Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.1987, Blaðsíða 10

10
MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 1987.
Utlönd
Sundrung í V-Þýskalandi
vegna mannréttindamála
Aðstæður f]órtán vinstrisinnaðra
skæruliða frá Chile hafa komið af
stað heitum deilum í Vestur-Þýska-
landi. Þær gætu meira að segja orðið
samsteypustjóm Helmuts Kohl að
falli.
Deilur innan stjómarinnar til-
heyra svo sem hversdagsleikanum í
Bonn en þessar hafa orðið svo magn-
aðar að sérfræðingar telja þær geta
leitt til þess að endir verði á sam-
starfi flokks Kohls, Kristilegra
demókrata, og Kristilegra sósíalista
í Bæjaralandi.
Upphaf deilnanna vom almennar
umræður meðal ráðherra hvort
heimila ætti Chilebúunum §órtán
landvistarleyfi. Þeir em í fangelsi í
heimalandi sínu og eiga von á
dauðadómum. Báðu þeir um hæli í
Vestur-Þýskalandi í fyrra. Sam-
kvæmt lögum í Chile er hægt að
breyta dauðadómi í útlegðardóm ef
annað ríki er fúst til að taka við
viðkomandi fanga.
Segir fangana hryðjuverka-
menn
Franz Josef Strauss, forsætisráð-
herra Bæjaralands og leiðtogi kristi-
legra sósíalista, segir Chilebúana
vera hiyðjuverkamenn og er mót-
fallinn því að þeim verði veitt hæli
í Vestur-Þýskalandi. Háttsettir
menn innan flokks kristilegra demó-
krata hafa hins vegar barist fyrir
málstað fanganna.
Atvinnumálaráðherra Vestur-
Þýskalands, Norbert Blúm, heim-
sótti Chile í síðastliðnum mánuði og
kvaðst vera sannfærður um að föng-
unum hefði verið misþyrmt. Kom
það af stað rifrildinu við kristilega
sósíalista.
Aðalritari kristilegra demókrata,
Heiner Geissler, sagði við frétta-
menn snemma í ágúst að flokkur
hans hefði ávallt barist gegn einræð-
isstjómum. „Það skiptir ekki máli
hvort þær em vinstrisinnaðar eins
og stjómin í Nicaragua eða hægri
sinnaðar eins og stjómin í Chile.“
Áhersla á mannréttindamál
Geissler, sem er aðalkosningastjóri
flokksins, gerði einnig ljóst að til
þess að ná til yngri og fleiri kjósenda
yrði lögð áhersla á mannréttindamál
og kvenréttindamál. Hann varð
sannfærður um að nýrrar stefiiu
væri þörf eftir að kristilegir demó-
kratar og kristilegir sósíalistar biðu
ósigur í kosningunum í janúar síð-
astliðnum, þann versta frá 1949.
Hlutu þeir aðeins fjörutíu og fjögur
prósent atkvæða.
Er Geissler sannfærður um að
kristilegir demókratar verði að ná
þeim er studdu sósíaldemókratann
og fyrrum kanslarann Helmut
Schmidt. Samkvæmt skoðun Geissl-
er munu þeir falla í arma kristilegra
demókrata vegna óánægju með
vinstri stefhu sósíaldemókrata eftir
að Schmidt fór frá fyrir fimm árum.
Ráða úrslitum
Það er einnig markmið Geisslers
að ná aftur stuðningi frá ftjálslynd-
um demókrötum, þriðja flokknum í
stjóm Kohls. Samkvæmt nýjum
skoðanakönnunum hafa kristilegir
demókratar tapað atkvæðum til
fijálslyndra demókrata og eru nú
Mótmælendur í Hamborg í Vestur-Þýskalandi brenna brúðu af Pinochet,
forseta Chile, um leið og þeir heimta pólitískt hæli fyrir fjórtán fanga frá
Chile sem miklar deilur standa nú um. Simamynd Reuter
háðir þeim við myndun stjómar í
fjórum sambandsríkjum auk Bonn.
Frjálslyndir demókratar hljóta oft-
ast í kringum níu prósent atkvæða
en geta oft ráðið úrslitum þegar
hvorki kristilegir demókratar né sós-
íaldemókratar hafa nægan meiri-
hluta til að mynda stjóm.
Sumir spá því að fijálslyndir demó-
kratar muni gegna mikilvægu
hlutverki í tveimur sambandsríkjum
til viðbótar eftir kosningamar í
Bremen og Schleswig-Holstein sem
fram fara í september. Hefúr Geissler
lagt mikið á sig til þess að sannfæra
óákveðna kjósendur um ágæti flokks
síns.
Ekki sáttfúsir
Kristilegir sósíalistar í Bæjara-
landi hafa ráðist á það sem fjölmiðlar
kalla vinstri stefiiu Geisslers. Þeir
hafa beðið lægri hlut í ýmsum mál-
um og virðast ekki í neinu skapi til
að jafna ágreininginn.
