lengur í
skúlptúrhlut, kyrrstæðum eða hreyfan-,
legum, heldur í rými, „sem nær eins
langt og maður getur hugsað” eins og
hann orðar það sjálfur. Áhorfandinn er
þvi oftast hluti af listaverkinu og Usta-
verkiö hluti af umhverfinu. I raun
getum viö sagt aö listamaðurínn hafi
skapað hugmyndakerfi þar sem aUt
virkar saman, listaverkið, maðurinn,
náttúran og aUt aUieimsrýmið með sin-
um fjölmörgu abstraktkröftum og
fyrirbærum. Beint framhald af
þessum rýmishugmyndum Usta-
mannsins er að finna í verkunum
Cosmos og Gravity, sem hann gerði
árið 1982 og fyrst voru sýnd sama ár á
Feneyjarbiennalnum og síðan á Lista-
hátíð 1984. Verkin eru sett saman úr
speglum, grjóti og stáU og eru hugleið-
ing um gUdi aödráttaraflsins, reglu
þess og virkni. I verkinu Cosmos
virðist þyngdariögmálinu storkað,
stórir grjóthnuUungar hanga í lausu
lofti og speglast í speglum sem komið
er fyrir á jörðinni og jafnframt á hverj-
um steini. Þannig myndast stöðug
speglun og óendanlegt rými. Þetta
áhrifamikla verk er vafaUtið eitt stór-
brotnasta og frumlegasta listaverk
sem komið hefur fram á siöastUðnum
árum. Því bið ég þig Jón Gunnar Arna-
son aö koma hingað og taka við þess-
um verðlaunagrip sem viðurkenningu
og hvatningu tU enn frekari Ustsköp-
unar.
Hrafninn flýgur:
Merkasta framlag til
íslenskrar kvikmynda-
gerðar 1984
— ávarp Hilmars Karíssonar, formanns dómnefndar
um kvikmyndagerðarlist
Góðirgestir!
A síöastUönu ári voru frumsýndar
fimm nýjar, leiknar kvikmyndir. —
Það er vissulega afrek að koma fimm
kvikmyndum á markaöinn hjá smá-
þjóð sem viö Islendingar erum. Enn
meira afrek er það þegar haft er í huga
það fjársvelti sem íslenskir kvik-
myndagerðarmenn þurfa að búa við.
Enda er þaö svo, að af þessum fimm
kvikmyndum hefur aöeins ein skilaö
peningum fyrir kostnaöi.
Það er óhætt að segja að þessar
fimm islensku kvikmyndir séu mis-
jafnar að gæöum. Fram komu kvik-
myndir sem litið gildi höföu. En það
voru einnig sýndar kvikmyndir er
glöddu augaö og lyftu islenskri kvik-
myndalist upp.
Kvikmyndanefnd DV hefur orðið
sammála um að veita „Hrafninn flýg-
ur” eftir Hrafn Gunnlaugsson menn-
ingarverölaun á sviði kvikmynda. Tel-
ur nefndin að sú kvikmynd í heild sé
merkasta framlagið til islenskrar
kvikmyndagerðar á liðnu ári.
Hrafninn flýgur hefur fengið verð-
skuldaða athygli, heima og erlendis.
Myndin er spennandi saga frá víkinga-
öld og heldur áhorfandanum i greipum
sér allan sýningartímann. Sérlega vel
hefur tekist með alla tæknivinnu. Leik-
stjórn og kvikmyndataka er í höndum
kominn fram aðili sem tekur aö sér að
skipuleggja tónleikahald, svo aö i þeim
málum rekist ekki hvað á annars hom
og í fyrsta sinn kom til greina að veita
verðlaunin upptökumanni fyrir plötu-
upptöku.
Við ákváöum að veita verðlaunin i ár
tónlistarmanni, sem í starfi sínu sam-
einar flest þau svið sem fyrr voru upp
talin og það á einkar glæsilegan hátt.
Hann er í leiðandi stöðu i Sinfóníu-
hljómsveitinni. Hann er einleikari,
sem ótrauður frumflytur músík tón-
skálda okkar, stundum áöur en blekiö
er þornaö á nótnablaðinu og hann hef-
ur aukið hróður tónmennta okkar á
erlendumvettvangi.Hann er driffjöð-
ur í einum okkar bestu kammermúsik-
flokka, Blásarakvintetti Reykjavlkur.
