Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.1987, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 1987.
13
Er Eiður Rússakommi?
Það er alkunna að stórhuga
stjómmálamenn í gegnum tíðina
hafa ávallt leitað róta hins illa í þjóð-
félögum sínum í þeirri von að þær
megi uppræta og sá komum réttlæt-
isins þeirra í stað. Fjarlægja hinar
morknu rætur fúllyndis, spillingar
og ranglætis, en hlú að frjóöngum
manneskjulegs þjóðfélags þess i stað.
íslenskir stjómmálamenn em sem
betur fer ekki í miklu frábmgðnir
kollegum sínum erlendis í þessu eíhi
enda em þeir komnir af ekki minni
mönnum en Agli Skallagrímssyni,
Skarphéðni Njálssyni, Gunnari Há-
mundarsyni og ekki má gleyma
Hallgerði langbrók. Allt valinkunnir
umbótamenn.
Eiður gegn tilfinningum
Af skrifum eins stjómmálamanns
þjóðarinnar, Eiðs Guðnasonar, má
ráða að hann telur sig hafa fundið
rótina römmu og að vonum varar
hann við ófögnuðinum. Hann hefur
nefnilega fundið orsök martraðar-
innar sem truflar umbótadrauma
stjómmálamanna - tilfinningalífið.
Tilfinningar lúta ekki rökum, sagði
Eiður Guðnason í DV-grein á dögun-
um. Ekki nóg með það, tilfinningar
ógna sjálfstæði og reisn íslensku
þjóðarinnar að mati hans. Tilfinn-
ingar hunsa „vísindalegt mat á
staðreyndum". Tilfinningamar
vemda hvalinn. Það er von að um-
bótasinnaðir menn eins og Eiður
Guðnason lendi í þeim nauðum rök-
hyggjunnar að hafna tilfinningum
sem óæskilegum og skaðlegum hluta
þess veruleika sem við lifum við.
En skyggnumst nú ögn betur niður
í djúp þeirrar alvöm sem þingmaður-
inn hefur kafað í með þeim árangri
Kjallaiiim
Hrannar B. Arnarsson
nemi
sem við sáum á dögunum. Eiður
kemst að þeirri niðurstöðu að ein
ástæða þess að meirihluti þjóða á
alþjóðavettvangi vill stöðva hvala-
dráp um nokkurra ára skeið sé sú
að fólkið beri sterkari tilfinningar
til lífríkisins heldur en t.d. þingmað-
ur Alþýðuflokksins á Vesturlandi.
Fókið ber heitar tilfinningar í brjósti
gagnvart því lífríki sem á að vera
fjölbreytt þar sem þeir eiga að geta
búið saman í vissri sátt og sam-
lyndi; hvalur, hundur og Eiður, blóm
og tré og grösin græn. Vilja ekki
stefria þessu harmoníi í hættu t.d.
með því að taka fram yfir hagsmuni
heildarinnar í lífríkinu, gróðamögu-
leika einstakra manna, fyrirtækja
eða ríkja.
Kafbáturinn og hvalurinn
Tilfinningar gegn rökum? Ef rökin
em einungis hagræn má með rök-
rænum hætti vísa þeim á bug. Jósef
Stalín, sem líka þóttist vera jafiiað-
armaður, vísaði einnig tilfinningum
á bug þegar hann stóð fyrir þjóð-
flutningum af því hagræn rök mæltu
með þeim. Enginn getur mælt slíku
framferði bót með góðum tilfinn-
ingarökum þó vafalítið megi finna
þjóðhagslega réttlætingu á mæli-
stiku krónunnar og rúblunnar fyrir
slíku.
Þannig mætti snúa út úr fyrir Eiði
og leiða rök að því að hann væri
Rússakommi. Auðvitað veit ég að
svo er ekki, Eiður er mesti ágætis-
maður og hefur margsinnis varað
við hættunni af rússneskum kaf-
bátum og herskipum í Norður-Atl-
antshafi. Færi betur á þvi að hann
léti sér jafn annt um blessaðan hval-
inn, þessa óborganlegu skepnu
jarðar, þetta dýrafræðilega skyld-
menni formanns þingflokks Alþýðu-
flokksins.
