Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.1987, Qupperneq 10

10
MIÐVIKUDAGUR 1. APRÍL 1987.
Útlönd dv
Noregur:
Formaður
Hægriflokksins í kreppu
Páll Vijátnsson DV Osló:
Forsætisráðherraeíni borgara-
flokkanna í Noregi og formaður
Hægriflokksins, Rolf Presthus, er
orðinn valtur í sessi. Presthus er
látinn bera ábyrgð á því að ekki
hefur tekist að mynda borgaralega
stjóm í Noregi þrátt fyrir meirihluta
í Stórþinginu. Nýlega krafðist
stærsta málgagn Hægriflokksins í
Norður-Noregi að Presthus færi frá
og að einhver annar tæki við forys-
tunni í samningamakkinu um
borgaralega ríkisstjóm.
Síðustu vikurnar hafa skoðana-
kannanir sýnt að almenningur telur
litlar líkur á að borgaraleg ríkis-
stjóm verði mynduð í Noregi og
dvínandi fylgi borgaraflokkanna.
Minnihlutaríkisstjóm Gro Harlem
Brundtlands nýtur meðbyrs í sömu
skoðanakönnunum auk þess sem
Brundtland þykir standa sig vel í
hlutverki forsætisráðherra.
Slæmt gengi í skoðanakönnunum
og lítil hreyfing í átt til borgaralegr-
ar ríkisstjómar veldur ólgu í
Hægriflokknum. Formaður flokks-
ins, Rolf Presthus, þykir ekki
nægilega atkvæðamikill og skorta
frumkvæði.
í skugga Willochs
Rolf Presthus tók við leiðtogahlut-
verki Hægriflokksins af Káre
Willoch, fyrrum forsætisráðherra.
Það var reyndar Willoch sjálfur sem
kaus og krýndi Presthus sem eftir-
mann sinn. Presthus varð fimmtugur
29. júlí í fyrra og í afmælisveislunni
útnefhdi Willoch hann sem forsætis-
ráðherraefhi borgaraflokkanna, án
formlegrar umræðu eða atkvæða-
greiðslu innan Hægriflokksins.
Þessi sérstæða útnefning á forsætis-
ráðherraefni sýnir meira styrk
Willochs innan flokksins en óum-
deilanleika Presthus.
Þótt Káre Willoch hafi gefið frá
sér möguleikann að verða forsætis-
ráðherra í hugsanlegri ríkistjóm
borgaraflokkanna er hann síður en
svo hættur í pólitík. Frá stól sínum
á Stórþinginu og á ferðalögum um
landið er Willoch mun meira áber-
andi í pólitískri umræðu en Prest-
hus. Willoch tekur upp mál sem styr
stendur um og beitir óspart mælsku
sinni og rökfimi. Presthus hefur aft-
ur lent oftar en einu sinni í því að
vera ekki tekinn alvarlega. í hugum
margra er málflutningur hans jafh-
klunnalegur og líkamsvöxturinn.
Samstarfsvandræði borgara-
flokkanna
Presthus geldur þess að vera spor-
göngumaður leiðtoga á borð við
Káre Willoch. Það sem gerir þó út-
slagið um kröfuna að Presthus víki
er að honum hefur ekki tekist að
leiða borgaraflokkanna í ríkisstjóm.
Minnihlutastjóm Verkamanna-
flokksins tók við völdum síðastliðið
vor og fæstir bjuggust við að stjóm-
in yrði langlíf. Snemma í haust hófu
borgaraflokkamir þrír stjómar-
myndumarviðræður. Mikil bjart-
sýni ríkti í herbúðum Hægriflokks-
ins enda gáfu forystumenn flokksins
það í skyn að viðræðumar væm
nánast formsatriði. Þegar til átti að
taka reyndust miðjuflokkamir ekki
eins leiðitamir og menn héldu. Hæg-
riflokknmn vom sett skilyrði sem
flokkurinn gat ekki gengið að. End-
anlega slitnaði upp úr formlegum
Forsætisráðherraefnið Rolf Presthus. Málflutningur jafnklunnalegur og vöxt-
urinn.
Gro Harlem Brundtland. Vinsælli en nokkru sinni.
stjómarmyndunarviðræðum í lok
nóvember. Síðan þá hafa aðeins
óformlegar þreifingar átt'sér stað.
Á meðan borgaraflokkamir karpa
aukast vinsældir ríkisstjórnar Gro
Harlem Brundtlands. Samkvæmt
nýjustu skoðanakönnunum hefur
Verkmannaflokkurinn fylgi tæplega
42 prósent kjósenda, en það er tveim
prósentum meira en flokkurinn fékk
við kosningamar 1985.
Brundtland vinsæl
Það eykur enn á vandræði forsæt-
isráðherraefnisins Rolf Presthus að
núverandi forsætisráðherra, Gro
Harlem Brundtland, þykir standa sig
með afbrigðum vel. Til skamms tíma
var Brundtland helst þekkt fyrir það
að hafa munninn fyrir neðan nefið.
Eftir að hún tók við völdum fyrir
ári hefur hún unnið jafht og þétt á
og er nú óskoraður leiðtogi Verka-
mannaflokksins. Sumir ganga svo
langt að segja að ekki síðan á dögum
landsfoðursins Einars Gerhardsens
hafi Verkamannaflokkurinn átt
álfkan forystumann.
