Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.1987, Side 4

4
LAUGARDAGUR 24. JANÚAR 1987.
Fréttir
Mátflutningi í kafflbaunamálinu lokið:
Deilt um uppruna tvöfalda
Muimlegum málflutningi í kaffi-
maunamálinu margfræga lauk i
Sakadómi Reykjavíkur í gær, með
lokaræðum saksóknara og verjanda,
en í þeim gerðu þeir athugasemdir sín-
ar við málflutning andstæðinganna.
Síðan var málið dómtekið en dóms-
niðurstöðu má vænta innan þriggja
vikna.
Fyrstur talaði Jónatan Sveinsson
saksóknari og kvaðst hann í upphafs-
orðum sínum ætla að gera athuga-
semdir við það sem „grófast hefði verið
misflutt" í málflutningi verjenda.
Hann vék orðum sínum til dómaranna
og sagði að í ræðum sínum hefðu verj-
endur rifið og slitið niður ákæruna en
rétt væri að dómarar hefðu það í huga
að verjendur hefðu einungis verið að
flytja vamir sínar en ekki sannfær-
ingu sína.
Kaffiviðskiptin voru umboðs-
viðskipti
Sagði Jónatan að verjendur hefðu í
ræðum sínum kvartað yfir því að sækj-
andi hefði einfaldað málið um of og
verið tíðrætt um að þetta væru „sér-
stæð viðskipti og flókin". í raun
gengju þessi kaffiviðskipti venjulega
fyrir sig og ekki þyrfti neinar kúnstir
til þess að skilja þau. Þá kvað Jónatan
verjendur hafa fullyrt að kaffiviðskipt-
in hefðu ekki verið umboðsviðskipti,
en sneitt hjá rökum um hið gagn-
stæða. Nefhdi hann að í skýrslu
endurskoðanda SÍS kæmi fram að um
umboðsviðskipti hefði verið að ræða.
Sagði Jónatan að stjóm SÍS hefði
litið svo alvarlegum augum á þetta
mál, þegar hún komst á snoðir um
það, að hún hefði skipað sérstaka
rannsóknamefnd til að kanna fram-
gang kaffiviðskiptanna og væri það í
raun áfellisdómur yfir þeim verknaði
sem þama var framinn. Jónatan sagði
að fjórir af fimm veijendum hefðu
haldið því fram að SÍS hefði ekki bor-
ið skylda til að upplýsa Kaffibrennsl-
una um þá viðskiptahætti sem
viðgengjust í kaffiviðskiptunum og því
hefði ekki verið um launung að ræða
í þessum viðskiptum. Einn verjend-
anna, Ragnar Aðalsteinsson, hefði
hins vegar ekki gert það og ástæðu
þess taldi Jónatan að Ragnari hefði
fundist þessi vöm ótraust. Þess í stað
hefði Ragnar fullyrt að engin launung
hefði verið í málinu, vegna þess að-
forsvarsmönnum Kaffibrennslunnar
hefðu mátt vera ljósir þeir viðskipta-
Dómarar, meðdómendur og verjendur i kaffibaunamálinu, sem sjásf á þessari mynd, hafa att annrikt alla þessa viku
og raunar hefur sama gilt um saksóknara, Jónatan Sveinsson. Á myndinni eru, frá vinsfri, þeir Sigurður Stefánsson
meðdómandi, Sverrir Einarsson sakadómari og Jón Þ. Hilmarsson meðdómandi, en þessir sitja fyrir enda dómssalar-
ins. Hægra megin á myndinni sitja verjendur ákærðra en þeir eru, frá vinstri, Guðmundur Ingvi Sigurðsson hrl., Jón
Finnsson hrl., Ragnar Aðalsteinsson hrl., Eiríkur Tómasson hH. og Öm Clausen hrl. Fyrir framan Sverri Einarsson
sakadómara situr ritari dómsins. DV-mynd GVA
hættir sem viðgengjust í kaffiviðskipt-
um í heiminum, þar sem allar
upplýsingar þar um lægju á lausu í
blöðum og tímaritum.
„Birtast í allara kvikinda líki“
Hins vegar taldi Jónatan að lögfull
sönnun lægi fyrir um launung af háldu
SÍS í málinu og í því sambandi lægi
fyrir hálfgildings játning hjá ákærða,
Hjalta Pálssyni, sem segðist hafa þá
reglu að láta ekkert uppi um við-
skiptaleyndarmál. Varðandi þá
skoðun verjenda að Kaffibrennslunni
hefði átt að vera um viðskiptahættina
kunnugt, þar sem stjómarformaður
SÍS og Kaiffibrennslunnar væri sá
sarpi, sagði Jónatan að erfitt væri að
henda reiður á því hver væri hvað og
í hvers nafhi hver kæmi fram í hverju
tilviki. Jónatan sló síðan á léttari
strengi og sagði: „Þessir menn birtast
í alfra kvikinda líki.“
Þá sagði Jónatan það furðulega
kenningu að kerfi tvöfaldra vöru-
reikninga væri runnið frá Brasilíu-
mönnum og að þeir hefðu endilega
viljað senda tvöfalda vörureikninga
hingað. Taldi Jónatan að i skýrslum
forráðamanna NAF, norræna sam-
vinnusambandsins (en kaffikaupin
gengu í gegnum þau samtök), kæmi
fram að fyrirmælin um tvöföldu vöru-
reikningana hefðu komið héðan.