Tilfinningar eru ekki síður rök í
málum sem varða náttúruna heldur
en t.d. vísindalegar líkur á meiri
gróða. Öllu mannfólki, Eiði líka,
farnaðist betur ef grannt væri hlust-
að á tilfinningar. Rök lífsins eru líka
tilfinningaleg. Eftir texta Eiðs mætti
draga þá ályktun að hann hefði
nokkuð einhliða tilfinningalega
reynslu. sorgarinnar. Hann þyrfti að
kynnast breiðara tilfinningalífi,
kanna djúp gleðinnar til jafiis við
hinar dökku hliðar.
Út úr miðaldamyrkrinu
Það er leiðigjam vani ýmissa
góðra þrætubókarmanna að kalla
eigin málflutning málefrialegan, rök-
rænan, vísindalegan og réttan en
segja mál þeirra sem þeir eru ósam-
mála bull og endaleysu. Þetta gerðu
Rússakommamir og Eiður dettur
einnig í þennan pyttinn. Hann segir
einkenna yfirlýsingu íslenskra líf-
fræðinga að þar séu „ekki rök heldur
tilfinningar". Og fullyrðingasemin
hvergi spöruð: „I yfirlýsingu þeirra
er lagst gegn þekkingaröflun og
rannsóknum. Hún ber keim af mið-
aldamyrkri og andstöðu við þekk-
ingarleit."
Varla meinar þingmaðurinn það í
alvöru að íslenskir náttúruvísinda-
menn séu andsnúnir meiri þekkingu,
héma hlýtur skapið að hlaupa með
þingmanninn í gönur. Mér hefur
verið kennt að fyrirgefa og fyrirgef
Eiði. Mér er sagt að frímúrarar rækti
mjög „miðaldaspeki" og þar með
vissa virðingu gagnvart þeim sem
eru á öðm máli. Ef þetta er rétt, þá
hefur sú kennsla eitthvað fallið í
grýttan jarðveg þar sem þingmaður-
inn sat í stúkunni. En við hvalvemd-
armenn hljótum að óska þess að
Eiður eigi eftir að sjá ljósið út úr
miðaldamyrkrinu og hann fái ein-
hvem tíma notið björtu hliðanna í
mannlífi - og í lífríkinu öllu. Með
frómri ósk og kveðjum.
Hrannar B. Arnarsson
„Rök lífsins eru líka tilfínningaleg. Eftir
texta Eiðs mætti draga þá ályktun að hann
hefði nokkuð einhliða tilfinningalega
reynslu sorgarinnar. Hann þyrfti að kynn-
ast breiðara tilfínningalífi, kanna djúp
gleðinnar til jafns við hinar dökku hliðar.“
...við hvalvemdarmenn hljótum
að óska þess að Eiður eigi eftir að
sjá Ijósið út úr miðaldamyrkrinu -
og hann (ái einhvem tíma notið
björtu hliðanna í mannlifi og í lífrfk-
inu öllu.“
Heiðarlegur alþingismaður
eða pólitískur loddari?
Einn þeirra alþingsmanna sem ég
hef haft verulegt álit á á undanföm-
um árum er Jóhanna Sigurðardóttir,
sem nýlega er orðinn félagsmálaráð-
herra. Hún hefur barist fyrir
umbótum í húsnæðismálunum sér-
staklega og reyndar fleiri þörfum
málum. Hún hefur verið dugleg að
halda ræður á alþingi um áhugamál
sín. Þó hefúr stundum hvarílað að
mér að hún væri meira í þessu til
að auglýsa ágæti sitt sem alþingis-
maður en til að styðja góð mál og
koma þeim farssællega í höfn.
Þegar líða tók að kosningum á
síðasta vori þrástagaðist hún á því
að húsnæðislánakerfið væri hrunið.
Það verður vart um deilt að nýja
húsnæðislánalöggjöfin er mikið
framfaraspor fyrir húsbyggjendur,
enda stóðu að henni auk fyrrverandi
félagsmálaráðherra, alþýðusam-
bandið og vinnuveitendasambandið.