Deilan um stefriu Geisslers þykir
skaða systurflokkana á meðan þeir
vinna saman. Ef leiðir þeirra skilur
er þar með stærsta hreyfingin til
hægri við sósíaldemókrata klofin.
Baráttan milli fylgjenda stefnu
Geisslers og Bæjara virðist samt
ætla að halda áfram þó svo að leið-
togar beggja aðila hafi tekið sér
andartakshlé.
Án stuðnings kristilegra demó-
krata munu Bæjarar hafa litla
möguleika á að hafa áhrif á gang
mála í Bonn og kristilegir demó-
kratar em háðir þeim sextíu prósent
atkvæða sem þeir fá frá Bæjaralandi.
Bókaútgáfa blómstrar í
stríðshrjáðu Nicaragua
Efnahagur Nicaragua er í rúst,
ekkert lát er á stríðinu við contra-
skæmliða en eitt er það þó sem
blómstrar, bókaútgáfa.
í höfuðborginni Managua úir og
grúir af rithöfundum og útgefendur
geta varla sinnt eftirspuminni eftir
verkum þeirra.
Nýlega var haldin alþjóðleg bóka-
sýning í Nicaragua, sú fyrsta sinnar
tegundar í Mið-Ameríku. Kynntar
vom bækur frá fimmtíu löndum og
flykktust útgefendur þaðan á sýn-
inguna sem jafiiframt var nokkurs
konar bókmenntahátíð. Þar fór fram
ljóðalestur og haldnir vom tónleikar
auk þess sem almennar umræður
vom um það sem er efst á baugi í
heimi bókmenntanna.
Prófessor nokkur í spænskum bók-
menntum við Oxfordháskóla var
meðal þeirra sem glugguðu í bæk-
umar og þótti honum mikið til koma
um gæði rithöfunda í Nicaragua.
Bar hann þróunina saman við upp-
gangstíma menningarinnar í Chile
undir tíð Allendes.
Fínt að vera skáld
Frá því að sandínistar komust til
valda í Nicaragua árið 1979 hafa
þeir stutt við bakið á listgreinum.
Stjómarmeðlimir em sjálfir margir
vel heima í bókmenntum og í Nic-
aragua þykir það fínna að geta titlað
sig skáld heldur en doktor eða pró-
fessor.
Daniel Ortega, forseti landsins, og
sambýliskona hans, Rosario Murillo,
em bæði Ijóðskáld. Þekktasta Ijóð
sitt orti forsetinn árið 1967 þegar
honum var stungið inn fyrir banka-
rán.
Á bókmenntahátíðinni mátti sjá
skáldsögur eftir varaforsetann,
Sergio Ramirez, og ljóðasafh eftir
menntamálaráðherrann, Emesto
Cardenal, hinn þekkta rómversk-
kaþólska prest.
Ritskoðun
Bandaríkin vom með upplýsinga-
bás á sýningunni og lögðu leiðtogar
stjómarinnar í Nicaragua áherslu á
að af því mætti sjá að fullyrðingar
Bandaríkjamanna um að sandínista-
stjómin vildi loka fyrir upplýsingar
væm ekki á rökum reistar. Þær full-
yrðingar eiga rót sína að rekja til
þess að sandínistar lokuðu í fyrra
eina blaði stjómarandstæðinga í
Nicaragua, La Prensa.
Ortega forseti svaraði spumingum
gesta á bókasýningunni og sagði
Daniel Ortega, forseti Nicaragua, er Ijóðskáld og vel heima í bókmenntum
eins og margir ráðherra hans. Simamynd Reuter
blaðið La Prensa hafa verið fjár-
magnað af bandarísku leyniþjón-
ustunni. Erfitt væri fyrir vini
Nicaragua að skilja hvers vegna þar
færi fram ritskoðun en forsetinn bar
ástandið saman við síðari heims-
styrjöldina þegar ýmis Evrópulönd
gripu til ritskoðunar.
Svartamarkaðsbrask
Allir lærðir em þó ekki sannfærðir
og segja sumir að sandínistar þoli
engan skoðanamun. Pablo Antonio
Cuadra, skáld og útgefandi La
Prensa, sakar stjómina um að krefj-
ast þess að listin þjóni byltingunni.
Yfirvöld vísa þessum ásökunum á
bug og segja ópólitísk skrif eiga
greiðan aðgang að dagblöðunum
tveim sem nú em gefin út.
Skáldsögur, ljóðabækur og bækur
um byltinguna renna út eins og heit-
ar lummur í Nicaragua. í upphafi
vom prentuð sex þúsund eintök af
hverri útgáfu en nú er minnst tíu
þúsund eintök prentuð til að byrja
með. Þau seljast samt upp á þremur
mánuðum. Skortur á lestrarefhi hef-
ur gert það að verkum að svarta-
markaðsbraskarar hafa séð sér leik
á borði og selja með hagnaði bækur
sem þeir hafa keypt ódýrt.
Umsjón: Ingibjörg Bára Sveinsdóttir og Halldór Valdimarsson