Dagblaðið Vísir - DV - 30.07.1987, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 1987.
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð i lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Mafían sækir fram
Daginn eftir síðustu kosningahelgi gaf landbúnaðar-
ráðherra út grænmetisreglugerð, sem þrengdi verulega
rétt neytenda frá því, sem lög gera ráð fyrir. Eftir þess-
um nýju starfsreglum er nú verið að vinna til að
endurreisa fyrri einkasölu í hertri og grimmari mynd.
Athyglisvert er, að ráðherra skyldi velja mánudaginn
eftir kosningar til að setja reglur, sem taka til baka
hinn tímabundna ávinning, er neytendur náðu, þegar
djarfir heildsalar rufu kartöflueinokun Grænmetisverzl-
unar ríkisins eftir fræga, finnska kartöfluævintýrið.
Þannig malar kerfið hægt, en örugglega. Það reynir
að gefa sem minnst eftir, þegar hneykslismálin eru kom-
in í forsíðufréttir. Þegar svo storminn lægir, fer samsæri
landbúnaðarkerfisins aftur í gang til að geta afturkall-
að ávinninginn, þegar búið er að telja atkvæði neytenda.
Þegar boðað er til blaðamannafundar út af hauga-
kjöti, er hann haldinn hjá Sambandi íslenzkra sam-
vinnufélaga. Þar hefur Landbúnaðarráðuneytið orð
fyrir mafíunni, en fulltrúar Búnaðarfélags, Stéttarsam-
bands og Framleiðsluráðs fylla fjölskyldumyndina.
Þannig er mafían ein og heil, hvaða nafni sem hún
nefnist eftir aðstæðum hverju sinni. Hún fyrirlítur neyt-
endur og skattgreiðendur og telur tilverugrundvöll
þeirra vera þann einan að standa undir andstyggilegu
búvörukerfi, sem heldur þjóðinni í sífelldum Qárskorti.
Ekki hefur tekizt að gera gælufyrirtækin ísfugl og
ísegg að fullgildum félögum í einkasölukerfi land-
búnaðarins. Það stafar þó ekki af, að haldið hafi verið
uppi nægum vörnum fyrir neytendur, heldur hreinlega
af, að fyrirtækin eru svo illa rekin, að með eindæmum er.
Hins vegar hefur tekizt að gera Sölufélag garðyrkju-
manna að verðugum arftaka Grænmetisverzlunar
landbúnaðarins í mafíunni. í skjóli reglugerðar ráð-
herrans hefur félaginu tekizt að kúga og knýja framleið-
endur til að skríða undir verndarvæng einokunarinnar.
Neytendur hafa ef til vill tekið eftir, að súlurit DV
um grænmetisverð sýna, að í sumar hefur að verulegu
leyti lagzt niður samkeppni í grænmetisverði. Hún hef-
ur verið nokkurn veginn afnumin í framleiðslu og
heildsölu og hefur því lítið svigrúm í smásölunni einni.
Afleiðingarnar eru margar og meðal annars sú, að
neytendur borga kúafóður á borð við hvítkál á 80 krón-
ur kílóið eða á svipuðu verði og kílóið af eplum.
Auðvitað leiðir þetta til, að neytendur kaupa frekar
epli og mafían verður að fleygja vöru sinni á haugana.
Starfsreglur ráðherrans miða líka að því, að fram-
vegis megi banna innflutning á grænmeti, þótt sama
tegund sé ekki framleidd innanlands, heldur hliðstæð
tegund. Þannig má banna innflutning á hrísgrjónum,
ef kartöflur seljast illa. Þetta mun hann reyna næst.
Lygin er mikilvægur hornsteinn þessa kerfis. Sama
daginn og talsmaður mafíunnar sagði ekki koma til
greina, að tómötum yrði fleygt á haugana, gat DV náð
ljósmynd af þeim hinum sama verknaði. Og mafían
notar núna orðið „markaður“ yfir einokunarkerfið.
Neytendur hafa litla vörn. Stjórnmálaflokkarnir
styðja mafíuna allir sem einn. Verðlagsstjóri vísar frá
sér öllu, sem varðar hina heilögu kú, landbúnaðinn.
Neytendasamtökin hafa ekki bolmagn til mikillar bar-
áttu, en þau reyna þó að klóra í bakkann eftir beztu getu.
Ef neytendur vildu losna úr þrældómnum, gætu þeir
þó sameinazt um að neita alveg að kaupa vörur mafíunn-
ar. Það gera þeir þó ekki og því versnar ástandið.
Jónas Kristjánsson
„Bændur fara yfirleitt vel með skepnur og reka ekki fé á hagleysu.
sem aldrei reka á fjall og fá góðar afurðir af sinu búfé samt.“
Auk þess þekki ég ýmsa landlitla bændur
Við eigum landið
1 DV 17. júlí s.l. birtist grein eftir
Ólaf H. Torfason, forstöðumann
Upplýsingaþjónustu landbúnaðar-
ins, sem er að ég held svar til mín
vegna greinar sem ég skrifaði í sama
blað nokkru áður. Reyndar dregur
hann allan Borgaraflokkinn til
ábyrgðar fyrir greininni. Ég vil
minna hann á að enn hafa íslending-
ar skoðana- og tjáningafrelsi ef þeir
hafa skoðun og vilja til að setja hana
fram.
Grein mannsins einkennist af
hroka og reiði. Hrokanum hef ég átt
að venjast á seinni árum. Sumt
yngra menntafólk talar alltaf eins
og við þessi „ómenntuðu" vitum
ekki neitt. Það eitt veit. Ég er ekki
sammmála þessu sjónarmiði og verð
ekki.
