Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.1985, Síða 4

4
DV. ÞRIÐJUDAGUR19. FEBRUAR1985.
Menning Menning Menning
Sögulegt boð
Grimsá i Reykjavikurhöfn i gœr. DV-mynd GVA.
GRÍMSÁ MED 580
GÁMA UM BORD
Alþýflulaikhúsið sýnir i Nýlistasafni
KLASSAPÍUR
eftir Caryl Churchill
Þýflandi: Hákon Leifsson
Leikstjóri: Inga Bjamason
Leikmynd og búningar: Guflrún Geirsdóttir
Tónlist: LeHur Þórarinsson
Lýsing: Ami Baldvinsson
Þetta leikrit ungs bresks höfundar
um frama og frasgð kvenna fyrr og
nú hefur um nokkurt skeið farið
sigurför um hinn vestræna heim úr
heimatúnum á Royal Court leik-
húsinu á Slone Torginu í London.
Kvöldstundin yfir þessum leik setur
að manni vafa um réttmæti og
möguleika flutnings og þýðingar
hans á annað mál, beinar hindranir í
þýðingu eru ótal margar og varða
því miður flestar hinn sértæka enska
heim þessa leiks. Hver sá sem hefur
þó ekki nema lítil og stutt kynni af
öngum þess samfélags hlýtur að
undrast skarpskyggni skáldsins, en
margt af þvi smáa sem gerir heildar-
mynd hennar af andstæðum ríkra og
fátækra, hinna útvöldu og þeirra for-
smáðu, máist út í þýðingunni.
Eftir er þá samvestrænn vandi,
tvískinnungur, breyting á háttum
okkar — ný tegund af karlmanni eða
konu — hinn atorkusami kvenstjóm-
andi, miskunnarlaus og harður, til-
búinn að fóma öllu, ást, hamingju,
bömum, lifinu, fyrir framann. Og
eins og okkur er ljóst þá er sú mann-
tegund ekki hótinu skárri en kallinn
sem fyrrum skipaði þann bás einn.
Leikhús án leikhúss
Þannig hljómar síðasta „slogan”
Alþýðuleikhússins. Þeim er samt
mögulegt að koma upp sýningu sem
virðist í fyrstu gliðnandi á öllum
saumum en skríður svo saman í á-
hrifamikið og fallega leikið leikverk.
Eins og oft áður er leikstjórinn
hengdur fyrir þessa lausung enda
getur hann ekki komiö fram i
leikslok og hvíslað aö heimskum og
illa lesnum gagnrýnanda: Þetta átti
að vera svona — höfundurinn vildi
þaö.
Upphaf leiksins er sögulegt boð.
Margrét, nýr framkvæmdastjóri í
ráöningarstofunni Klassapíur, held-
ur upp á stöðuhækkun sína með
nokkrum þekktum kvendum úr
mannkynssögunni: Jóhönnu páfa,
helsta viöhaldi Japanskeisara á
þrettándu öld, Grétu úr málverki
Bruegels, sérviskulegum breskum
landkönnuði frá öldinni sem leið.
Eftir gaman þeirra tekur alvaran
viö. Lif á ráöningarskrifstofu. And-
stætt eymd noröursins hjá fátækri
systur Margrétar framkvæmda-
stjóra. Hún á eina dóttur, trega og
freka stelpuhnátu með ógæfuna i
veganesti. Og svo fer að lokum aö
þær systur gera upp sínar sakir,
sigurvegarinn og sá undirokaði,
Suður- og Norður-England.
Leiklist
Páll B. Baldvinsson
Tveir heimar
Hér er semsagt á ferðinni gamall
dialókur en settur snoturlega saman
við kyndugar myndir úr lífi kvenna,
og byggist þegar á líður á þrem frá-
bærlega skrifuðum persónum,
Margréti, systur hennar Elísabetu
og litlu stelpunni, Ásu.
Og eins og gjaman er um góð hlut-
verk þá má leika þau vel. Kristín
3jarnadóttir á í hlutverki Elisabetar
ótal, ótal mörg falleg augnablik en í
heild er persóna hennar bitur og
buguð. Allt fas hennar er markað
þeim rúnum og í auðsveipni sinni og
hlédrægni tekst Kristínu að gera per-
sónuna sérkennilega máttuga.
Margrét Ákadóttir kemst ekki á
sannfærandi skrið fyrr en um mitt
leikrit en á eftir það afbragðsleik,
kaldrifjuð, sakbitin, skömmótt og
sigri hrósandi í sinu rétta pólitiska
samhengi. Þessar tvær leikkonur
bera seinni hluta kvöldsins uppi með
dyggilegum styrk Sigrúnar Eddu
Bjömsdóttur í hlutverki Asu. „Hún
verður ekkert,” segir klassapian, „a
packer at Tesco’s” sem þýtt er sem
„verksmiðja”. Sem er allt annað.
Vinna í verksmiðju er annað en að
sitja og pakka inn matvöm í kjörbúð.
Er hér eitthvert gamalt iðnaðar-
hatur hjá þýöendum vorum?
