Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.1987, Qupperneq 11

LAUGARDAGUR 24. JANÚAR 1987.
11
Smokkuvinn er
ekki feimnismál
Af öllu því sem ég hef aðhafst á
Alþingi um dagana er mér einna
minnisstæðast starfið í menntamála-
nefhd neðri deildar þegar grunn-
skólafrumvarpið var þar til
meðferðar. Hannibal Valdimarsson
var formaður nefndarinnar og þarf
ekki að kynna þá kempu. En þama
vom fleiri úrvalsmenn, valinn mað-
ur í hverri stöðu eins og segir á
fótboltamáli: Svava Jakobsdóttir,
Ingvar Gíslason, séra Gunnar Gísla-
son og Benedikt Gröndal, að
ógleymdum Eysteini Jónssyni sem
hitti oftast naglann á höfuðið þegar
ráða þurfti fram úr kansellístílnum
og þýða hann yfir á mælt mál. Fyrir
utan heitar deilur um lengingu
skólaskyldunnar og skólaársins var
það einkum tvennt sem flæktist fyrir
okkur, annars vegar sálfræðiþjón-
ustan og sérkennslan, sem þá var
að halda innreið sína, og svo hins
vegar fræðslustjóramir og fræðslu-
skrifstofumar og hlutverk þeirra.
Ég leyfði mér að halda fram þeirri
skoðun í nefhdinni að fræðslustjórar
skyldu ráðnir af umdæmunum sjálf-
um, enda bæm þau fjármálalega og
stjómunarlega ábyrgð á því emb-
ætti. Ég mátti mín ekki mikils í
þeirri deilu gegn þungavigtarmönn-
unum í nefndinni og var ofurliði
borinn. Um hitt vom allir sammála,
að sálfræðingamir gætu seint tekið
við hlutverki kennaranna, enda væri
til lítils að ráða kennara sem ekki
sinnti sálarheill og sérþörfum nem-
enda sinna. Þeir Hannibal og
Eysteinn áttu aldrei nógu sterk lýs-
ingarorð til að lýsa efasemdum
sínum gagnvart sálfræðiþjónustunni
sem frumvarpið fól í sér bæði í bak
og fyrir. Eitt og annað var strikað
út úr frumvarpinu af þessu taginu
en að lokum fór frumvarpið til af-
greiðslu í sjálfu þinginu.
Heimsmetsræða Sverris
Þegar kom fram á vorið 1974 hafði
dregið til allmikilla tíðinda í pólitík-
inni. Vinstri stjómin hafði misst
meirihluta sinn, Samtök frjálslyndra
og vinstri manna höfðu sagt skilið
við hana en Magnús Torfi Olafeson,
sem þá var menntamálaráðherra fyr-
ir þeirra hönd, sat sem fastast.
Vantraust var borið fram en kom
aldrei til afgreiðslu því Ólafur heit-
inn Jóhannesson rauf þing áður en
til þess kom. Eitt af síðustu verkum
þessa þings var að afgreiða gmnn-
skólafrumvarpið og gott ef það var
ekki síðasti biti í háls.
Ekki gekk það þrautalaust íyrir
sig og frægust var framganga eins
af þingmönnum Sjálfetæðisflokksins
sem talaði samfleytt í fimm tíma
málþófi. Sá hét Sverrir Hermanns-
son og gárungamir sögðu að hann
hefði því aðeins látið máli sínu lokið
þegar honum var mál að tefla við
páfann. Sverrir kom víða við í þess-
ari ræðu sinni og flutti meðal annars
langan fyrirlestur um ægivald emb-
ættismanna sem væru á góðri leið
með að vaxa stjómmálamönnum yfir
höfuð. Sverrir setti heimsmet í ræðu-
lengd og tók frumvarpið með áhlaupi
eins og títt er um kappsfulla menn.
Allt kom þó fyrir ekki og grunnskól-
inn varð að veruleika.
Kaldhæðni örlaganna
Mikið vatn er til sjávar mnnið síð-
an þessir atburðir gerðust. Þessi
sami Sverrir er orðinn að mennta-
málaráðherra, sálfræðingar em nú á
hverju strái í skólastarfinu og ungir
menn að norðan hafa lært gmnn-
skólalögin utan að og fengið
fræðslustjóraembætti að launum.
Einn þeirra heitir Sturla Kristjáns-
son.