Varðandi þau ummæli Amar Claus-
en að ákæra hefði ekki verið gefin út
á sínum tíma ef það hefði legið fyrir
eins og nú, sagði Jónatan að hann
yrði að slökkva í þeirri trú haris.
Málið á ekki heima fyrir Saka-
dómi
Næstur talaði Jón Finnsson, verj-
andi Erlendar Einarssonar. Sagði
hann að ekki hefði verið um neina
leynd að ræða í þessum viðskiptum
af hálfu SÍS og í raun skipti ekki
máli fyrir SlS hvorum megin hryggjar
afslættimir lægju. Þá nefridi hann að
þetta mál ætti í raun ekki heima fyrir
Sakadómi heldur - ef um eitthvert mál
væri að ræða - ætti það að rekast á
einkamálasviðinu. En hins vegar
hefðu engar kröfur komið fram af
hálfu Kaffibrennslunnar sem sýndu
hvemig litið væri á málið þar. Einnig
sagði Jón að ef eitthvað hefði verið
athugavert við málsmeðferð starfs-
manna SÍS heföu þeir verið látnir
hætta störfum en það hefði ekki verið
gert.
Þá sagði Jón að eðli þessara við-
skipta skipti miklu máli en ekki hvaða
nafri þeim væri gefið, umboðsviðskipti
eða annað. Raunar kvaðst hann ekki
geta fallist á skilgreinginu ákæm-
valdsins á því hugtaki. Loks sagði Jón
að ákæran á hendur Erlendi ætti ekki
við nein rök að styðjast og ætti að
sýkna hann af öllum ákæruatriðum.
„Við erum sannfærðir“
Næstur talaði Guðmundur Ingvi
Sigurðsson, verjandi Hjalta Pálssonar.
Sagði hann að þetta mál hefði fengið
óvenju rækilega umfjöllun og því væri
að bera í bakkafullan lækinn að ætla
sér að bæta þar einhverju við. Hann
gagnrýndi þá staðhæfingu saksóknára
að verjendur væm ekki að flytja sann-
færingu sína. „Við erum sannfærðir,"
sagði Guðmundur Ingvi.
Þá kvað Guðmundur Ingvi það rangt
hjá sækjanda að ekki væm komnar
fram sannanir um að tvöfalda vöm-
reikningakerfið væri ættað frá Brasil-
íu, þaðan væri það komið og það hefði
verið staðfest af NAF-mönnunum í
Danmörku. Þá velti Guðmundur því
fyrir sér hvort það væri rökrétt að
tala um fjársvik þegar sami stjómar-
formaður væri hjá báðum fyrirtækjun-
um; því sem haldið væri fram að hefði
svikið og því sem svikið hefði verið,
að mati ákæmvaldsins.
Brúttóverðið rétt verð
Næstur verjenda talaði Ein'kur
Tómasson, veijandi Sigurðar Áma
Sigurðssonar. Sagði hann að sá þáttur
ákæm saksóknara sem varðaði skjala-
fals væri ekki umræðu verður, eins
og málum væri nú komið. Sagði hann
að brúttóverðið sem fram kæmi á
vörureikningunum væri rétt verð og
ákveðið af stjómvöldum í Brasilíu og
þetta verð væri viðurkennt af tolla-
yfirvöldum í Noregi við innflutning
kaffis þangað. Af málflutningi ákæm-
valdsins mætti ráða að það teldi það
verð sem tollyfirvöld í Noregi miðuðu
við væri rangt. Þetta kvað Eiríkur
dæmalaust. Þessu næst bar Eiríkur
saman kaffiviðskipti SÍS og 0. Jo-
hnson og Kaaber og sagði þau
sambærileg, eini munurinn væri sá að
innflutningsfyrirtæki 0. Johnson og
Kaaber hefði eignfært kaffið hjá sér
en innflutnignsdeild SlS ekki.
Þá talaði Öm Clausen, veijandi
Gísla Theódórssonar. Sagði hann að
það lægi ljóst fyrir að ekki stæði mik-
ið eftir af ákærunni. Vék hann síðan
máli sínu að tvöföldu vörureikningun-
um og sagði að Norðmenn væm
ekkert í vafa um það hvert hið raun-
vemlega kaffiverð væri enda þótt
sækjandi vildi ekki fallast á það. Þá
sagði Öm að það hefði verið vegna
taugaveiklunar SÍS-manna að þeir
hefðu endurgreitt Kaffibrennslunni
hluta af avisos-greiðslunum og einnig
taldi hann að á þessum tíma hefði
komið inn í málið valdabarátta stjóm-
arformanns SÍS og framkvæmdastjóra
þess. Loks sagði Öm að mál þetta
væri höföað af hálfu ákæmvaldsins
að óathuguðu máli enda stæði nú ekki
steinn yfir steini í ákærunni.
