Dagblaðið Vísir - DV - 19.08.1987, Blaðsíða 12

12
MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRjALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð I lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Ríkisstjórnin að veði
Atburðirnir í Útvegsbankakaupunum vekja bæði
áhuga og undrun. Undrunin stafar af hinni skyndilegu
og óvæntu eftirsókn í Útvegsbankann meðal stórfyrir-
tækja í atvinnurekstri. Hingað til hefur almenningi
verið talin trú um að Útvegsbankinn eigi ekki bót fyrir
rassinn á sér og sé lítils virði í bankaheiminum. Helst
voru menn á því að leggja ætti bankann niður en dug-
leysi stjórnmálaafla kom í veg fyrir þá ákvörðun.
Pólitísk ítök réðu. í marga mánuði hafði dregist að fá
tilboð í hlutafé ríkisins í bankanum og ekki var útlit
fyrir annar en að ríkissjóður sæti í súpunni. Haft er
fyrir satt að engin samstaða né áhugi hafi verið á því
innan sjávarútvegsins að kaupa bankann en af söguleg-
um og hagsmunalegum ástæðum stóð það þeim aðilum
næst að eignast Útvegsbankann.
En skyndilega gerir Samband íslenskra samvinnufé-
laga tilboð þar sem fullnægt er þeim skilmálum sem
ríkissjóður setti í útboði sínu. Útspil SÍS var sterkt og
eftir á að hyggja afar skynsamlegt út frá sjónarhóli
Sambandsins. Hví skyldi þessi öfluga hreyfing ekki
koma sér upp sterkum banka þar sem hægt væri að slá
margar flugur í einu höggi? Nýta sér viðskiptavild Út-
vegsbankans og hans góðu sambönd hérlendis sem
erlendis. Sameina Samvinnubankann og hugsanlega
Alþýðubankann og efla þannig Útvegsbankann í einu
vetfangi. Styrkja stöðu Sambandsins í bankakerfinu og
eiga þannig aðgang að fjármagni sem er lykillinn að
umsvifum samvinnuhreyfingarinnar.
Það þarf þess vegna engan að undra tilboð Sambands-
ins þegar grannt er skoðað.
Þá loks þegar Sambandið hefur skotið öðrum ref fyr-
ir rass grípur einkframtakið til varnar og leggur fram
annað tilboð. Þessi síðbúnu viðbrögð eru skiljanleg.
Einkaframtakið má ekki til þess hugsa að samvinnu-
og framsóknarmenn sölsi undir sig bankakerfið. Spurn-
ingin er hins vegar sú hvort gagntilboðið kemur ekki
of seint, allavega út frá siðferðislegum og efnislegum
rökum ef málið er skoðað sjálfstætt.
En það eru fleiri hliðar á þessu máli og þar á meðal
hin pólitíska. Hér fara fram átök fyrir opnum tjöldum,
valdabarátta peningaaflanna í landinu með stjórn-
málaflokkana að bakhjalli. Einkaframtaksmenn hafa
stillt sínum mönnum í ríkisstjórninni upp við vegg.
Annaðhvort þvinga þeir það í gegn að síðara tilboðinu
verði tekið ellegar sér ráðherragengið og flokksforysta
Sjálfstæðisflokksins sína sæng upp reidda. Eða hvernig
á forsætisráðherra og formaður Sjálfstæðisflokksins að
sitja undir því að Sambandið kræki sér í Útvegsbank-
ann eftir að allt samanlagt peningaveldið á bak við
Sjálfstæðisflokkinn hefur gert tilkall til góssins?
Það hefur áður hrikt í stoðunum vegna Útvegs-
bankans. En sjaldan, ef þá nokkurn tímann fyrr, hefur
svo mikið verið lagt undir sem nú. Ekki verður annað
séð en ríkisstjórnin sjálf og í það minnsta þátttaka Sjálf-
stæðisflokksins standi og falli með úrslitum þessa máls.
Einkaframtaksmennirnir geta sjálfum sér um kennt.
Þeir drógu of lengi að leggja fram tilboð í bankann.
Þeir létu Sambandið taka sig í bólinu. Og til að kóróna
seinheppni sína leggja þeir pólitískt líf Þorsteins Páls-
sonar í hættu og ætlast til að hann bjargi málum þegar
allt er í rauninni orðið um seinan. Þorsteinn er ekki
öfundsverður af því hlutverki.
Ellert B. Schram
„Er til dæmis betra að Eimskip, SIS o.fl. hafi formlegt vald yfir fjármunum þjóðarinnar en t.a.m. lýðræðislega
kjörnir fulltrúar?"
Almennings-
eign - sérhags-
munaeign

Með nokkurri vissu má fullyrða
að eitt helsta þjóðareinkenni sé
löngunin til þess að lifa laus við of-
ríki.
Kenningar um ástæður þess að við
nemum hér land, sem og saga þjóðar-
innar síðustu 1000 árin, eru nægileg
rök fyrir þessari fullyrðingu.