Þetta sem helst nú varast vann,
varð þó að koma yfir hann. Kald-
hæðni örlaganna er sú að nú situr
Sverrir uppi með sálfræðingana og
fræðslustjórana í krafti grunnskóla-
laganna, sem hann var á móti, og
Sturla Kristjánsson má nú gjalda
ástfósturs síns við lögin sem hann
tók of bókstaflega. Rimman stendur
um blessaða sálfræðingana sem Ey-
steinn varaði við í árdaga. Og hún
er sprottin af þeim vanda fræðslu-
stjórans að þjóna tveim herrum.
Þetta var ég búinn að segja þeim!
Höfuðið á Sturlu er fokið og tví-
sýnt um höfuðið á Sverri. En af því
mér þykir vænt um vin minn Sverri
hef ég ekki döngun í mér að taka
þátt í þeim kór sem nú er á háa céinu
að skamma hann fyrir valdníðslu.
Hitt verður samt að viðurkenna að
Sverrir ber þess merki að hann er
alinn upp fyrir vestan, þaðan sem
Þorgeir Hávarsson kom og fleiri vík-
ingar sem lögðu meira upp úr því
að höggva menn með stæl heldur en
hinu hverjir urðu fyrir höggunum.
Skaðar þá ekki að geta þess að Þor-
geir missti sjálfur höfuðið með stæl
af því hann lá svo vel við höggi
Eilert B. Schram
meðan hann svaf. Vonandi hendir
það ekki Sverri að sofna á verðinum!
Smokkaball
En það er fleira sem grunnskóla-
lögin hafa leitt af sér. Það mátti lesa
í blöðum nú í vikunni að skóla-
krakkar í Breiðholtinu hefðu efht til
smokkadansleiks í Hollywood þar
sem hver ballgestur fékk afhentan
smokk við innganginn. Ég verð að
viðurkenna hreinskilnislega að ég
rak upp stór augu við að lesa þessa
frétt. Mér þykir skörin vera að fær-
ast upp í bekkinn þegar unglingamir
eru famir að skipuleggja kvnlífið í
anddyrinu áður en ballið hefst.
Það rifjaðist upp fyrir mér
skemmtanalífið á minum sokka-
bandsárum þegar kynmökin ein-
skorðuðust við kelerí í aftursætun-
um og fólk var komið hálfa leið inn
i hjónabandið ef það svaf saman.
Táningarnir þurftu lungann úr
kvöldinu til að hafa hugrekki i að
bjóða upp og þeir jxittu mestu garp-
amir sem náðu vangadansi í loka-
syrpunni. Lengra komst maður
sjaldan og þó var engin eyðni á ferð-
inni í þá daga sem aftraði fólki frá
því að gera hitt. Ætli það hafi ekki
heldur verið feimnin og siðsemin sem
réð þar mestu um. Þó vom smokk-
amir komnir til sögunnar og fengust
f Bankastrætinu þegar enginn sá til.
Það þótti hins vegar bera vott um
ofurmannlegt sjálfsálit að efha til
slíkra viðskipta fyrirfram. Það sjálfe-
traust var ekki í minni deild.
1 gamla daga þurfti enginn að ótt-
ast smit og dauða þótt ókunnir
rekkjunautar styttu sér stundir með
eða án getnaðarvama. í mesta lagi
spurði maður dömuna um heimilis-
fang og dró sig í hlé ef hún átti heima
í Hafharfirði - ekki af því að hafn-
firskar stúlkur væm hættulegar
heilsunni heldur af hinu að það var
svo fjandi dýrt að taka þangað leigu-
bíl upp á von og óvon.
Nei, menn þurftu ekki að óttast
eyðnina þegar bmgðið var á leik en
stundum kom það fyrir að verseraðir
jafnaldrar manns réðu sig í siglingar
og sátu uppi með flatlús eflir sumar-
ið og svo vom aðrir svo lánlausir
að foreldramir komu heim á óheppi-
legasta tíma sem jafhan skapaði usla
og ótta hjá unglingum á óleyfilegum
aldri. Ég man eftir einum vini mínum
sem þurfti að flýja inn í fataskáp og
mátti dúsa þar fram á morgun,
berstrípaður, til að sleppa úr þeim
lífsháska að standa augliti til auglit-
is við húsráðendur. Sú líferevnsla
var mikil skelfing í þá daga en er
auðvitað hreint smáræði miðað við
þær afleiðingar sem það hefur í fór
með sér að sofa smokklaus hjá
ókunnugum nú til dags.
