Dagblaðið Vísir - DV - 15.10.1985, Blaðsíða 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR15. OKTOBER1985.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
inF'”?
Ketilbjörn Tryggvason, fréttaritari
DV, skrifar frá Berlín

Vestur-þýskur lögreglumaður tekur óþyrmilega á unglingi sem var að
mótmæla NPD-flokknum.
Það eru svona sprautubilar sem Þjóðverjar nota gegn mótmælendum, og reyndar nota Pólverjar þá líka
gegn sinum óeirðaseggjum, eins og sést á myndinni.
Mikil alda uppþota hefur geisaö
um borgir Vestur-Þýskalands und-
anfarnar tvær vikur. Ástandinu
hefur sums staðar verið líkt við borg-
arastyrjöld af yfirvöldum og styðja
tölur um tjón og slasaöa þá staðhæf-
ingu.
Upphafiö að þessari mestu óeirða-
öldu, sem komið hefur upp í Þýska-
landi í mörg ár, var dauði 36 ára
gamals manns, Giinther Sara að
nafni. Sú staðreynd að þessi maður
dó vegna afskipta lögreglu af mót-
mælaaðgerðum hefur virkað eins og
bensín á eld þeirra borgara sem telja
lögregluna í Þýskalandi hafa sýnt of
mikla hörku i afskiptum sínum af
málefnum samborgara sinna.
Hver var ástæðan?
Laugardaginn 28. september hafði
NDP (National Demokratische
Partei Deutschland) flokkur öfga-
sinnaðra hægri manna, boðað til
framboösfunda vegna kosninga sem
framundan eru hér í Þýskalandi á
næsta ári. Flokkur þessi, sem meðai
annars hefur það á stefnuskrá sinni
að reka allan þann fjölda útlendinga,
sem hér starfar, úr landi, hefur allt
frá stofnun sinni áríö 1964 vakið mik-
il mótmæli almennings. öll þau ár
sem flokkurinn hefur starfaö hafa
fundahöld hans verið fordæmd og
mótmæli á auglýstum fundarstöðum
verið mikil.
Eins var þennan dag í Frankfurt
en þar var fundurinn haldinn í hverfi
þar sem 35 prósent íbúa eru útlend-
ingar. Söfnuðust á mótmælafund,
sem skipulagöur var meðal annars
af sósíaldemókrötum og flokki græn-
ingja, um 800 manns sem vitanlega
fordæmdu fundahöld NDP.
Talið er að sú mikla lögregluvernd
sem meðlimir NDP hlutu til að kom-
ast óáreittir til síns fundar, hafi æst
upp mótmælendur og þannig verið
valdur að þeim óeirðum sem seinna
meir blossuðu upp. Um 400 manns
urðu eftir þegar skipulögöum mót-
mælafundi var slitið og þróaðist milli
þessa fólks og sífellt vaxandi fjölda
lögreglu hálfgert stríð sem varaði
töluverða stund eða þar til kallaðir
voru til svokallaðir sprautubílar til
að tvístra mannf jöldanum.
Viö þetta henti þaö slys (orðalag
lögreglunnar) að einn mótmælend-
anna, Gunther Sara, varð undir ein-
um af þessum sprautubílum með
þeim afleiðingum aö hann dó.
Eftirköst málsins
Laugardagskvöldið sem Giinther
Sara lést héldu óeirðirnar í Frank-
furt áfram langt fram á næsta
morgun. Þær einkenndust af skærum
smærri hópa við rúöubrot, íkveikjur
og innbrot. Næsta dag gerðust málin
alvarlegri eftir að fréttin um dauöa
Sara hafði borist um allt land. Það
var eins og þessi atburður leysti úr
læðingi leynda árásargirni margra
borgara því óeiröir blossuðu upp í
mörgum af stærri borgum. Þýska-
lands.
Á flestum stöðum höfðu verkalýðs-
félög og stjómmálaflokkar boöað til
fundar til að mótmæla aðgerðum lög-
reglunnar í Frankfurt. Eftir að hin-
um friðsamlegu fundahöldum lauk
tóku hins vegar við hin ótrúlegustu
hryðjuverk sem stóðu langt fram á
nætur.
Svona stóð þetta út fyrstu vikuna í
október þar til lögreglan náði með
ótrúlegum liösafla stjórn á málun-
um. Eftir það var sett á almennt
bann við mótmælafundum eða þá að
viöbúnaður var slikur að óeirðir voru
óhugsandi. Siöustu dagar hafa því
einkennst af smáskærum sem lög-
reglan hefur engan möguleika á að
hamla gegn.