Hinu er ekki að neita að á henni eru
margir stórir gallar, en ef góður vilji
er fyrir hendi ætti félagsmálaráð-
herra að geta sniðið af löggjöfinni
verstu gallana. En mér finnst hún
hafa að undanfömu í fjölmiðlum lagt
mesta áherslu á að sanna áróður
sinn fyrir síðustu kosningar, að hús-
næðislánakerfið væri hmnið, en
minna reynt að benda á þá galla sem
þarf að sníða af þessari löggjöf.
Meðalgreindir menn?
Jóhanna mætti vel muna að þegar
Alþýðuflokkurinn var í stjóm 1978
til 1979 barðist hann af mikilli hörku
fyrir því að öll lán væm vísitölu-
tryggð. Það var að vísu réttlætismál
en viðmiðunin var alröng. Enda kom
fljótt í ljós að lánskjaravísitalan var
í engu samræmi við kaupgjaldsvísi-
töluna. Og þó menn borguðu skilvís-
lega af húsnæðislánum sínum,
hækkuðu eftirstöðvar lánanna stór-
lega ár frá ári. En með nýju
húsnæðislánalöggjöfinni hækkuðu
Kjallaiiim
Sigurður Lárusson
bóndi Gilsá, Breiðdal
lánin úr um það bil 30%, ef ég man
rétt, í allt að 80%. Auk þess sem rík-
ið greiddi niður vextina um 3% og
lánstími var lengdur úr 26 árum í
40 ár. Það hefði því engum meðal-
greindum manni átt að koma á óvart
þó lánsumsóknir hrúguðust upp og
menn sæju að langir biðlistar mundu
myndast svo að ef menn ætluðu að
byggja sér íbúð eftir tvö til þrjú ár
þá væri nauðsynlegt að draga ekki
lengi að leggja inn lánsumsóknir.
Jóhanna brugðist
Ég geri meiri kröfur til ráðherra
um vandaðan málflutning en
óbreyttra þingmanna. Þessu finnst
mér Jóhanna Sigurðardóttir hafa
brugðist. Að mínu áliti eiga ráð-
herrar fyrst og fremst að vera
ábyrgir og heiðarlegir í störfum en
ekki nota fjölmiðlana, útvarp og
sjónvarp, til að auglýsa sjálfa sig og
reyna að sanna að það sem þeir
sögðu í hita kosningabardagans sé
allt rétt og satt.
Eins og ég veit að áður bötnuðu
kjör húsbyggjenda svo mikið að áður
nefiid lög að vonlaust var að hægt
væri að fullnægja öllum umnsóknum
á einu eða tveimur árum, að minnsta
kosti ef ekki væru gerðar verulegar
leiðréttingar á lögunum og það sem
allra fyrst. Ríkið hefur einfaldlega
ekki fjármagn til að ausa ótakmörk-
uðu fjármagni í íbúðabyggingar og
væri það hægt veldur það um leið
gífurlegri spennu á vinnumarkaðn-
um og stórfelldri verðbólgu. Þar að
auki mundi það stuðla að miklu
hraðari upphyggingu hér á suðvest
urhominu og draga að sér fólk af
landsbyggðinni.
Allir í Reykjavík
í síðustu kosningabaráttu þóttist
Alþýðuflokkurinn ætla að stuðla að
aukinni uppbyggingu á landsbyggð-
inni og átaldi mjög fyrrverandi
stjómarflokka fyrir getuleysi í þeim
málum.
Svo þegar stjómin var loks mynd-
uð kom í ljós að allir þingmenn
Alþýðuflokksins vom úr Reykjavik,
en hinir 7 þingmenn flokksins úr
öðrum kjördæmum fundu ekki náð
fyrir æðstu ráðamönnum flokksins.
Er nokkur furða þó sá grunur læðist
að mörgum að Alþýðuflokkurinn sé
fyrst og fremst flokkur Reykvíkinga.
Þetta mun koma enn betur í ljós
þegar fjámiálaráðherra Alþýðu-
flokksins fer að semja næstu fjárlög.
Alþýðuflokkurinn hefur mikið tal-
að og skrifað um skattamál og lagt
áherslu á að uppræta þyrfti hin
miklu skattsvik sem allir vita að
hafa lengi viðgengist hér á landi.