Hánn er að vísu ekki söngvari, en þó
þykir mér jafnan sem hann syngi á
klarínettuna og syngi manna best. Sá
maður sem þannig vinnur tónlistinni
er Einar Jóhannesson og vil ég biðja
þig Einar að koma hingað að veita
verðlaununum viðtöku.
Hrafn Gunnlaugsson tekur við kvikmyndaverðlaununum, sem kvikmynd
hans Hrafninn flýgur hlaut, af Hilmari Karlssyni, formanni dómnefndar i
kvikmyndalist. DV-mynd-GVA
mikilla kunnáttumanna. Tónlistin
mögnuö og búningar sérlega góðir. Allt
þetta hjálpar til að gera „Hrafninn
flýgur ” að eftirminnilegri kvikmynd.
Um leið og ég vil biðja Hrafn Gunn-
laugsson aö koma og taka á móti verð-
|laununum, fylgja honum óskir kvik-
| myndanefndar, að þrátt fyrir fjár-
hagslegt óöryggi er íslenskir kvik-
myndagerðarmenn búi við, verði verð-
' launin honum hvatning til frekari-
1 dáöa.
EinarJóhannesson:
Syngur manna best á klarinettu
— ávarp Eyjólfs Melsted, formanns dómnef ndar í tónlist
Ritstjórar, verölaunahafar, aðrir |
ágætirgestir.
Að venju koma allmargir til álita um
tónlistarverölaun, því eins og oft áður
var árið sem leið gjöfult tónlistarár.
Tvo tónlistarmenn sem glæst afrek
unnu á árinu urðum við að útiloka
þegar i fyrstu umferð. Helgu Ingólfs-
dóttur sem lék svo frábærlega á lista-
hátið að það töldu menn einn merkast-
an atburð á þvi móti og gaf svo út
hljómplötu með efni þeirra tónleika.
Þorgerði Ingólfsdóttur sem meö hljóð-
færi sínu, Hamrahliðarkórnum, vann
til verðlauna i alþjóðakeppni. Báðar
hafa þær hlotið þau verðlaun sem hér
eru veitt og að auki hefðum viö
Guðmundur Gilsson orðið aö bola Þor-
gerði úr nefndinni heföum viö
þrjóskast viö og ætlað aö veita henni
Einar Jóhannesson tekur við
tónllstarverðlaununum af Eyjólfi
Melsted, formannl dómnefndar um
tónlist. DV-mynd GVA
verðlaunin — og það vildum við ekki
fyrir nokkum mun gera.
En það voru fleiri en fyrrum
verðlaunahafar sem unnu stórvirki á
árinu. Alitlegur hópur músíkalskra
ambassadora jók hróður tónmennta
okkar meðal annarra þjóða. En þau
spruttu líka vel heimatúnin. Tónskáld
lögðu fram drjúgan skerf og ekki þurfa
þau að kvíða því aö músíkanta skorti
til að flytja ópusana. Kammermúsík
stóð með blóma og átti frumherjaliöið,
Kammersveit Reykjavíkur, áratugs
starfsafmæli. Hljómsveitastarf var
mikiö og gott og ekki létu söngvarar
sitt eftir liggja. Við skulum heldur ekki
gleyma því að til er fólk, sem vinnur
listinni ómælt gagn þótt hvorki semji
það músík né flytji. Það stendur til aö
byggja hús yfir tónlistina. Loks er
LISTI-
LEGUR
LEIKUR
—ávarp
PálsB.
Baldvinssonar,
formanns
dómnefndar
um leiklist
Alþýðuleikhúsið er nauðbeygt að flytja
þetta kammerverk á þröngu sviði i
litlum fyrirlestrarsal), framkvæmd
þeirrar hugsunar með blæbrígðum
sem eru gerólík þeim grófu dráttum
sem beita veröur í stærri salarkynn-
um. I þessum krappa dansi sýndu leik-
konumar listilegan leik. Þeim
auönaðist i sýningunni að skapa andar-
tök sem fylgja munu áhorfandanum
alla tíð — og þær sýndu skýrt og fal-
lega magnaö samspil valds og ástríöu,
fómarogtáls.
Við þökkum bara fyrir okkur og
vitum að þar tölum við fyrir munn
allra þeirra sem sýninguna hafa séð.
Hún lætur engan ósnortinn. Að svo
mæltu vil ég biöja Maríu Siguröardótt-
ur að veita þessum virðingar- og þakk-
lætisvotti viötöku.