Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1986, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 1986.
Frjálst, óháö dagblaö
Útgáfufélag: FRJALS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblaö 50 kr.
Alþingískassi í Kvosinni
Að tilhlutan forseta Alþingis hefur verið teiknaður
og verðlaunaður alþingiskassi í Kvosinni. Þetta er vold-
ugur kassi, sem minnir á bankakastala þá, sem hingað
til hafa stuðlað að flótta lífs úr Kvosinni. Þar á ofan
er hann nokkrum sinnum víðáttumeiri en þeir.
Þetta er þriðja atlagan á skömmum tíma að elzta
hluta borgarinnar. Önnur atlagan var afturganga hug-
myndarinnar um ráðhús í Tjörninni og hin fyrsta var
ráðagerð borgaryfirvalda um, að öll Kvosin verði hverfi
fimm hæða hárra síkishúsa með stormgjám á milli.
Alþingiskassinn hefur án efa verið verðlaunaður fyr-
ir hentuga innri skipan. En að utan lítur hann út eins
og yfirstærðar bankakassi, sem á að ná götuhorna
milli. Að massa fellur hann að dapurlegum hugmyndum
borgaryfirvalda um samfellda klettaveggi í Kvosinni.
Stormgjár milli slíkra veggja þekkjum við úr Austur-
stræti og Pósthússtræti. Klettaveggir bankanna flétta
vindinn saman í stormreipi eftir götunum, gangandi
fólki til vandræða og skapraunar. Þaðan kemur vetrar-
mynd Reykjavíkurlífsins, álútt fólk að berjast upp í vind.
Eina leiðin til að gera slíkar gjár sæmilega göngufær-
ar í okkar veðráttu er að byggja yfir þær og fyrir enda
þeirra. Erlendis eru mörg dæmi um glerþök. Síkis-
húsahugmyndir borgarinnar gera ekki ráð fyrir þeim.
Ekki heldur teikningin að alþingiskassanum.
Hinar samfelldu bankahliðar Kvosarinnar stuðla að
fábreytni götulífs og götumyndar. Fólk er látið ganga
meðfram löngum steinveggjum, sem vekja lítinn áhuga
og draga ekki að sér athygli. Að þessu leyti er Laugaveg-
urinn líflegri en norðurhlið Austurstrætis.
Eina leiðin til að gera gjár banka og alþingiskassa
sæmilega mannlegar er, að þessar stofnanir dragi sig í
hlé frá götu, láti sér þar nægja virðulegan inngang og
gefi smáverzlunum og smáþjónustu rými við stéttina,
svo að fólk geti að minnsta kosti horft í búðarglugga.
Síkishúsayfírbragðið á Kvosarhugmyndum borgar-
innar var tilraun til að milda kulda stormgjárstefnunnar
með því að setja skarpar lóðréttar línur í klettavegg-
ina. Alþingiskassinn gerir enga tilraun til slíks. Hann
minnir þannig á þunga valdsins, sem ögrar almenningi.
Ekki er eins mikið vitað um ráðagerðir borgarinnar
um ráðhús í Tjörninni. Þó virðist svo sem þrefalda eigi
lóðina á horni Tjarnargötu og Vonarstrætis og minnka
Tjörnina sem því nemur. Að vísu er það minna Tjarnar-
rán en áður voru fyrirhuguð, en samt of mikið.
Borgin er öflug stofnun, sem þarf miklar skrifstofur.
Sú starfsemi er of umfangsmikil til að hægt sé að koma
henni fyrir í Kvosinni eða Tjörninni. Nýja hugmyndin
viðurkennir þetta að verulegu leyti, en ekki alveg.
Tjarnarráðhús verður ekki gott, fyrr en þetta skilst.
í ráðhúsi við Tjörnina ætti að vera hátíðasalur með
því þjónusturými, sem slíkur sálur þarf, en engir aðrir
kontórar. Allar skrifstofur borgarinnar mega svo gjarna
vera undir einu þaki annars staðar í bænum. Ráðhús
má ekki og þarf ekki að vera stórt, aðeins fallegt.
Enginn vafi er á, að ráðhúsleysi borgarinnar og hús-
næðisleysi Alþingis má leysa með mildari og mannlegri
aðferðum og af meira tilliti til umhverfis annarra mann-
virkja í Kvosinni og við hana, einkum gömlu húsanna,
svo og til fólksins, sem þar er og verður á ferð.
Brýnast er, að yfirvöld borgar og Alþingis sjái, að
stefna síkishúsa og alþingiskassa við stormgjár verður
hinum ábyrgu ekki að neinum frægðarauka.