Sigrún Edda er farin að temja sér
kæki á sviði, hamsleysi og ofsa, sem
gerir hverja persónu sem hún leikur
annarri líka. Ofsalegur tilfinninga-
leikur er vissulega sjaldgæfur eigin-
leiki en alltaf vandmeöfarinn, þaö
eiga bæði leikarinn og sá leikstjóra-
skari sem með honum vinnur að
vita. Atriðið þegar þessi sextán ára
vanþroska stúlka er fyrst kynnt til
sögu öðlaöist reyndar viö þennan
ofsa óhugnað og spennu sem hafði
áhrif, en um leiö hvarf vamarleysi
og máttleysi stúlkunnar í skuggann
og hún virtist sterkari en til stóð.
Kvöldgestirnir
Þær kvenhetjur sem em
gestkomandi hjá hinni sigursælu
Margréti okkar daga voru misjöfn-
um dráttum dregnar. Þaö atriði þótti
mér sist alls í sýningunni og tapa
miklu af þeirri víöu sögulegu mynd
sem höfundurinn vill draga upp og
þá ekki síður kimni. Bæöi má kenna
um leik og texta, leiksýningin nær
sér i raun ekki á strik fyrr en á sviöið
er kominn hreinn raunsæisleikur með
gamla góða fjölskylduuppgjörinu,
táknum stétta og hópa.
Tónlist, leikmynd og lýsing voru
heldur daufur ábætir í þessari veislu.
Stílfærsla úr ódýrum efnum verður
leiðinleg í leikmyndum (og mikið
óska ég þess aö íslensk leikhús fari
að kaupa sér almennilega grisju í
stað hroða frá Lyf javerslun Ríkisins,
að ekki sé minnst á gróðurhúsa-
grisjuna) ef þungamiðju vantar í
rúm og formhugsun. Tónlist getur
tafið leikrit og drepið fyrstu minútur
sýningar.
En allt þetta drepur ekki vel
skapaða karaktera í leik. Og þá má
sjá í þessari sýningu sem er að þvi
leyti Alþýöuleikhúsinu til sóma.
„Það er rosalegt að sjá þetta skip í
höfninni. Strompurinn á því er á við
Seðlabankabygginguna. Jóhannes fær
minnimáttarkennd,” sagði Jón Hákon
Magnússon, framkvæmdastjóri hjá
Hafskip, um Grimsá.
Hafskipsmenn segja aö Grimsá sé
stærsta gámaflutningaskip sem komið
hafi til landsins. Það er um átta
þúsund tonn, ristir 6,6 metra og er 128
Fiskbirgðimar í landinu munu nú
vera nálægt 12.400 tonnum samkvæmt
upplýsingum DV. Kæmi upp sú
óvenjulega staða að til dæmis raf-
magnsleysi yrði á landinu í lengri tíma
gætu fiskbirgðimar geymst í um viku-
tíma óskemmdar.
„Það er óvenjulitið af fiski hjá okkur
núna miðað við árstíma,” sagði Rík-
harður Jónsson hjá sjávarafurðadeild
Sambandsins í saiatali við DV. „Við
erum með 250 til 300 tonn af freðfiski,
40 til 50 af saltfiski og um 30 tonn af
skreið.”
— Ef sú óvenjulega staða kæmi upp
að rafmagnslaust yrði á landinu í
lengri tíma hvemig væruð þið undir
það búnir?
„Við erum ekkert sérstaklega undir
það búnir. En ég gæti trúað að
fiskurinn myndi þola um vikutíma ef
sú staða kæmi upp. Frystihús okkar
eru ekki með vélar sem gætu keyrt
húsin ef til þess kæmi. Hins vegar
) hefur verið talað um að fá hingaö vél
metrar á lengd. Um borð hafði þaö
hvorki fleiri né færri en 580 gáma.
Grimsá er eitt fjögurra leiguskipa
sem Hafskip hefur í siglingum beint
milli Bandaríkjanna og Evrópu.
Grímsá kom til Reykjavíkur í fyrra-
dag en fór aftur í gærmorgun. Skipið
hafði hér viökomu á leið sinni frá
Bandaríkjunum til Norðurlanda.
Áhöfn þess er þýsk. -KMU.
til rafmagnsframleiðslu,” sagði Rík-
harður Jónsson.
„Við erum ekki vanir að gefa upp
birgðir okkar. Það þykja ekki góð
viðskipti. Hins vegar get ég sagt þér að
viö erum meö um 12 þúsund tonn i
allt,” sagði Guömundur H. Garðarsson
hjá Sölumiöstöð hraðfrystihúsanna.
„Það er mjög lítið miðað við það að
ársframleiðslan er milli 80 og 90
þúsundtonn.”
— Hvemigbrygðustþiðviðeftilraf-
magnsleysis kæmi?
„Það hefur mér nú ekki dottið í hug.
Ég held þó að það yrði ekkert vanda-
mál. Við erum með 65 frystihús víðs-
vegar um landið og þau hús treysta á
næstum jafnmörg raforkubú. Það væri
næsta ólíklegt ef allt rafmagn færi af á
einu bretti í langan tíma. Hins vegar er
ég sannfærður um að flest húsanna
gætu gert ráðstafanir til að tryggja
rafmagn til að keyra upp klefana ef til
þess kæmi,” sagði Guðmundur H.
