Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.1985, Blaðsíða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 05.09.1985, Blaðsíða 10
10 DV. FIMMTUDAGUR 5. SEPTEMBER1985. Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd Franska stjórnin er ráöin í aö halda áfram kjarnavopnatilraunun- um í Suöur-Kyrrahafi þrátt fyrir vaxandi andstööu yfirvalda á ná- grannaeyjum, leyniþjónustuhneyksl- ið og svo hitt, aö kóraleyjarnar (til- raunasvæöiö) hafa molnað jafnt og þétt niöur eftir nær 20 ára sprenging- ar. Hún ætlar ekki aö láta deiluna sem sprottiö hefur upp út af meintri hlut- deild frönsku leyniþjónustunnar í skemmdarverkinu á einu skipi Grænfriöunga, sem ætlaði í mót- mælaleiöangurinn til Mururoaeyj- anna, slá sig út af laginu. Veröur ekki hróflaö viö áætlunum um nýjar til- raunir alveg á næstunni. Eyjarnar molna niður og síga í sæ Franskir fjölmiölar greina frá því aö skerjaklasinn sé aö molna niöur og síga í sæ undan rúmlega hundrað sprengingum. Vitna þeir í heimildir í varnarmálaráðuneytinu um aö því komi til greina aö flytja til- raunirnar á næstu eyjár. Vísinda- menn vara hins vegar viö afleiðing- um þess — þegar lengra líöi frá — aö forseti á sínum tíma að hafist. skyldi handa um kjamorkusprengjutilraunir (í andrúmslofti jarðar ) áriö 19H6. Þetta er 63 km lengja kóralrifja sem liggur lágt og er breiöust 22 km (utan um lón- iö). Sumpart eru eyjamar skógi klædd- ar og sumpart ekkert annaö en kóral- hraun. Raunar eru þær leifar af gíg- brún eldfjalls sem sokkiö er í sæ og hefur ekki gosið í sex milljón ár. Meöalhæð yfir sjávarmáli er 2,5 metrar svo aö eyjarnar færast á kaf í stórstraumsflóði og hvassviðri. Samkvæmt lýsingum franskra blaða- manna, sem heimsótt hafa eyjamar, hafa kjamorkusprengingamar fariö svo meö berglagiö (basalt) aö það er marg- sprungið og holótt eins og svissneskur gataostur. Hættan á leka geislavirks úrgangs í sjóinn hefur því aukist. Frönsk blöö bera sérfræöinga fyrir því aö eyjaklasinn hafi sigiö sum- staðar 1,5 m í sjó síðan almennings- álitið knúöi Frakka til aö hætta kjarnorkuspreningum ofanjaröar. Þeir byrjuðu 1975 aö sprengja neðan- jaröar. — Vitaö er um eina sprungu neðan sjávarmáls, sem er 800 metra löng og 30—60 sentimetra breið. • Loftfoelgur svífur yfir Mururoaeyjum með kjamorkusprengju hangandi neflan í sér. Myndin var tek'm meðan Frakkar gerflu tilraunir s'mar enn ofanjarðar. Frakkar þumbast áfram við til- raunimar á Mururoaeyjum geislaefnin leki í Kyrrahafiö frá til- raunum þar sem undirstaöan sé svona léleg. Meðal kjamavopna, sem reyna skal þetta árið, em TN71 kjamaoddamir fyrir nýjar tegundir eldflauga sem kaf- bátar veröa búnir meö og fyrir meðal- dræg flugskeyti flugvéla (fyrir skot- mörk á landi) og önnur vopn sem tekin veröa í þjónustu hersins 1992 ef áætlanir standast. Heyrist einnig haldiö fram aö franskir visindamenn séu aö gera loka- tilraunir með nifteindasprengju. (Þessa hágeislaeitruðu sem ætluö er til aö granda fólki en á aö skilja mannvirki eftirlítiösnortin.) Þaö er sem sé til þessara tilrauna- slóöa sem mótmælafloti grænfriöunga siglir þrátt fyrir hótanir Mitterrands Frakklandsforseta um að mótmælendur veröi fjarlægöir meö valdi ef þeir viröi ekki bann viö umferö nærri hættusvæð- Gígbarmur gamais eldfjalls Mururoaeyjaklasinn er í frönsku Polynesíu. Þar fyrirskipaði De Gaulle Deilur um mengunarhættuna Varnarmálaráðuneytiö franska hefur jafnan