Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1986, Blaðsíða 13

LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 1986.
/
13
Hálf öld
síðan
Guernica
var eytt
Minningar um spænska borgara-
stríðið eru hvergi eins lifandi og í
Guernica, hinni fornu vöggu Baska-
menningar, sem þýskar sprengju-
flugvélar höfðu fyrir tilraunablóð-
völl í upphafi nútímastríðsreksturs.
Borgarastyrjöldin hófst fyrir fimm-
tíu árum. Fyrir réttri hálfri öld hóf
Franco hershöfðingi uppreisn sína
gegn spænska lýðveldinu - og
sprengjuárásin á Guemica var níu
mánuðum síðar.
Ibúar borgarinnar, þeir sem
minnast árásarinnar, riíja atburði
þessa júlímánaðar oft upp. Og um
fátt hafa hægri og vinstri öfl á Spáni
deilt af meiri hörku en einmitt árás-
ina á Guernica. Sumir hægri menn
hafa jafnvel haldið því fram til dags-
ins í dag að það hafi verið Baskar
sjálfir, eða baskneskir hryðjuverka-
menn, sem fyrir árásinni hafi staðið.
„Franco spann lygavef til þess að
reyna að komast undan ábyrgð sinni
á þessum hryllilega glæp,“ segir
baskaþingmaðurinn Joseba Elosegui
en hann stjórnaði fallbyssusveit í
Guernica þegar árásin var gerð.
„Við hefðum aldrei getað lagt okk-
ar eigin borg í rúst. Guernica var
einmitt táknræn fyrir frelsi Spánar,
frelsi Baska og okkar hefðir. Það var
í Guernica sem spænskir kóngar sóru
að virða forn lög okkar.“
En Guernica breyttist á fáum and-
artökum i tákn um ógnarverk fas-
ismans.
Málverk Picasso
Utan Spánar minnast menn helst
Guernica þegar þeir líta samnefnda
mynd Pablos Picasso augum. Gu-
ernica Picassos er lágmynd, máluð í
París og helguð spönsku þjóðinni.
Picasso lagði bann við því að myndin
færi til Spánar fyrr en lýðræði hefði
aftur verið komið á þar í landi. Og
það var ekki fyrr en 1981, átta árum
eftir dauða málarans, að Guernica
var flogið til Madrid úr The New
York Museum of Modem Art þar
sem hún hafði verið geymd.
Áður en að árásinni á Guernica
kom hafði fólkið í þessari markaðs-
borg og héraðinu þar í kring varla
orðið borgarastyrjaldarinnar vart.
En vegna þess að herflokkum Franc-
os hafði mistekist að ná Madrid á
sitt vald varð athygli fasistanna
beint að lýðveldinu í norðri þar sem
Baskar voru alls ráðandi.
Árásardagurinn var venjulegur
mánudagur. Jose Larmcea var þá 17
ára skólanemi. Hann var í bænum
með tvo litla frændur sína þegar
hann sá fyrstu óvinaflugvélina. Hún
kom „grá, falleg og ógnandi utan af
sjó. Og þegar fyrstu sprengjumar
féllu greip ég strákana, hljóp út á
akur og kastaði mér í skurð,“ segir
Larrucea. „Við lágum sem stein-
mnnir. Ég sá móður mína skammt
frá. Hún þrýsti sér upp að tré, hélt á
barnabarni sínu.“
Fólkið skotið á ílóttanum
Fimmtán mínútum síðar komu
flugvélarnar í hópum og slepptu sín-
um banvæna farmi. Á þremur
klukkustundum var þrjátíu tonnum
af sprengjum fleygt yfir Guernica.
Fólkið hljóp æpandi út á akrana og
var elt uppi og skotið til bana með
vélbyssum. Þremur dögum seinna
komu hersveitir Francos til Gu-
ernica. Þá vom þeir sem lifað höfðu
af loftárásina enn á rölti um rústir
að róta eftir líkum. Málgögn fasist-
anna reyndu að telja fólki trú um
að það hefðu verið „rauðir Baskar“
sem sprengjunum vörpuðu. En
blaðamennimir Christopher Holme
frá Reuter og George Lowther frá
Times í London komu einna fyrstir
á vettvang og gátu skýrt umheimin-
um frá því hvert voðaverk hafði verið
unnið. Samt voru uppi efasemdir um
hverjir væru raunverulegir gjörn-
ingsmenn - alveg þar til eftir stríð.
- Leslie Crawford/Reuter.
CITROÉN Efí ALLTAF Á UNDAN
ER KOMINN
SINNI SAMTIÐ
TIL LANDSINS
BÍLASÝNING
Ibílasýningu Glóbus að Lágmúla 5, sem hófst á fimmtudaginn og stendur til morguns, verða sýndir glæsilegir fulltrúar
Citroén, árgerð 1987, sem hver um sig sameinar franskt hugvit, tæknifullkomnun, formfegurð og kraft.
Citroén AXEL
~frá kr. 236.000.-
Stóri rúmgóði smábíllinn sem ís-
lenskir ökumenn hafa tekið opnum
örmum. Axel hefur góða aksturseig-
inleika og er sterkbyggðari en stærð-
in gefur til kynna. Fínn fyrir þá sem
kunna gott að meta.
Citroén BX
frá kr. 478.000.-
Meðalstóri glæsivagninn - afburða-
vel hannaður, aflmikill, sparneytinn,
framhjóladrifinn, mjúkur og þægi-
legur. Við verðum með 5 BX-a í
sýningarsalnum.
Citroén CX
frá kr. 850.000.-
Flaggskip Citroén flotans og glæsi-
legur eftir því. Dúnmjúkur eins og
bræður hans, öruggur, fallegur og
húsbóndahollur.
Innifalið í verði er ryðvöm, skráning,
skattur, stútfullur bensíntankur ‘og
hlífðarpanna undir vél.
Sýningin stendur frá kl. 13 til 18 í dag og á morgun. Það er tilvalið að koma við í Lágmúlanum því harmonikkuleikari
verður á staðnum og spilar franska tónlist og við bjóðum öllum upp á kaffi og meðlæti. - Verið velkomin.
Verð miðast við gengi 01.08. 1986.
Globusn
LAGMULA 5
SÍMI 681555
GOTT FÖLK / SÍA