Jónas Kristjánsson
Allt verður að líta þokkalega og þrifalega út á afmælinu, í það minnsta alit sem sést.
Spariborg
Mikil er sú árátta mörlandans að
þurfa alltaf að gera hreint fyrir stór-
hátíðir. Það er eins og hreinsa þurfi
allan skít og ósóma hversdagsleik-
ans úr hverju skoti, sletta votri rýju
inn í hvert hom og kima. Svona
lætur fólk fyrir jólin, fyrir ferming-
amar, nú eða afmælin. Allt verður
að líta þokkalega og þrifalega út, í
það minnsta allt sem sést.
Og svona er látið fyrir þetta bless-
aða tvö hundruð ára afinæli Reykja-
vikurborgar. Fegrunamefiid
borgarinnar heíúr ekið í loftköstum
um allan bæ og nóterað hjá sér at-
hugasemdir um illa máluð þök og
ófín grindverk. Fólk hefúr fengið til-
skipun um að fegra í kringum sig,
snyrta og mála, jafnvel hripleka
kofa.
Borgarbúar em skyldurækið fólk,
hafa líka alist upp við þessar reglu-
legu hreingemingar. Þeir virðast
hafa hlýtt kallinu merkilega vel,
enda er borgin skrúbbuð og fín til
að sjá, uppdubbuð eins og unglingur
á fermingarfótum, brosandi feimin
og prúð, svo sem vera ber.
Afmælistilstandið snertir eflaust
misjafnlega viðkvæma strengi í
brjóstum borgaranna. Ókunnugum
finnst þetta eflaust miðlungi snotur
bær, fremur fátækur af sögulegum
mannvirkjum og fógrum byggingum.
Byggingarlistin í þessum bæ er með
afbrigðum sundurleit. Þar er naum-
ast að finna heillega húsaröð, sem
ber hreint svipmót einhvers tíma eða
stíls. í Kvosinni standa á víxl gömul
lágreist timburhús og háar stein-
blokkir. í úthverfunum ægir saman
áhrifum héðan og þaðan, sumt hjá-
kátlegar eftirlíkingar.
Arkitektar verða yfirleitt feimnir,
þegar rætt er við þá um þessa bygg-
ingarlist. „Við gerðum þetta ekki,“
segja þeir. „Við erum sáralítið beðn-
ir að teikna íbúðarhús í þessum
bæ.“ Það mun vera rétt. Það eru
einhverjir fúskarar í þessu.
Skipulag borgarinnar er líka hálf-
gerður bastarður, líkast til að
byggðin hafi jafnan vaxið af sjálfú
sér og hraðar en heildarskipulagið.
Umferðaræðar eru æði hnökróttar
og hér er því meira um pústra og
óhöpp í umferðinni en þekkist í borg-
um í nágrannalöndunum. Ekki held
ég að almenn umferðarmenning sé
neitt tiltcikanlega góð heldur. Menn
eru fremur áframgengir og óþolin-
móðir á blikkbeljum sínum. Gang-
andi fólk er réttlítið, enda ferðast
allir á einkabílum nema böm og
gamalmenni, sem fara í strætó. Hjól-
reiðar eru lífsháskalegar í þessum
bæ.
Bæjarbúamir em heldur ekkert
sérlega vingjamlegur félagsskapur
við fyrstu sýn. Yfirleitt horfa þeir
hvorki til hægri né vinstri, einna
helst að þeir líti framan á tæmar á
sér, ekki tiltakanlega glaðlegir á
svip. Oft má lesa úr ásjónum illa
I talfæri
Jón Hjartarson
veðurspá eða bágar horfur í lífs-
baráttunni, erfiða gjalddaga og
dráttarvexti. Ég sárvorkenni ofit er-
lendum ferðamönnum, sem villast
hingað og skima forvitnum augum
um strætin hér og mæta öllum þess-
um sudda.
Ekki vantar útivistarsvæðin í
borginni. Hér em auð svæði á víð
og dreif, sum græn, tré og gróður.
Nokkrir garðar með bekkjum og
stígum. í þessum görðum sést sjaldan
fólk á ferli, nema ef til vill ein og
ein bamapía með volandi króa í
vagni. Raunar ber orðið nokkuð á
því í seinni tíð, að mörvambar hlún-
kist áfram á hægu skokki um óbyggð
svæði og fáfarin. Naumast hægt að
kalla það fegurðarauka, en heilbrigð
hreyfing er í tfsku.