Það er trú mín að við sem þjóð
munum ekki líða það til lengdar að
stjómmálamenn, hvar í flokki sem
þeir eru, ráðstafi almenningseign til
fárra útvaldra.
Við munum t.d. ekki þola það til
lengdar að stjómmálamenn ákveði
að nokkrir útvaldir eigi fiskinn í
sjónum og geti ráðstafað honum að
vild, kvótakerfið verður ekki þolað
þegar vitað er að í landinu em sér-
fræðingar sem geta komið á auð-
lindaskatti sem stýritæki við veiðar
í stað þess kvótakerfis sem nú er.
Auðlindaskattur gagnar öllum í stað
þess sem nú er.
Við munum heldur ekki þola það
til lengdar að sjá landið blása upp
sökum ofbeitar. Haustið 1977 sá
greinarhöfundur gamla kvikmynd
sem byggðasafnið á Siglufirði á.
Myndin er ágætis heimild um sumt
er varðar lifnaðarhætti okkar fyrir
nokkrum áratugum, þar má m.a. sjá
rekstur af fjalli en þá vom í landinu
rm 300 þúsund fjár. Myndin sýnir
allt annað gróðurlendi á hálendinu
þá en nú. Árið 1977 rákum við nær
milljón fjár í réttir, að vísu hefur
nokkuð miðað í rétta átt en fækkun-
in þarf að verða enn meiri. Landið
er sameign okkar allra, stjómmála-
menn verða að gæta þess að vemda
þessa eign.
Yfirgangur
Þá er það ekki síður yfirgangur
að meina fólki að versla hagkvæmt,
sem betur fer hefur þjóðin brotist
út úr einokun í verslun og mun það
verða eitt af hagsmunamálum næstu
áratuga að koma þeirri skipan á að
frelsi ríki í verslun landbúnaðarvara.
Það mun ekki verða til þess að byggð
leggist af í dreifbýli, a.m.k. ekki ef
kostir landsins em nýttir af skyn-
semi.
Yfirgangur birtist í ýmsum mynd-
um. Nú heitir það valddreifing, sala
KjaHaiinn
Bjarni P. Magnússon
borgarfulltrúi
>' Alþýðuflokksins
á ríkisfyrirtækjum. Breytinga er
krafist þar eð stjóm fyrirtækjanna
samrýmist ekki almannahagsmun-
um. Vissulega skal undir það tekið
að leita beri allra leiða til þess að
ná sem bestri stjómun, en er víst að
eignarafsal sé rétta formið - eignar-
afsal til mjög fárra aðilja?
Er til dæmis betra að Eimskip, SÍS
o.fl. hafi formlegt vald yfir fjármun-
um þjóðarinnar en t.a.m. lýðræðis-
lega kjömir fulltrúar?
Þeir sem nú krefjast breytinga
gera það gjaman i nafni valddreif-
ingar. Völdin eigi að færa frá fáum
útvöldum til margra hluthafa. Hlut-
hafamir muni sjá til þess að veita
hið eðlilega aðhald.
í fyrsta lagi má spyrja hvort þessi
fyrirtæki hafi ekki ráðið hingað til
jafhmiklu um gang mála án þess að
hafa formlega rétt til þess og hvort
ekki sé því verið að loka fyrir breyt-
ingar til betri vegar ef og þegar til
þess kann að koma? Þá má einnig
benda á að umræðan um þessi mál
hefur verið einhæf, nær einvörðungu
tekið mið af Hafekipsmálinu.
Sala Útvegsbankans
Getur ekki t.d. verið að hinir
ágætu bankastjórar Landsbankans
hafi oftar en ekki vegna hæfni sinnar
og þess að þeir em bankastjórar rík-
isbanka náð bæði betri kjörum á
erlendum lánum fyrir fyrirtæki sem
nú ætla að kaupa einkabanka, sem
og hærri lánum vegna þess og þar-
með gagnað fyrirtækjunum og
þjóðinni betur en ef um einkabanka
hefði verið að ræða? Einkabanka
sem ekki hefði náð slíkum samning-
um? Vera má að rétt sé að láta á
þetta reyna nú með sölu Útvegs-
bankans en fyllsta ástæða er til þess
að fara varlega í sakimar, því það
verður ömgglega dýrara að ná eign-
unum til baka ef nauðsynlegt verður
talið.
Ef það á að verða stefha stjóm-
valda að selja eigur almennings
verður að gæta þess að allir hafi hag
af og það verður ekki nema með
breyttum reglum um skatt á arð af
hlutafé. Eðlilegt er að breyta fyrst
skattalögum þannig að almenningur
sjái hag í því að setja spamað sinn
í hlutabréf og sitji þá við sama borð
og fyrirtækin. Þjóðin mun ekki þola
þann yfirgang að eignarréttinum
verði óréttlátlega breytt á helstu
stofhunum hennar. Hvaðan koma
peningamir sem útborgun í Útvegs-
bankann?
Bjami P. Magnússon
„Ef það á að verða stefna stjórnvalda að
selja eigur almennings verður að gæta
þess að allir hafi hag af og það verður
ekki nema með breyttum reglum um
skatt á arð af hlutafé.“