Afleiðingarnar
Tjónið sem átti sér stað þessa daga
er ómetanlegt. Auk manntjóns (yfir
100 slasaðir lögreglumenn) er tjón af
völdum rúöubrota og íkveikju
ótrúlegt. Tjónþolar eru flestir stór-
fyrirtæki á borð við banka, opinberar
stofnanir og stórverslanir. Einnig
voru alþjóðafyrirtæki vinsæl skot-
mörk og var til dæmis kveikt í mörg-
um sendibílum frá fyrirtækinu IBM
á ýmsum stöðum i Þýskalandi,
kveikt í lagerhúsi Mercedes Benz
bílaverksmiðjunnar í Frankfurt og
brotist inn í hús eins stærsta blaöaút-
gefanda Þýskalands og þar unnin
skemmdarverk.
Hátt í 1000 manns voru handteknir
fyrstu daga óeirðanna en flestir voru
fljótlega komnir út á götuna aftur.
Safn lögreglunnar af ýmiskonar
handvopnum og öðrum tólum
óeirðarseggja stækkaöi álitlega
þessa daga. Lýsingamar á þessum
gripum eru oft ótrúlegar. Maður einn
var til dæmis stöðvaöur í bíl sínum í
Berlín með tvo brúsa af bensíni og
mikinn fjölda af litlum flöskum,
eflaust til að framleiða mólotoff-
kokkteila. Kona með stóra neyðar-
blysabyssu var handtekin í Frank-
furt og mikið af rörtöngum, jám-
stöngum og ýmsum öðrum verkfær-
um var gert upptækt um land allt.
Hver ber ábyrgðina?
Þegar mál sem þessi koma upp er
fljótt farið aö leita að ábyrgðar-
aðilum. Beinast spjótin oftast strax
að yfirvöldum. Fjölmiðlar hafa
gagnrýnt stjómvöld í Hessen (sem
er sambandslandið þar sem Frank-
furt er höfuðborg), svo og borgar-
stjóm Frankfurt, fyrir að leyfa NDP
að halda fundi þar sem vitað væri að
OVINSÆUR SPRAUTUBILAR
Fyrir þá sem aldrei bafa séð
fyrirbæri eins og þessa sprautubíla
er rétt að koma hér með nánari
skýringu á þessum hjálpartækjum
stórborgarlögreglu.
Sprautubill er á stærð við meðal-
slökkvibifreið og á í sjálfu sér
ýmislegt sameiginlegt með henni,
nema hvað vatnið sem hann dælir
er notað til annarra þarfa. Nýtísku-
legustu sprautubilamir eru allt að
20 tonn að þyngd og geta borið um
10.000 litra af vatni. Þessu vatni
geta þeir dælt út úr sér með krafti
sem samsvarar 16 bara þrýstingi,
eða um 2.200 iitrum á mínútu.
Getur þá vatnsbunan orðið allt að
65 metrar að lengd.
Atburðurinn í Frankfurt er sá
fyrsti þar sem dauðsfali hlýst af
völdum þessara tækja, en listi yfir
likamleg melðsli fólks af völdum
vatnssprautunar er æði langur og
hefur gert þessi tæki mjög óvinsæl
meðal gesta sem venja komur
sinar á mótmælafundi.
Umsjón: Þórir Guðmundsson
til uppþota kæmi. Ráðherra innan-
rikismála í Hessen, Horst Winter-
stein, svaraði þessari gagnrýni á þá
leið að flokkurinn héldi sig innan
ramma lýðræðislegra laga sem
sannast hefði í öll þau 14 skipti sem
reynt hefði verið af yfirvöldum að
banna fundi flokksins. Ekki væri
nægjanlegt að halda því fram að
nokkrir úr flokknum væru hugs-
anlega viðriðnir ólöglega starfsemi
nýnasista. Betri lög þyrfti eða þá
lagabreytingu sem myndi þýða
skerðingu lýðræðis.
Ráðherra benti einnig á að ekki
væri hægt að banna mótmælafundi
eins og þann sem haldinn var vegna
funda NDP í Frankfurt því það væri
einnig eitt af lýðræðislegum rétt-
indum borgara að mega halda mót-
mælafundi. Það væri ekki fyrr en
ótvírætt væri að mótmælafundur
myndi leiða af sér óeirðir að banna
mætti slíkar samkomur, eins og
sannaöist í þessu máli.
Fjölmiðlar hafa hins vegar einnig
verið ásakaðir, sérstaklega af lög-
reglu, um slæm áhrif á gang mála
með upplestri frétta og birtingu
mynda sem oft væru ýktar með alls
kyns tækni.
Að lokum má geta þess að mál
þetta hefur haft í för með sér póli-
tíska erfiðleika því samningavið-
ræöur milli sósíaldemókrata og
græningja í Hessen, um væntanlegt
samstarf þeirra í milli, fór út um þúf-
ur. Voru það ummæli græningja, um
að Giinther Sara hefði verið myrtur
af lögreglunni, sem höfðu úrslit þar
um. Hvort þessi ummæli græningj-
anna eiga viö ri8c að styðjast er erfitt
að dæma um, en eitt er víst að mót-
mælandi minnihluti borgara hér í
Þýskalandi er þessu sammála og
sannast það á fjölda þeirra veggja-
krota sem segja „Mord in F! ”