Göngugatan í miðbænum er hálf-
hallærisleg, enda bara hálfgata.
Þessi skandinaviska eftiröpun hefur
aukið sölu á pylsum og ýmsu pjátri,
sem er útaffyrir sig ágæt tilbreyting
í heldur grámyglulegu götulífi bæj-
arins. Af hverju má ekki láta
göngustíginn endast Austurstrætið?
Hvers á Tómas að gjalda, sem orti
svo fallega um strætið í þann mund,
sem bærinn var að hætta að vera
þorp, fólk gekk rúntinn, en var ekki
endanlega horfið bakvið bílglugga?
Við eigum að láta Tómas ráða ríkj-
um í Austurstræti öllu.
Svo hefúr þessi bær þanist þannig
út um holt og hæðir að ómögulegt
er að gera sér grein fyrir hvort þetta
er borg, ellegar fáein þorp. Mér
finnst það ætti að stoppa þetta víð-
áttubijálæði í aðalskipulaginu og
byggja nýju hverfin á öllum þessum
auðu svæðum inni í borginni. Til
þess þarf ekki að ráðast á gömul hús
og rífa, það er hvarvetna pláss. Það
fær ævinlega fjöldi fólks hland fyrir
hjartað, ef minnst er á þessi auðu
svæði, til dæmis Laugardalinn,
Laugamesið, Öskjuhlíðina, Vatns-
mýrina. Það held ég mætti byggja
nokkur snotur hús á þessum svæð-
um. Ekki veitir af skjóli í þessum
eilífa útsynningi. Alténd ættu þeir
að fara að gera það upp við sig hjá
Aðalskipulaginu hvort þetta á að
verða þorp eða borg.
En þrátt fyrir allt þetta þá finnst
okkur þessum sveitamönnum, sem
hafa verið að hrófla upp þessari borg
siðustu tvo þijá mannsaldra eða svo,
að Reykjavík sé næsta snotur bær.
Mannlífið er íjölbreytilegt eins og
húsagerðin, umhverfið unaðslegt, í
það minnsta í björtu veðri; Sundin,
Akraljallið, Skarðsheiðin. Að maður
tali nú ekki um blessaðan Jökulinn,
baðaðan í bleikrauðu skini kvöldsól-
arinnar.
Og þó að einhverjir kúalubbar
hafi kallað Esjuna fjóshaug, þá er
hún samt okkar fjall og við veijum
hana öllu skítkasti. Sveitamenn
verða að gjöra svo vel að þurrka
mykjuna af stígvélunum áður en
þeir stíga inn fyrir borgarhliðin (sem
Davið er, nota bene, búinn að merkja
með neonljósaöndvegissúlum, ægi-
legum, í minningu Ingólfs). Fram-
sóknarmenn hafa enda aldrei verið
sérlega velséðir innan borgarmar-
kanna.
En allt um það, hann er ekki svo
galinn þessi gamli sveitasiður að
gera hreint fyrir hátíðir. Þá gefst líka
tilefni til þess að ljúka þörfum fram-
kvæmdum, sem ella biðu. Nú er
Borgarleikhúsið að verða tilbúið
(fallegt hús) og verður opnað borgar-
búum að hluta á þessum afmælis-
dögum. Eigum við bráðum ekki
eitthvert afmæli til þess að halda
uppá með því að klára Bókhlöðuna
á Melunum. Svo þurfum við líka
, gott afinæli til þess að ljúka við
Tónlistarhöllina (með óperusviði.
náttúrlega). Þá fer borgarmenning
að blómstra í þessu plássi, jafrivel
umferðarmenning og almennings-
vagnamenning. En almenn og góð
almenningsvagnaþjónusta er
kannski einna helst það sem greinir
borg frá bæ eða þorpi. Sjáiði bara
Undirgrándina í London, Metro í
París. Þeir eru meira að segja búnir
að skilja þetta í Stokkhólmi, sem
lengi þótti heldur sveitó.
Hvað sem öllu líður munum við
búa okkur uppá á mánudaginn,
strjúka suddann framan úr okkur
og mæta náunganum glaðbeitt og
kát. Látum okkur jafnvel hafa það
að smakka á þessari hræðilegu tvö
hundruð metra löngu tertu (ojbar-
asta), gleðjast og dást að því hve
borgin er hrein og falleg og mannlíf-
ið gott, til að sjá í það minnsta. -
Við getum svo farið að huga að inn-
viðunum daginn eftir, ef svo ber
imdir.