Til bjargar vorri þjóð
Allt er þetta tilstand með smokk-
ana sprottið af eyðninni. Manni
skilst á borgarlækni að eyðnin sé svo
alvarleg að ekki dugi minna en láta
alþingiskosningamir í vor snúast
um þessa bráðapest og vamir gegn
henni. Hver skyldi vera á móti hverj-
um i þeim kosningaslag? Hvergi hef
ég séð það í stefhuskránum hjá
flokkunum að þeir séu fylgjandi
eyðni - né heldur á móti eyðni.
Kannski á maður von á sérfram-
boði, þeirra sem berjast fyrir
smokknum! Annað eins hefur mönn-
um dottið í hug eftir að Bandalagið
býður fram þrátt fyrir andlátið í vet-
ur - eða Flokkur mannsins eða
Öryrkjabandalagið sem eiga það
sameiginlegt að vera útundan í sam-
félaginu.
Já, mér þótti tiltæki krakkanna í
Breiðholtinu vafasamt í meira lagi
og skildi ekki almennilega hvort
þetta væri brandari, siðleysi eða
hjálp í viðlögum. En þá gerist það
að fulltrúi landlæknis hringir í mig
og biður mig um að taka þátt í bar-
áttunni fyrir smokknum. Ég var sem
sé beðinn um að láta mynda mig á
plakat, með smokk í hendi, og lýsa
því yfir frammi fyrir alþjóð að
smokkurinn væri alls ekkert feimn-
ismál - til bjargar vorri þjóð! Á
dauða mínum átti ég von en ekki
þessu. Þetta sem helst nú varast
vann. varð þó að koma yfir hann.
Ég fór að velta því fyrir mér, þar sem
ég stóð með símtólið í hendinni,
hvort þeir hjá landlækni héldu mig
svona lauslátan, hvort það gæti ve-
rið að ég væri útnefhdur í áhættu-
hópnum eða gat það kannski verið
að smokkurinn passaði betur á mig
en aðra? Ég fór að reyna að nfja það
upp hvort einhvers staðar hefði
komist upp um mig. Ekki fór ég á
ballið í Hollywood og ekki hafði ég
fundið til þess að vera dauðvona
nýlega.
Feimið skírlífi
Nema hvað, ekki gat ég neitað
blessuðum landlækninum um þessa
bón, enda er það hárrétt sem hann
segir að smokkurinn er ekki feimnis-
mál á viðsjárverðum tímum og nú
þurfa allir góðir menn að leggja sitt
lóð á vogarskálamar. Evðnin er
búin að gera nógu mikið vont af
sér. Framhjáhald hefur að mestu
lagst niður og marrni er sagt að kyn-
lífið sé á hröðu undanhaldi, nema
viðkomandi geti lagt fram vottorð
um heilbrigði sitt bæði á undan og
eftir: Þetta er auðvitað grafalvarlegt
ástand og miklu verra heldur en íra-
fárið í Sverri og píslarvætti Sturlu.
Islendingar geta slegist og drepið
mann og annan með uppsagnarbréf-
um landshomanna á milli en það
yrði verri sagan ef eyðnin drægi
þjóðina til skírlífis af þvi hún er óf
feimin til að nota smokk.
Af þessu sjáið þið, góðir lesendur,
að það er ekki ráð nema í tíma sé
tekið hjá krökkunum í Breiðholtinu.
Ég sé eiginlega mest eftir því að
hafa ekki lagt til að viðbótarákvæði
kæmi inn í grunnskólalögin þar sem
nemendum væri gert skylt að hafa
með sér smokka í skólann til að verj-
ast smiti. Hvað skyldu þeir Hannibal
og Eysteinn hafa sagt við því? Það
er að minnsta kosti víst að smokk-
amir eru praktískari 'nú til dags
heldur en sálfræðingamir og þar að
auki getur enginn verið þekktur fyr-
ir að hafa á móti sérkennslu um
notkim þeirra - ekki einu sinni
Sverrir. Óg þannig hefði mátt afetýra
þeirri hatrömmu rimmu sem nú geis-
ar um veslings fræðslustjórann sem
þurfti að taka pokann sinn vegna
of mikillar sérkennslu um önnur og
alls óskyld mál!
Ellert B Schram