Dagblaðið Vísir - DV - 21.01.1987, Síða 3

MIÐVIKUDAGUR 21. JANÚAR 1987.
3
Fréttir
Borgarlæknir heldur fast við tillögur sínar um að mótefnamæla alla íslendinga á aldrinum 15-65 ára:
Eg skil ekki hvers vegna
landlæknir er á möti því
„Ég vildi óska að baráttan gegn
eyðni og leiðir'til vamar yrðu helsta
kosningamál komandi þingkosn-
inga. 1 Afríku stefnir allt í að heilu
kynslóðimar falli í valinn af völdum
eyðni og hver er kominn til með að
segja að þetta eigi eftir að verða
öðmvísi hér á landi? Eyðnifaraldur-
inn er að sjálfsögðu stórpólitískt mál
sem þingmenn verða að láta til sín
taka. Það eru ekki til neinar rann-
sóknir á kynlífshegðan íslendinga
og hver segir að kynlíf í Uganda sé
ffjálslegra en á Islandi? Ég bara
spyr,“ segir Skúli Johnsen borgar-
læknir, einn þeirra sem embættis
síns vegna ber ábyrgð á að eyðnifar-
aldurinn fari ekki að óþörfu sem
eldur i sinu um höfuðborgina.
Einn á báti
Skúli Johnsen hefur ákveðnar
skoðanir á því hvemig bregðast
skuli við vandanum. Hann hefur lagt
til að allir landsmenn á aldrinum
15-65 ára verði mótefhamældir, hug-
mynd sem heíiir hlotið dræmar
undirtektir hjá embætti landlæknis.
Hann hefur óskað eftir samstarfi við
Rauða kross Islands um útvegun
húsnæðis til handa eyðnisjúklingum
sem talið er að þurfi að vera undir
ströngu eftirliti. Því heíúr verið
hafnað. Hann óskaði nýlega eftir því
við lögregluyfirvöld að þau fylgdust
grannt með öllum ferðum ungrar
H^aíðtuldi cða fangcUi alll að 2 árum, eða
ef miUbzlur eru. ^
■ I7S. gr. Hver. sem veldur harilu i þvf, að nimui
siiikdðmur komi upp eða berisl út meðal manna. með
þvf að brjóta gegn lagafyrirmzlum um varnir gegn
nzmum sjúkdómum cða varúðarieglum yfirvalda, sem
þar að lúta, skal szta varðhaldi eða fangelsi allt að 3
irum Refsintin eetur bó orðið faneelsi alll að 6 árum.
lúkdóma er að ra-ða, sem hið hfli
«ert sirstakar riðslafann nl að hcfla eða afslvta. að
bcrist hingað til lands.
□ Hver. sem i framangreindan hitt veldur hztiu i þvf.
að húsdýta- eða jurtasjúkdómar komi upp eða berist út.
skal szta varðhaldi eða fangelsi allt að 3 irum. eða
seklum. ef milsbztur eru
□ St brot samkvzmt grein þessari framið af gileysi. þi
varðar það sektum. varðhaldi eða fangelsi allt að 6
Þegar allt annað þrýtur er hægt að
gripa til 175. greinar hegningarlag-
anna í baráttunni gegn óvarkárum
smitberum eyðni. Fangelsi allt að
sex árum.
stúlku í Breiðholtinu sem smituð er
af eyðni og legið hefur undir grun
um óvarfærni í kynlífi. Þeirri beiðni
reyndist ekki heldur unnt að sinna.
Þröskuldar og lögfræðingar
„Ég lít ekki svo á að ég sé einangr-
aður í þessari baráttu. Hitt er hins
vegar ljóst að maður er alltaf að
reka sig á þröskulda þegar kemur
að aðgerðum í málefhum eyðnisjúkl-
inga. Það skortir fbrdæmi og enginn
þorir að gera neitt nema fyrst hafi
verið leitað lögfræðilegs álits. Öll
bréf sem maður skifar eru aðeins
skrifuð til hálfs. Það stendur allt
fast,“ segir Skúli en er alls ekki á
því að gefast upp. Hugmynd hans
um að mótefnamæla alla þjóðina er
einsdæmi í veröldinni ef framkvæmd
verður.
„Einkenni eyðnisjúkdómsins er að
það eru fáir veikir en margir smitað-
ir. Það er staðreynd að stór hópur
fólks er að dreifa sjúkdómnum án
þess að hafa hugmynd um það. Okk-
ar verkefni er að sjálfsögðu fyrst og
fremst það að finna þá smituðu svo
þeir geti varað sig. Þetta verður
ekki gert nema á einn hátt; að mót-
efhamæla allan áhættuhópinn sem
er sá hluti þjóðarinnar sem stundar
kynlíf."
Sambandsleysi við landlækni
En hvemig skýrir hann þær
dræmu undirtektir sem hugmyndin
hefur fengið hjá embætti landlækn-
is?
„Ég held að skýringin sé einfald-
lega sú að við höfum ekki rætt nógu
mikið saman um þetta. Ég skil
reyndar ekki hvers vegna landlækn-
ir er á móti svona víðtækum mót-
efnamælingum. Þetta kostar alls
ekki mikla peninga miðað við hvað
í húfi er. Mínar skoðanir draga dám
af þeirri reynslu sem ég hef sem
borgarlæknir. Ég tel að almenningur
beri traust til lækna og ég er sann-
færður um að allur þorri þjóðarinnar
er hlynntur mótefnamælingum sem
þessum vegna þess að fólk veit að
aðgerðir sem þessar skila árangri.