Hryggðarefni að henda mat
í hungruöum heimi
Reiði hans skildi ég ekki alveg
strax. Eftir því sem ég tala við fleira
fólk skil ég hana betur. Þorri fólks
er sárt og hryggt yfir því að mat
skuli vera fleygt á haugana. íslend-
ingum finnst enn ljótt að henda mat
og það breytir engu þó Evrópu-
bandalagið geri það. Það er sannar-
lega hryggðarefni þegar matvælum
er hent í hungruðum heimi og okkur
varðar um það. Sveitafólk finnur
jafrivel meira til þess en annað fólk
því það nýtir matvæli manna best.
Ég held líka að þetta hafi verið
óheppileg ráðstöfun, einmitt nú þeg-
ar verið er að gera nýtt átak í
landbúnaðarmálum. Mest íyrir at-
beina bænda sjálfra.
Ómengað land
Ég verð að segja Ólafi að ég hef
búið í sveit. Ég veit að útflutnings-
bætumar eru rúmlega aldarfjórð-
ungs gamlar. Þær voru nokkuð
umdeildar strax en nú eru allt aðrir
tímar. Merkir menn sem hingað hafa
flutt frá útlöndum, svo og íslending-
ar sem hafa búið lengi úti, hafa sagt
mér að sölumennsku okkar á út-
fluttum landbúnaðarafurðum hafi
alltaf verið stórlega ábótavant. Það
hafi alls ekki verið lögð næg áhersla
á hvað landið er ómengað, einkum
nú í seinni tíð þegar stóru löndin eru
að berjast við mengun.
Þá skulum við tala um beitina.
Við erum svo heppnir, íslendingar,
að landgræðslan hefúr alltaf haft
dugmiklum og áhugasömum mönn-
um á að skipa. Ár eftir ár eru þessir
menn að aðvara okkur. Afrétturinn
er að eyðast. Það verður stórfelld
Kjallariiin
Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir
landeyðing árlega þrátt fýrir það
sem þeir eru að gera. Ástæðuna segja
þeir fyrst og fremst vera ofbeit. Ég
trúi þessum mönnum, Ólafúr. Mér
finnst þeir hafa til þess unnið að
þeim sé trúað. Ólafúr segir að fé
hafi fækkað á fjalli. Ég trúi því líka.
Bændur fara yfirleitt vel með skepn-
ur og reka ekki fé á hagleysu. Auk
þess þekki ég ýmsa landlitla bændur
sem aldrei reka á fjall og fá góðar
afurðir af sínu búfé samt.
Auka fjölbreytni
í atvinnugreinum
Ekki hef ég á móti því að bændur
eigi jarðimar sem þeir búa á og það
sem þeim fylgir, en við eigum öll
landið, allt landið og miðin. Okkur
kemur það öllum við og við berum
öll ábyrgð á því. Okkur þykir flestum
vænt um það og eigum að hjálpast
að því að vemda það. Mér hrís hug-
ur við hvað fólkið flýr af lands-
byggðinni á Reykjavíkursvæðið. Til
þess að breyta því þarf m.a. að bæta
samgöngur, menntakerfið og síðast
en ekki síst auka fjölbreytni í at-
vinnugreinum. I Reykjavík er svo
mikill skortur á fólki í vissar og
nauðsynlegar starfsgreinar að menn
tala um í fullri alvöm að flytja inn
vinnuafl. Fyrir austan fjall vantar
eins og víðar atvinnutækifæri, því
skil ég ekki hvers vegna er verið að
flytja landbúnaðarvörur þaðan
óunnar til að fullvinna þær í Reykja-
vík. Flutningavandamál er í raun-
inni ekki lengur fyiir hendi svo tjón
hljótist af. Þama fara saman hags-
munir bænda og þéttbýliskjama í
byggðarlaginu.
Og svo er það fæðið. Ólafur finnur
aldrei eitt orð sem ég hef sagt þar
sem talið er eftir ódýrt fæði á vinnu-
stöðum. Málið er það að margir
vinnustaðir, þ.á' m. sjúkrahús, em í
hreinustu vandræðum með að fá
starfsfólk. Ástæður em of lág laun.
Landsfeðumir segja að ekki meigi
hækka launin.
Sú hugmynd sem ég lagði fram var
ekki um nýjar álögur, heldur færslu
á fjármagni sem þegar hefúr verið
ákveðið. Hvað Borgarspítalinn kem-
ur þessu máli við fremur er en önnur
sjúkrahús veit ég ekki. Aldrei hef
ég ráðið neinu um stjóm hans, enda
hefði ég aldrei samþykkt að helsta
ráðið til spamaðar þar væri að
fækka ræstingarfólki, enda hefúr sú
framkvæmd ekki gefið góða raun.
Að lokum
Þetta vamaðarorð venjulegs
manns hefur lítið að segja í þessu
þjóðfélagi fræðinganna. Menn finna
út tölu. Hún er reiknuð út á ótal
vegu og gefin út. Útkoman stenst
ekki í raun, gerir ekkert til, bara að
reikna aftur nýjar tölur. Nú er lögð
nótt við dag, svo rísa menn upp sæl-
ir og ánægðir með nýjar tölur. Þeir
sem em tortryggnir þora sjaldan að
segja nokkuð. Þá em þeir dæmdir
fáfróðir. Mennimir sem reikna em
jú svo lærðir. Mig minnir það vera
Ólafur Thors sem sagði um slíka
snillinga að þeir þekktu ekki síld frá
kind því þeir þekktu hvomgt. En
nú er nóg í bili.
Aðalheiður Bjamfreðsdóttir
alþingismaður
fyrir Borgaraflokkinn
„Ekki hef ég á móti því að bændur eigi
jarðirnar sem þeir búa á og það sem þeim
fylgir, en við eigum öll landið, allt landið
og miðin. Okkur kemur það öllum við
og við berum öll ábyrgð á því.“