Dagblaðið Vísir - DV - 01.02.1988, Blaðsíða 12

12
MÁNUDAGUR 1. FEBRÚAR 1988.
Neytendur
Framleiðslustýring á eggjum:
„Hreiður fyrir svína-
bændur að stökkva í“
Vinsamlega sendið okkur þennan svarseðil. Þannig eruð þér orðinn virkur þátttak-
andi i upplýsingamiðlun meðal almennings um hvert sé meðaltal heimiliskostnaðar
íjölskyldu af sömu stærð og yðar.
Jóhannes Gunnarsson og Jónas Bjarnason, skeleggir baráttumenn Neyt-
endasamtakanna.
Upplýsingaseðill
til samanburðar á heimiliskostnaði
Hvað kostar heimilishaldið?
eggjabændum ljóst að ’/ið svo búið
varð ekki unað. Gefum Jónasi orðið:
„Eitthvað varð að gera. Hópur
framleiðenda binst samtökum um aö
hækka verð“
Framleiðendur hittust á fundi
sunnudag einn í desember og ákváðu
að hækka eggjaverð um 400%-. Eggja-
kíló hækkaði við þetta upp í kr. 199
út úr búð. Vikurnar á undan hafði
verð hrapað langt niður fyrir fram-
leiðslukostnað og var komið í kr. 60
fyrir hvert kíló af eggjum.
Verðlagsstofnun brást hart við
þessari hækkun, enda var augljós-
lega um samráð að ræða en það
brýtur gegn lögum um samkeppnis-
hömlur og ólögmæta viðskiptahætti.
Eggjabændum var hótað því að
eggjaverð yrði sett undir verðlagsá-
kvæði ef þeir létu ekki þegar í stað
af ætlun sinni. Lýkur þar með þætti
Verðlagsstofnunar í máhnu en ekki
var að sjá að verð breyttist svo
nokkru næmi.
Um áramót var svo matarskattur-
inn settur á og nú er því svo komið
að kíló af eggjum kostar kr. 220. Þá
gerist það að landbúnaðarráðuneytið
setur á reglugerð sem felur í sér
framleiðslustjómun á eggja- og
kjúklingaframleiðslu.
í reglugerðinni er gert ráð fyrir því
að bændum sem framleiddu á árun-
um ’86-’87 verði endurgreiddir 75/80
hlutar fóðurbætisgjalds. Þeir sem
heíja framleiðslu síðar fá hins vegar
ekkert endurgreitt.
„Blaut tuska framan í neyt-
endur“
Neytendasamtökin hafa barist fyr-
ir fijálsu verði á eggjum og kjúkhng-
„Reglugerð um framleiðslustýr-
ingu á kjúklingum og eggjum er
hreiöur fyrir svínabændur að
stökkva í. Hinum megin við hornið
bíða svo garðyrkjubændur átekta.“
Þetta voru orö Jóhannesar Gunnars-
sonar, formanns Neytendasam-
takanna, á blaðamannafundi sem
samtökin boðuðu tii á dögunum.
Samtökin eru æf vegna reglugerð-
ar sem Jón Helgason landbúnaðar-
ráðherra setti fyrir nokkm um
endurgreiðslu á kjamfóðurgjaldi til
kjúklinga- og eggjabænda.
Neytendasamtökin telja að með
þessari reglugerð sé í raun búið að
setja á kvóta í greininni.
„Peningum dælt í greinina“
% Jónas Bjarnason fer með land-
búnaðarmál í stjórn Neytendasam-
takanna. í máli hans kom fram að
opinberir sjóðir hefðu dælt fjármun
um í þessa grein á undanfornum
árum til aö skapa þetta ófremdar-
ástand. Tilgangurinn heíði verið sá
að knýja alla bændur undir einn
hatt, setja á stofn eggjadreifmgarstöð
sem hefði í raun stýrt allri fram-
leiðslu í greininni. Bændur skiptust
hins vegar í tvo hópa.
Annars vegar var ísegg, sá hópur
barðist fyrir því að eggjadreifmgar-
stöð yröi komið á laggirnar, en hins
vegar voru það bændur sem felldu
sig ekki við hana.
Fjármunum hefði verið dælt í inn-
leggjara íseggs þannig að offram-
leiðsla skapaðist. „Tilgangurinn var
sá að beygja þá sem höfðu verið
andsnúnir framleiðslustjómun,"
sagöi Jónas.
Ekkert varð þó úr eggjadreifingar-
stöð og ísegg lagði upp laupana.
Offramleiðsla var orðin staðreynd
og í kjölfar hennar verðfall.