Ég tel víst að við gætum lokað 90
prósent smitleiða eyðni með mót-
efnamælingum eins og ég hef lagt
til.“
Heimsmet í augsýn?
Borgarlæknir telur að þetta mál
verði ef til vill að gerjast í 1-2 ár en
þá verði draumur hans um allsherjar
mótefiiamælingu þjóðarinnar að
veruleika. Það yrði reyndar heims-
met ef íslendingum tækist að verjast
eyðni með þessum hætti. Fram-
kvæmdin vefst ekki fyrir Skúla.
Landsmenn þyrftu ekki að mæta all-
ir sem einn niður á Heilsuvemdar-
stöð til að fá mælingu. Mælinga-
menn myndu fara út til fólksins:
„Ég ímynda mér að sérstakir bílar
myndu aka á milli stórra vinnustaða
og þar yrði sýnum safnað. Svo mætti
staðsetja bílana á heppilegum stöð-
um og láta fólk mæta til mælingar."
Bannað að njósna
Þegar Skúli Johnsen tók við emb-
ætti borgarlæknis fyrir 13 árum
óraði hann ekki fyrir því að innan
fárra ára ætti hann eftir að þurfa
að berjast við jafnskæðan smitsjúk-
dóm og eyðni. Hann renndi ekki
gmn i að hann ætti eftir að þurfa
að eltast við smitbera bæjarenda á
milli eins og dæmið um stúlkuna í
Breiðholtinu sannar. Og hún er ekki
eini sjúklingurinn sem veldur Skúla
höfuðverk. Þeir eru fleiri og fer fjölg-
andi. En það er lítið hægt að gera.
Borgarlæknir má ekki stunda per-
sónunjósnir frekar en aðrir: „Það er
ekki fyrr en upp er kominn rök-
studdur grunur um að þetta fólk
hafi sannanlega sýkt aðra að hægt
er að fara að gera eitthvað raun-
hæft í málinu," segir Skúli.
Fangelsi hótað
„Þrátt fyrir allt bjóst ég alltaf við
að eitthvað kæmi upp sem varðaði
farsóttarlögin og var því viðbúinn.
Þótt farsóttarlögin séu komin til ára
sinna, sett 1932, eru í þeim ríkar
heimildir til aðgerða. Þau heimila
mér til dæmis að láta flytja smit-
sjúkling á sjúkrastofnun eða annan
stað þar sem hann smitar ekki. Ef
ekki sjálfviljugan, þá með valdi. Ef
það gagnar ekki þá er ekki um ann-
að að ræða en leita til dómstóla og
Borgarlæknir með smokk:
- Baráttan gegn eyðni ætti að verða eitt helsta kosningamál komandi þingkosninga.
DV-mynd BG
láta hegningarlög gilda. í 175. grein
hegningarlaganna segir að hver sá
sem veldur hættu á því að næmur
sjúkdómur berist á milli manna geti
átt yfir höfði sér þriggja ára fang-
elsi. Refsing getur þó orðið allt að
sex árum ef um er að ræða sjúkdóm
sem yfirvöld hafa gert sérstakar ráð-
stafanir til að hefta. í raun jafngildir
það morðtilraun þegar eyðnismitað-
ur einstaklingur hefur samfarir án
þess að láta rekkjunaut sinni vita
um sjúkdóm sinn,“ segir Skúli og
nú ætlar hann að láta á það reyna
hvort unnt sé að beita farsóttarlög-
unum á þá sjúklinga sem ekki láta
segjast enda hefur heilbrigðisráð-
herra fyrirskipað að svo skuli gert.
Þess er ekki langt að bíða að ein-
staklingar hér á landi verði teknir
úr umferð og jafnvel dæmdir fyrir
óvarkámi í kynlífi. Skúli Johnsen
telur að ríkissaksóknari sé sér sam-
mála um að þessi leið sé sú eina
færa. Ekki mun það þó ganga vand-
ræðalaust fyrir sig að framfylgja
farsóttarlögunum því þeim hefur ör-
sjaldan verið beitt og fordæmi því
fá. í þessu máli hreyfir sig enginn
án aðstoðar lögfræðings.
Fræðsla, fræðsla, fræðsla...
„Við skulum þó aldrei gleyma því
að í baráttunni gegn eyðni er það
fræðsla um sjúkdóminn og vamir
gegn honum sem mestu máli skipta.
Gallinn er bara sá að við sjáum ekki
hvort hún hefur borið þann árangur
að fólk hafi breytt kynlífshegðan
sinni fyrr en eftir nokkur ár. Éf sú
verður raunin, að fræðslan hafi ekki
borið árangur, er of seint að verða
vitur eftir á. Grundvallaratriðið er
að finna þá smituðu og það verður
ekki gert nema með því að mótefna-
mæla alla þjóðina."
- En er Skúli Johnsen sjálfúr tilbú-
inn að láta eyðniprófa sig?
„Já, svo sannarlega, hvenær sem
er. En ég er ekki búinn að því enn.“
-EIR