Síðastur verjenda talaði Ragnar
Aðalsteinsson en skjólstæðingur hans
er ákærði Amór Valgeirsson. Sagði
Ragnar að í ræðu saksóknara hefðu
verið ýmsar rangar fullyrðingar.
Nefridi hann sem þverstæðu að ákært
væri fyrir launung á sama tíma og
endurgreiðslur hefðu verið að berast
Kaffibrennslunni frá SÍS. Taldi hann
að hvað ræki sig á annars hom í
máli þessu. Þá taldi Ragnar að mikið
vantaði á að sýnt hefði verið fram á
refsiverða hegðan ákærðu í málinu,
einkum hvað sinn skjólstæðing varð-
aði. Til dæmis væm menn ákærðir
fyrir að draga sínu fyrirtæki fé úr þess
eigin hendi.
Alllir verjendur endurtóku kröfúr
sínar í málflutningnum um sýknu
sinna umbjóðenda en saksóknari ítr-
ekaði kröfur sínar. Að málflutningi
loknum var málið dómtekið.
-ój
Á lágu nótunum
Sýning Eggerts Péturssonar í Nýlistasafninu
Lágvær og fíngerð myndlist Egg-
erts Péturssonar stingur í stúf við
flest annað sem ungir íslenskir
myndlistarmenn aðhafast í dag.
Þetta er að sumu leyti skiljanlegt í
ljósi þess að listamaðurinn komst til
þroska undir merki konseptlistar-
innar sem nú heyrir gærdeginum til.
En þegar ég hugsa mig um held
ég samt að Eggert hafi einnig staðið
svolitið á skjön við konseptlistina.
Konseptið hefur sennilega hjálpað
honum til að koma á framfæri ýmsu
því sem lá honum á hjarta og var
honum eiginlegt, fremur en að það
hafi mótað hann sem listamann.
En ætti ég að skilgreina það sem
Eggert hefur verið að koma á fram-
færi á síðastliðnum átta árum eða
svo yrði mér orðfátt. Eitt sérkenni á
myndlist hans er nefhilega hve auð-
veldlega hún sneiðir hjá dilkadrætti,
öllum tilraunum til að fanga hana
með skýringum.
Eggert hefur sitt fram með hálf-
kveðnum vísum, óbeinni ræðu og
blæbrigðum, fremur en með bein-
skeyttum yfirlýsingum og skarpt
afmörkuðum áherslum. Því er hann
fremur á hinum ljóðræna væng kon-
septlistarinnar en hinum teóretíska.
Samt kemur hugmyndin, konseptið,
oflast fyrst, framkvæmdin á eftir.
En varfæmisleg vinnubrögð lista-
mannsins stafa, held ég, ekki.af því
að hann sé óráðinn í myndlist sinni,
heldur vegna þess að hann vill gefa
áhorfandanum allt það svigrúm til
skynjunar og túlkunar sem hann
mögulega getur.
En um leið gefur hann sjálfum sér
sérstakt og afinarkað svigrúm til
tjáningar.
Sýning Eggerts í Nýlistasafriinu
er afar gott dæmi um sérstæðan
þankagang hans. Á henni em um
30 verk sem öll em tengd innbyrðis.
Þeim er síðan komið fyrir þannig
að þau em í beinum tengslum við
sjálft húsnæuið, misfellur á veggjum,
vatnspípur og svo framvegis. Auk
þess hanga myndfrnar neðarlega í
neðri salnum en hátt uppi á annarri
hæðinni. Á miðhæð hússins hangir
eitt verk á miðjum vegg.
Þar að auki em náin tengsl milli
sýningarskrár og sýningarinnar
allrar þar sem skráin er hvort
tveggja í senn, hluti sýningarinnar
og tilbrigði við hana.
Um sjálft inntak myndverkanna
get ég næsta lítið fullyrt enda er eins
víst að mín túlkun trufli aðeins það
fólk sem vill grandskoða sýninguna
með opnum huga.
Myndir Eggerts ganga að ein-
hveiju leyti út á náttúmleg ferli,
hvort sem er í sköpunarverkinu og
manninum. Sjálfur er hstamaðurinn
þekktur fyrir blómalýsingar sínar í
Flóm Islands. Einkum og sérílagi
virðist hann velta fyrir sér hug-
myndinni um flæði, bæði í náttúm-
fræðilegum og heimspekilegum
skilningi. Inn á milli kemur hann
fyrir eins konar myndrænum upp-
hrópunarmerkjum sem gegna senni-
lega því hlutverki að hreinsa til í
skilningarvitunum, búa þau undir
næstu myndgátu.
Enginn ætti að móðgast þótt ég
leyfði mér að nefna þessa myndlist
Eggerts bæði sjálfliverfa og heimul-
lega. En hún gerir strangar kröfur
til okkar og við höfúm gott af slíkri
kröfugerð í myndlist.
-ai