Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.1986, Blaðsíða 5

DV. LAUGARDAGUR 10. MAÍ 1986.
49
Kafarar á leið í björgunarleiðangur. Björgunarstörf ekki á færi leikmanna, segja atvinnukafarar.
tekið að sér verkefni erlendis án
þess að fara í sérstakt nám til þess.
Eins og ástandið er í dag eru ís-
lenskir kafarar ekki viðurkenndir
í öðrum löndum, nema þá bara per-
sónulega. Við fórum til dæmis tveir
til Grænlands fyrir nokkrum árum
og við urðum að bíða í mánuð eftir
atvinnuleyfí þar.“
Kyrrsetumenn í
björgunarsveitum
„Við segjum það hins vegar að á
meðan ekki er skóli hérna heima
þá vorkennum við engum að fara
utan og læra þetta. Það geta allir
gert það. Það er ljóst að vinnan er
orðin þannig í dag að það er enginn
leikmaður sem fer í þetta. Menn
byrja ekki á því að fara bara út í
sjó og kafa. Ég tel að allir sem
leggja út í erfið verkefni eigi að
vera með atvinnuskírteini, þar á
meðal björgunarsveitarmenn.
Hér áður fyrr voru björgunar-
sveitarmenn mjög oft sjómennirnir
sjálfir. En hverjir eru í björgunar-
sveitunum núna? Skrifstofufólk og
kennarar og aðrir kyrrsetumenn
sem leita eftir útivist og fá hana í
björgunarsveitunum. Og það er al-
veg kominn tími til að þessir aðilar
gefi upplýsingar um það hve marg-
ir menn hafa farist við æfingar hjá
björgunarsveitum almennt. Og
hverju eru þeir að bjarga?
Mér vitanlega liggja engar tölur
fyrir um slys eða dauðsföll hjá þess-
um aðilum. Og slys eru nokkuð
mörg einmitt á þessum æfingum.
Þessir menn, sem björgunarsveit-
irnar og slysavarnafélögin eru að
senda í köfun, eru einfaldlega mjög
oft reynslulitlir og lítið lærðir í
köfun.
Númer eitt er að vita fyrir víst
hvað maður á ekki að gera. Og það
er til dæmis það að fara ekki niður
í sjó til þess að drepa sig, það er
alveg klárt mál.“
Handbók i sjálfsmorðum
„Þegar lögin voru sett vorum við
helst gagnrýndir fyrir það að vilja
banna mönnum að leika sér. Þá var
að byrja að koma þessi létti kafara-
búningur. En það var skýrt tekið
fram af okkar hálfu, og kemur fram
í lögunum, að atvinnumennska er
algjörlega aðskilin frá áhuga-
mönnum í köfum. Þeir mega bara
gera það sem þeir vilja, nema helst
ekki drepa sig.
En þeir eiga alls ekki að vera að
fást við verkefni eins og til dæmis
þau sem björgunarsveitirnar hafa
með höndum og þar sem stórslys
hafa orðið. Þar eiga þessir menn
ekki að vera, þar eiga eingöngu að
vera þjálfaðir menn og þeir eiga
að hafa forystu um hvernig aðgerð-
um er hagað.
Slysavarnafélagið gaf út bók sem
heitir „Lærið að kafa“ og hún get-
ur hreinlega virkað sem handbók
i sjálfsmorðum. Hún er alls ekki
fullnægjandi fyrir atvinnukafara
og er eingöngu gerð fyrir sportkaf-
ara. Það er ekki nógur skóli fyrir
slysavarnafélagsmenn að lesa
þessa bók og fara svo í sjóinn í
björgunarleiðangur. Þeir menn
sem eru notaðir í svoleiðis eiga að
vera atvinnukafarar með atvinnu-
skírteini og fullfærir um að vinna
sín störf. Það eru nóg slysin samt,
þótt annað bætist ekki við.
Og það eru ótal dæmi þess að
menn hafi sloppið með skrekkinn.
Það hafa fundist á reki uppi á
Mýrum kútar af köfurum. Það hafa
fundist dýptarmælar í neti á um 100
metra dýpi, sem menn hafa misst
af sér úti í sjó. Og það eru til dæmi
um menn sem hafa verið að skera
úr skrúfum á bát og þeir hreinlega
tapast og fundist aftur fyrir algjöra
tilviljun af öðrum bát úr flotanum.
Og þetta eru slys sem ekki koma
fyrir ef menn þekkja sitt fag.“
Sjómannaskólinn ekki staður
til að kenna mönnum köfun
„Annað sem við teljum mjög
neikvætt í þessu snýr að Sjó-
mannaskólanum. Þar hefur verið
kennd köfun. Og þá er spurningin
hver kennir og eftir hvaða náms-
skrá. Við teljum þetta ekki vera
kafara. Þessir menn fá ekki rétt-
indi, af því að þeir hafa ekki lært
þetta eftir þeirri námsskrá sem til
þarf og þeim bókum og kennurum
sem þarf. Við teljum þá ekki hæfa
til að kenna atvinnumönnum köf-
un.
Við höldum því fram að það þurfi
að kenna köfun hér á landi, en það
á þá að standa rétt að því og út-
skrifa atvinnukafara en ekki menn
sem ekki fá atvinnuskírteini að
loknu námskeiði. Sjómannaskól-
inn er ekki staður til að kenna
köfun, nema hann sé með allan
þann tækjabúnað sem þarf til að
geta kennt köfun og svo menntaða
kennara að þeir séu færir um að
gera þetta. Og þessu er hvorugu til
að dreifa núna. Þannig lítum við á
málin.