Garðarsson. -KÞ.
Fiskbirgðimar í landinu:
ÞYLDU VIKU
RAFMAGNSLEYSI
í dag mælir Dagfari______________1 dag mælir Pagfari___________í dag mælir Dagfari
Frjálst val milli ríkisrása
Þaö léttist heldur betur brúnin &
Norðlingum um helgina þá þeir fengu
þá langþráðu ósk sina uppfyllta að
geta hlustað á rás 2. Sagt er að ekki
hafi verið önnur eins fjölmiðlahátið
nyrðra siðan sjónvarpið fór að senda
sólargeisla sina þangað norður. Nú er
svo komið að Akureyríngar eru aö
verða einhvers konar yfirstétt í rikisút-
varpi. Þeir hafa sina eigin framleiðslu-
stöð sem sendir út um land allt. Svo
hafa þeir rás 1 og núna rás 2 lika auk
þess sem þeir ætla að hefja staðbundn-
ar útsendingar innan skamms. En
kannski þeim sé vorkunn þvi það er
vist ekkl sérlega mikil afþreyingar-
menning þarna i höfuðstað Norður-
lands.
Ekki er nema gott eitt um þaö aö
segja að rás 2 teygi tóna sina sem við-
ast um land. En við verðum þó að biðja
um eitt og það er að ekki veröi faríð að
útvarpa elnhverju landsbyggðarpoppi
Ion og don á þessarí ágætu rás. Eins og
dagskráin er i dag þá framleiðir hún
aðallega þægilegan bakgrunnshávaða
sem léttir þessum fáu húsmæðrum sem
eftir eru i landinu eldhússtörfin og bæt-
ir geð kontórþræla f þéttbýli. Vonandi
helst þessi áreynslulausa útvarpsstefna
sem lengst og raunar litil hætta á öðru
meðan vinstri menn eru þar áhrifalaus-
ur. Meðan okkur er forðað frá ein-
hverri innfluttri menningarrembu á
rásinni eru okkur allir vegir færir og
allir una sæmilega glaðir við sitt nema
sjómenn og kennarar. Þessar stéttir
hóta nú öllu illu og þaö er kannski eng-
in tilviljun að það eru einmitt þessir
hópar sem láta hvað ófriðlegast um
þessar mundir. Sjómenn eiga vist
óhægt með að ná útsendingum rásar-
innar og veröa að láta sér nægja sin-
fónfur gufuradiósins ásamt myndbönd-
um frá sjávarútvegsráðuneytinu. Ekk-
ert sældarlif það. Þá eru kennarar svo
illa staddir að þeir eru uppteknir við
störf lungannúr útsendingartima rásar-
innar og missa þvi af mörgum góðum
töktum. Raunar virðast kennarar
komnir i svo mikla fýlu að vart er ein-
leikið. Manni skilst helst aö sú kennsla
sem þeir fremji sé eiginlega hálfgerð
þríðja flokks kennsla vegna þess hve
laun þeirra eru bágborín. Ætli það
væri ekki ráö aö hækka laun þeirra um
svona 15% og leyfa þeim svo aö hafa
rásina léttstillta i timum. Þaö kæmi
þeim og nemendum i betra skap og
námsárangur gæti ekki versnað i heild
frá þvi sem nú er.
Hrífning Dagfara á rásinni er auð-

vitað tilkomin vegna þess að þetta er
framtiðarstöð þjóðarinnar. Einstaka
maður var svo vitlaus aö halda að það
ætti að gefa útvarpsrekstur frjálsan i
landinu. Það kom auðvitað aldrei til
mála. Ekkl er hægt að eyða stórfé i að
byggja útvarpshöll, koma rásinni á fót
og útvarpi á Akureyri og ætla sér að
gefa allt frjálst á sama tima. Sérhver
heilvita maöur sér að slikt kemur ekki
til greina ef málið er skoðað af ein-
hverrí skynsemi. Kannski hefðu nýjar,
frjálsar útvarpsstöðvar orðið vinsælli
en rásin, Akureyrarútvarpið og jafnvel
gufuradióiö. Og hvaö ætti þá að gera
viö ”Útvarp ríkið”? Varla gerlegt að
fara i útflutning. Meira aö segja vafa-
samt að það værí hægt að svæla frænd-
ur vora, Skandinava, til að kaupa af
okkur útvarpsefni. Nei, þá var nú
betra að tryggja „Útvarp ríkið” I sessi
heldur en taka þessa sjensa. Þvi skul-
um við öll fagna útbreiðslu rásarinnar
og muna að f þessu sem öðru er forsjá
ríkisins okkur fyrir bestu á ööum rás-
um. Og af hverju ættum við að kvarta?
Eru ekki tvær rásir plús Akureyrarút-
varp nóg af þvi þar með hafa lands-
menn öðlast frelsi — til að skipta um
rfkisrás?
Dagfarí