boriö þessar fréttir af breytingum eyjanna til baka en 1981 lét þaö flytja tilraunimar af rifinu og niður í gryfju sem er þúsund metrum neðar en botn lónsins. Hækkaöi þaö þó til- raunakostnaöinn um 30%. — I október í fvrra lét franskur embættismaöur eftir Umsjón: Guðmundur Pétursson og Þórir Guðmundsson sér hafa aö innan þriggjn ára yröu ekki geröar öðruvísi tilraunir en undir lóninu. Deilurnar um mengunarhættuna blossuöu upp 1981 þegar leiötogum starfsmannasamtaka borgaralegs starfsliðs á Mururoaeyjum leist ekki oröiö á blikuna vegna stórauk- innar geislavirkni. Leiddi þaö til rannsóknar virts vísindamanns sem nú er formaður stórslysavarnar- nefndar Frakklands en hann komst aö þeirri niðurstööu aö ekki væri í bráö stórhætta vegna geislameng- unar. Lagöi hann samt til aö kerfis- bundiö eftirlit yröi haft meö meng- uninni með tilliti til áhrifa þegar frá liöi. Geislun minni en í París Hópur vísindamanna frá Ástralíu, Nýja-Sjálandi og Nýju Guineu, sem heimsótti eyjarnar í fyrra, komst aö svipaðri niöurstööu um geisla- mengunarhættuna en varaði viö því aö frekari spjöll á landgrunninu mundu gera alvarlegt strik í þróun- Franskir embættismenn á Mururoaeyjum fullyröa þó aö geislamengun á eyjunum sé ekki nema þriöjungur þess sem finna megi í andrúmsloftinu í París. Ekki hafa um 3000 franskir dátar, tækni- menn og pólynesískir verkamenn á eyjunum látið sannfærast af því. Þeir neita að drekka vatniö úr afseltunarverksmiðju staöarins. Herinn veröur að flytja til daglegr- ar neyslu um 6 þúsund lítra af lindarvatni til eyjanna flugleiöis. Slysahætta Þaö er ekki vitaö um mörg slys á Mururoaeyjum. Þaö eru aðeins tvö sem opinberlega hafa veriö staö- fest. Bæöi í júlí 1979. I fyrra óhapp- inu fórust tveir menn í kósangas- sprengingu í neöanjaröartilrauna- stofu. Þrem vikum síöar festist sprengja á miöri leið niöur í 800 metra djúpa sprengigryfju og sprakk vegna flóðöldu. Tveir meiddust. Meiri hætta stafar af hvirfilvind- um og „tsunami”, risaflóööldum, sem neöansjávarjaröskjálftar ýfa upp á Kyrrahafinu. Fyrir fjórum árum plægöu stormar upp malbiks- lag sem þakti geislamengaöan úr- gang frá sprengitilraunum 1975. Rusliö barst í lónið. Síðan hafa dátar útlendingaherdeildarinnar frönsku reist fjögurra metra háan steinsteyptan flóðgarö, tólf kíló- metra langan, umhverfis lónið. Einn af frönsku generálunum, sem yfir þessar tilraunir eru settir, sagöi í fyrrasumar aö eftir um þaö bil 20 ár mundu Mururoaeyjar óhæfar til frekari tilrauna og þegar væri hafin leit aö öðrum tilrauns- svæöum. Engar tilgreindi hann ástæöurnar en franskt tímarit haföi eftir öörum sérfræöingi á dögunum aö kóraleyjarnar þyldu ekki öllu meira af 100 kílótonna kjarna- sprengjum (sem samsvarar 100 þúsund smálesta TNT-sprengingu). I Ástralíu og á Nýja-Sjálandi hafa menn horn í síöu Frakka fyrir til- raunirnar. Sérstaklega vakti 150 kílótonna sprengjan í maí síöasta mikla gremju þar um slóöir. En Frakk- arþumbastvið. Bflnúmer merkt til að torvelda njósnir """ ■ '"é' ''***“ ::: . ^ ■ ' *íí. ' < • Diplómatar hafa önnur skrásetningarspjöid é bilum sinum en almúginn en þafl er til þess afl auðvelda eftirlit mefl þeim sem grunaðir eru um njósnir. Óskar Magnússon, DV, Washington: Númeraspjöld í íslenskum fánalit- um á diplómatabílum hér í Washington þjóna tvíþættum til- gangi. Eins og títt er þá þjóna þau fyrst og fremst hinum heföbundna skrásetningartilgangi