Ef við eigum að standa jafnfætis
öðrum þjóðum í þessu efni þá verð-
ur þetta að breytast. Það sem er
brýnast að gera í þessum málum
núna er að endurmennta þá kafara
sem hafa atvinnuskírteini í dag, í
stað þessa að unga út fleiri og fleiri
mönnum."
Að fá menn til þess
að vinna fyrir lítið
„Við erum heldur ekki sáttir við
hlut tryggingafélaganna í þessum
málum. Til dæmis hefur Trygg-
ingamiðstöðin styrkt Sjómanna-
skólann með þvi að gefa honum
tækjabúnað. Þetta er aðferð til
þess að fá menn til að vinna fyrir
lítið.
Tryggingafélögin hvetja Sjó-
mannaskólann til að kenna köfun
í þeim tilgangi að fá menn til að
fara í sjóinn og skera úr skrúfu úti
á hafi. En við segjum hins vegar
að það verði að vega það og meta
sérstaklega hvort taka eigi slíka
áhættu. A að senda mann niður á
hafi úti, upp á von og óvon um að
sjá hann aftur. Eða á bara hrein-
lega að taka skipið í tog og fara
með það í var og haga sér eins og
maður við þetta. Þetta er málið.
Það skýtur reyndar dálítið
skökku við að skólastjóri Stýri-
mannaskólans skuli vilja standa
svona að málum. Hann er mjög
ákveðinn í að aðeins skuli ráðnir
réttindamenn á skip, á sama tíma
og hann ungar út köfurum sem
ekki fá atvinnuskírteini og taka
vinnu frá okkur.
Siglingamálastofnun á að fram-
kvæma lögin en þama rekast á
hagsmunir tveggja opinberra
stofnana, eins og Sjómannaskólans
og Siglingamálastofnunar. Það
virðist vera ákveðin feimni þarna
á milli og önnur stofnunin þorir
ekkert að segja við hina, þaggar
þetta bara niður og leiðir það hjá
sér.“
Atvinnukafarar
ætla í hart
„Það er ýmislegt að gerast í þess-
um málum. Sem dæmi má nefna
laxaræktina í landinu. Hún þarf
mikið á þjónustu kafara að halda.
Allar stöðvarnar, held ég, þurfa á
því að halda að nota kafara meira
eða minna og þeir þurfa bara að
læra sitt fag, mennirnir, og fá sin
réttindi til að stunda þetta. Þannig
að málið þolir enga bið og við ætl-
um í hart og fá þessi lög í fram-
kvæmd.
Við óskuðum eftir því við forr-
áðamenn Landhelgisgæslunnar að
þeir vernduðu okkar hagsmuni á
hafi úti, þannig að ef þeir kæmu
að réttindalausum mönnum að
kafa úti í sjó þá stöðvuðu þeir það
og settu sína menn í staðinn. Þeir
sem kafa hjá Gæslunni eru allir
með atvinnuskírteini. Gæslan taldi
sig hins vegar ekki geta gert þetta.
Atvinnukafarar eru núna með
herferð í gangi í að kæra þá sem
stunda köfun í atvinnuskyni án
þess að hafa tilskilda pappíra. Við
viljum bara stöðva þetta. Þetta er
lögvernduð atvinnugrein og sem
slík er hún til. Með aðgerðum sín-
um, í þágu mannúðar að sjálfsögðu,
eru björgunarsveitar- og slysa-
varnafélagsmenn að gera út af við
þessa atvinnustétt. Og afleiðingin
er, eins og ég hef áður sagt, alltof
tíð slys og ástæðulausar mann-
fórnir. Við höfum safnað saman
skýrslum um mörg þessara slysa.
Og við teljum okkur geta sýnt fram
á að í mörgum tilvikum hafi ungir
menn verið að kveðja heiminn á
stöðum þar sem engin ástæða var
til að láta lífíð. Og það getur hver
sem er fengið að sjá þessar skýrsl-
ur.“
Atvinnukafarar alltaf
reiðubúnir til aðstoðar
„Það er bara tvennt framundan
í þessu. Annaðhvort verða þeir það
fjölmennir, slysavarna- og björgun-
arsveitarmenn, að þeir hirða bara
alla köfun á landinu eins og hún
er í dag, og það þýðir ekkert nema
afturför í greininni, eða þá að það
verða atvinnumenn sem stunda
þetta. Og að því ætlum við að
vinna.
Ég hef sjálfur unnið mikið fyrir
slysavarnafélögin og er alltaf til-
búinn til að gera það og allir þeir
atvinnukafarar sem ég þekki, þeir
eru alltaf tilbúnir alveg á stundinni
að leggja fram sína aðstoð án þess
að spyrja um peninga. Ég get tekið
sem dæmi þegar Bervíkin fórst á
Breiðafirði, þá var óskað eftir að-
stoð okkar við að senda mann til
að fara inn í skipið. Það var alveg
sjálfsagt og við gerðum það. Við
gerðum þetta allt fyrir ekki neitt.
Kafarinn hjá okkur fékk ekkert
kaup og við borguðum aðstoðar-
manninum hans.
Þetta sama á við um hvern og
einn einasta félaga í Félagi ís-
lenskra kafara. Við atvinnukafarar
erum reiðubúnir til aðstoðar hvar
sem er og hvenær sem er. Þannig
að þetta er þarflaust brölt hjá þess-
um aðilum," sagði Kristbjörn
Þórarinsson og bætti við:
„Þessum slysum verður að linna
og það verður best tryggt með því
að endurmennta þá atvinnukafara
sem fyrir eru og koma í veg fyrir
að fúskarar og áhugamenn séu að
fást við hluti sem þeir ráða ekki
við.“