Það er ekki ólíklegt að marga í
Hægriflokknum ói við að sjá Rolf
Presthus etja kappi við Gro Harlem
Bmndtland við næstu þingkosning-
ar 1989. Eini möguleikinn sem Rolf
Presthus hefur til að bjarga pólit-
ískri framtíð sinni er að berja saman
borgaralegri ríkisstjóm á næstu vik-
um og mánuðum. Takist það ekki
er sennilegt að Hægriflokkurinn gefi
borgaralega ríkisstjóm upp á bátinn
þetta kjörtímabil en einbeiti sér að
þingkosningunum 1989. Fari svo em
þeir fáir sem veðja á að Rolf Prest-
hus leiði flokkinn í þeim kosningum.
Flestir Filippseyingar verða
aldrei varir við skæruliða
Þrátt fyrir risafyrirsagnir er lítið
sem bendir til þess að á Filippseyjum
jaðri við borgarastyrjöld. Er það
samdóma álit stjómarerindreka og
stjómmálafræðinga á staðnum.
Telja þeir að stjóminni og Corazon
Aquino forseta stafi reyndar viss
pólitísk hætta af skæmliðasamtök-
unum, sem á dögunum héldu upp á
átján ára afinæli sitt, en hún sé ekki
ógnvekjandi.
Hjá flestum hinna fimmtíu og fimm
milljóna íbúa landsins gengur lífið
sinn vanagang eins og ekkert hafi í
skorist. Fréttir um aukið ofbeldi, þær
em reyndar á rökum reistar, gefa
ranga mynd af Filippseyjum að því
er sendifulltrúar fullyrða. Segja þeir
meiri hluta íbúanna aldrei verða
varan við stríðið né kommúnista á
annan hátt en það sem þeir lesa um
skæmliða í dagblöðunum.
Tölur heryfirvalda gefa þó blóðuga
mynd af ástandinu. Á einni viku í
mars létust sautján manns að meðal-
tali á dag í átökum er uppreisnarað-
ilar hafa átt aðild að, að því er
heryfirvöld upplýsa um. Er dánartal-
an hærri en í fyrra og jafnvel hærri
en á dögum Marcosar þegar fjórtán
manns létust að meðaltali á dag. En
margir sérfræðingar segja að líta
verði á þessar tölur í ljósi þess að
ofbeldi sé algengt á Filippseyjum og
þar sé auðvelt að verða sér úti um
skotvopn.
Hömlulaust ofbeldi
í Manilla er ofbeldið hömlulaust.
Nýlega birti dagblað eitt á heilli síðu
með smáu letri lista yfir glæpi sem
framdir höfðu verið í höfuðborginni
á tveimur dögum. Þar mátti lesa um
fjömtíu árásir þar sem gripið var til
vopna. I tuttugu og níu árásum
særðust fómarlömbin alvarlega og
átta morð vom framin. I einu tilfell-
anna hafði lögreglumaður verið
skotinn til bana af starfsfélaga sín-
um vegna ágreinings.
í fréttum var nýlega greint frá
manni sem fleygði handsprengju inn
í mannþyrpingu. Einnig var sagt frá
náunga sem hóf skothríð á hóp
manna er viðstaddir vom hanaat.
Hafði hann orðið fyrir vonbrigðum
vegna þess að „vitlaus" hani vann.
Flestir Filippseyingar í borgum og
þorpum lifa þó eðlilegu lífi og þó að
lögreglumenn og hermenn séu við-
búnir árásum skæmliða er hægt að
ganga að einni stærstu lögreglustöð
höfuðborgarinnar án þess að verða
var við lögregluþjón. Gámngamir
segja að viðbúnaðurinn gangi aðeins
út á það að fresta ferðum og halda
hermönnum vakandi alla nóttina í
herklæðum.
Litlar breytingar
Bardagamir fara að mestu fram
úti á landsbyggðinni, fjarri höfuð-
borginni. Á mörgum svæðum hefur
lítið breyst undanfarin ár annað en
Litið ku vera um hugmyndafræðinga í flokki kommúnista á Filippseyjum. Eru skæruliðar sagðir hafast við uppi
í fjöllum þar sem þeir hafi ekki i annað hús að venda. . simamynd Reuter
það sem stendur á auglýsingaspjöld-
um. Þar hafa löngum átt sér stað
átök milli vopnaðra hópa annars
vegar og stjómarhers hins vegar.
Ekki er ólíklegt að feður þeirra sem
nú em í skæruliðasamtökunum hafi
átt í stríði við stjómina eða her-
námslið Japana á fimmta áratugn-
um.
Áhrifa kommúnista gætir meira í
þorpunum en annars staðar að því
er stjómarerindrekar álíta en mun-
munstrið er þó að breytast. I Davao,
sem er næststærsta borgin, vom íbú-
amir áður undir vemdarvæng
kommúnista en em nú í höndum
hægri sinnaðra samtaka sem njóta
stuðnings hersins.
Bandarískur stjómarerindreki
hefur látið hafa eftir sér að ástandið
sé svipað og það var á ámnum 1984
til 1985. Einungis sé greint meira frá
stríðinu núna í fréttum en áður var
gert. Stjómmálasérfræðingar segja
að kommúnistaflokkurinn á Filipps-
eyjum, sem er bannaður, hafi lítil
samskipti við kommúnista erlendis
og engar sannanir séu fyrir þvi að
flokkurinn fái vopn erlendis frá.
Kvað einn sérfræðingurinn lítið
vera um hugmyndafræðinga í
flokknum. Meðlimimir væm uppi í
fjöllum þar sem þeir hefðu ekki í
neitt annað hús að venda.