Ég man ekki betur en að það skipti
milljörðum sem hann taldi að væm
sviknar undan skatti í fyrra. Nú
hefur flokksformaðurinn þessi mál í
sínum höndum. Ekki hef ég heyrt
ennþá að hann hafi í hyggju neinar
róttækar ráðstafanir í þeim málum.
Ég hef ekki heyrt að í gang sé kom-
inn nein herferð til að leita uppi
stærstu skattsvikarana. Þó em til
aðilar í landinu sem byggja upp at-
vinnurekstur fyrir mörg hundrnð
milljónir á einu eða tveimur árum
og nefrii ég að handahófi nokkra
þessa aðila: Hótel Örk í Hveragerði,
Hagkaup í Reykjavík, bensínsstöðv-
ar olífélagsins Shell um allt land og
svona mætti halda áfram að telja.
Ekki má ég þó sleppa Seðlabanka-
höllinni. Mér er spum. Hvaðan hafa
þessir aðilar peninga til að ráðast í
þessi stórvirki? Er það af eigin
vinnu? Em það innlend bankalán?
Eða er það að mestu leyti fyrir er-
lent fjármagn? Svari sá sem veit.
Er hugsanlegt að eitthvað að þessu
hafi verið gert fyrir tekjur sem aldr-
ei vom taldar fram?
Skattamálin
Ef dæma má af ummælum fjíirmála-
ráðherra nýlega í ríkisútvarpinu þá
em hans ráð nú að lækka söluskatt
með því að afnema undanþágur frá
söluskatti. Með öðrum orðum, leggja
nýjan neysluskatt á almennar
neysluvörur meðal annars landbún-
aðarafúrðir. Nú á sem sé að greiða
landbúnaðinum rothöggið sem ráð-
herrann hefúr lengi dreymt um.
Á síðastliðnum vetri var gerð könn-
un á tekjum einstakra stétta, mig
minnir að það hafi verið virt stofriun
sem gerði þennan samanburð. Athug-
unin leiddi í ljós að bændur vom
langtekjulægsta stéttin. Ætlar nú
jafhaðarmannaforinginn að ráðst
fyrst og fremst á þessa stétt þegar
hann semur drög á fjárlögum næsta
árs. Það finnst mér vera í mikilli
mótsögn af manni sem telur sig form-
ann jafnaðarmanna á íslandi.
Vandinn við fjárlögin
Það er mikill vandi að semja og
setja fjáriög { hveiju landi. Mér
finnst engan þurfa að undra þó vem-
lega muni í áætluðum sköttum og
því sem raunverulega kemur út úr
framtölum manna hjá skattstofunni.
Árið 1986 gerðist það að þegar skatt-
skrár vom birtar reyndust tekjur
ríkissjóðs vera um 800 milljónum
krónum hærri en áætlað var í fjár-
lögum. Mér fannst þetta vera gleði-
leg tíðindi og sýndu að tekjur
fólksins væm vemlega meiri en gert
var ráð fyrir. En hvað gerðist?
Stjómarandstaðan hrópaði í einum
kór, stjómin hefúr hækkað skattana.
Við krefjumst þess að hún skili
skattgreiðendunum þessum 800
milljón krónum aftur. Nú er nýbúið
að leggja fram skattskrár. Þá kemur
í ljós að 300 milljónir vantar á að
skatturinn reynist jafn hár og hann
var áætlaður í járlögum fyrir 1987.
Nú bregður svo við að ekki heyrist
í nokkrum manni stjómarandstöð-
unnar 1986 sem heimtar að lagður
verði á 300 milljón króna aukaskatt-
ur. Þessa menn kalla ég pólitíska
loddara.
Ef það hefði verið rétt að lækka
skattinn um 800 milljónir í fyrra, er
með sömu rökum rétt að hækka
hann um 300 milljónir nú. Stjóm-
málamenn, sýnið meira samræmi í
orðum og gjörðum því aðeins mun
fólkið treysta ykkur.
Sigurður Lárusson
„Ég geri meiri kröfur til ráðherra um vand-
aðan málflutning en óbreyttra þing-
manna.“