Samráð um að hækka verð
um 400%
í desember síðastliðnum varð
Kjúklingabú. Mikil uppbygging hefur átt sér staö undanfarin ár og sam-
keppni er hörð.
um svo árum skiptir. Þessi reglugerð
kom þeim í opna skjöldu.
„Þetta er eins og blaut tuska fram-
an í neytendur. Samkvæmt reglu-
gerðinni á nefnd, skipuð tveimur
framleiðendum og einum frá Fram-
leiðsluráði landbúnaðarins, að meta
framleiðsluþörf," sagði Jóhannes
Gunnarsson.
Eggja- og kjúkhngaframleiðslu
verður því stýrt í framtíðinni en
verðlagning helst fijáls. Það telja
Neytendasamtökin ólöglegt.
„Að ekki skyldi óskað verðstýring-
ar sýnir að það virðist vera vilji
ráðherra að hátt verð haldist. Þaö
geta Neytendasamtökin hins vegar
ekki sætt sig við og höfum við því
ákveðið sanngjamt heildsöluverð og
hvatt forráðamenn verslana til að
greiða ekki meira en sem því nemur.
Þessum aðgerðum verður haldið
áfram svo lengi sem reglugeröin
verður í gildi. Einnig munum við
kreíjast þess að innflutningur á
kjúklingum og eggjum verði heimil-
aður þegar í stað,“ sagði Jóhannes
Gunnarsson ennfremur.
Alltverð ólöglegt?
Neytendasamtökin hafa ennfrem-
ur lýst því yfir að þau muni beita
öhum tiltækum ráðum til að fá reglu-
gerðina afnumda, enda varði hlutar
hennar við lög.
Jónas Bjarnason segir að með þess-
um aðgerðum hafi ráðherra gert
núghdandi verðlagningu á eggjum
og kjúklingum ólöglega.
„Sex manna nefndin hefði átt að
ákveöa verð. Það var hins vegar ekki
gert þannig að Neytendasamtökin
sáu sig knúin til að hefja aðgerðir.
Sætti menn sig ekki við það geta þeir
sótt um opinbera verðlagningu til sex
manna nefndar. Það er eina leiðin til
að verðlagning verði lögleg í grein-
inni meðan reglugerð ráðherra er í
gildi.“
Samtökin telja mikið í húfi þar sem
svínabændur gætu farið sömu leið
og þá yrði stutt í að framleiðslu
garðávaxta yrði stýrt en þegar hefur
gætt mikihar tilhneigingar í þá átt,
sérstaklega í ylrækt.
Jónas Bjamason hafði eftirfarandi
að segja um þessa hættu:
„Þetta er svikamyha sem sett hefur
verið af stað. Svín, grænmeti og
garðávextir, allt bíður átekta."
-PLP
Nafn áskrifanda
Heimili
Sími
Fjöldi heimilisfólks______
Kostnaður í janúar 1987:
Matur og hreinlætisvörur kr.
Annað kr.
Flokkun i eggjadreifingarstöð Iseggs.
Frá Neytendasamtökunum
Neytendastarf í landinu
lamað ve^na fjársveltis
Það er ótrúlegt aö hugsa til þess
að á sama tíma og allar aðgerðir
ríkisstjórnarinnar í efhahagsmál-
um byggjast á því að neytendastarf
sé virkt sem aldrei fyrr og öfiugt
skuh það ekki fá nema 15% hækk-
un rlkisframlags f ár miöaö viö
fynraár.
í fjárlögum fyrir áriö 1987 var
stigiö fyrsta skreflö th leiöréttingar
eða lagfæringar á fjárhag samtak-
anna sem var kominn í það horf
að draga þyrfti veruiega úr starf-
seminni. í staö þess aö haldið væri
áfram nú og næsta skref tekið vár
einungis lagt th viöbótar 150.000 kr.
15% f fjárlögum fyrir árið 1988. Það
er þess vegna ljóst að verulega mun
draga úr þeim vexti sem aukinn
fjárstyrkur kora th leiðar.
Þetta gerist á sama tíma og
stjóravöldum ætti aö vera miög í
mun aö sjá neytendastarf í landinu
blómstra. Enda segir í athugasemd
frá forsætisráðuneytinu við álykt-
un miðstjómar ASÍ vegna álagn-
ingar söluskatts á matvörur:
„Rikisstjómin heftir fahö verð-
lagsyfirvöldum að efla eftirht og
kynnlngarstarfsemi ásamt árvekni
neytenda sjálfra sem er visasti veg-
urinn th að tryggja að neytendur
njóti þeirra verölækkana sem toll-