en hér er til siös aö erlendir sendimenn hafi sér- stakar númeraplötur á bílum sínum. Þær eru frábrugönar númeraspjöld- um almúgans. Dulinn tilgangur þeirra stafa og tákna sem birtast á númeraplötunum er að auövelda eftirlit með njósnurum eða þeim sem grunaðir eru um slíkt athæfi. Tveir stafir auðkenna frá hvaða sendiráði bifreiðin er. Síöan er dreift litlum spjöldum, sem rúmast í seðla- veskjum, og á þeim lista yfir þau sendiráö sem helst eru grunuö um að stunda njósnir hér í Washington. Starfsmenn alrikislögreglunnar hafa ávallt slíka lista í fórum sínum og geta því flett upp á staðnum hvort bifreiöin fyrir augum þeirra er úr einhverju slíku sendiráöi. — Alls munu vera átján lönd á þessum lista. Hæst á listanum ber auövitað Sovétríkin og önnur austantjaldsríki. Auk þeirra eru á listanum Kúba, Nicaragua, Kína, Víetnam og Norður-Kórea. Þá eru einnig á listanum sendiráö fjögurra landa annarra, en þau eru grunuö um stuðning viö hryöjuverkaöfl: Iran, Irak, Líbýa og Sýrland. Stafir Suöur- Afríku eru einnig á lista þessara litlu veskisspjalda en kunnugir segja aö þaö sé fyrst og fremst svar viö því hve vandlega mun fylgst með banda- rískum diplómötum í S-Afríku. Þúsund sovéskir diplómatar Vinaþjóðir eins og Bretland, Frakkland og Kanada eru vitaskuld ekkiáþessumlista. Númeraspjöldin fyrir diplómata eru fengin í utanríkisráöuneytinu en ekki í bifreiöaeftirlitinu eins og önn- ur skrásetningarnúmer. I utanríkis- ráöuneytinu var ekki miklar upplýs- ingar að fá þegar leitað var svara viö því hvaö til þyrfti aö koma til aö lenda á þessum sérstaka lista. Reagan forseti hefur sagt aö þetta sé einungis lítil aðgerö af mörgum til þess aö draga ögn úr þeirri ógn sem Bandaríkjunum stafar af óvin- veittum leyniþjónustum. Samkvæmt þeim upplýsingum, sem blaðamaöur DV hefur aflaö sér, munu starfsmenn Sovétríkjanna í Bandaríkjunum vera um þúsund talsins. Taliö er aö um 30—40% þeirra stundi njósnir í þágu Sovét- ríkjanna. Allir hafa þessir menn rétt- indi stjórnarerindreka, diplómata. Um 300 þessara sovésku diplómata hafa aösetur hér í Washington. Ef fjölskyldur þeirra eru meðtaldar reiknast sovéskir þegnar meö búsetu hér í Washington vera um 750. Samkvæmt þeirri kenningu að um 30—40% sovéskra diplómata stundi njósnir sýnist ljóst aö ekki séu færri en hundraö sovéskir njósnarar hér í höfuöborginni. 40 kílómetra radíus Ýmsar hömlur eru settar á feröa- frelsi sumra erlendra sendiráös- manna í Washington. Þá er oft miöað viö Hvíta húsiö og ferðafrelsið tak- markað viö 40 km radíus út frá því. Gallinn er bara sá að innan þessa hrings eru viökvæmir staðir eins og Pentagon og bækistöðvar leyniþjón- ustunnar, CIA. Raunar hafa Sovétmenn veriö staönir aö verki á bílum sínum á þjóövegi 123, sem liggur aö stöðvum CIA. Þar hafa þeir setið í bílunum og skráö niöur númer á bifreiöum starfsmanna CIA þegar þeir komu til starfa aö morgni dags. Þaö var einnig rétt innan þessa hrings sem alríkislögreglan kom auga á Aleksey Tkachenko, varakon- súl viö sovéska sendiráðið, í maí síö- asta. Varakonsúllinn var þar á ferö í þeim erindum að sækja skjalleg gögn sem njósnarinn John Walker haföi skiliö eftir í sakleysislegum bréfpoka viö vegbrún. Menn búast ekki við því aö nýtt kerfi á númeraspjöldum leysi allan vanda en þau eru talin hjálpa ótrú- lega mikiö til þegar fylgjast þarf meö grunuöum njósnurum.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.