Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.1988, Qupperneq 11

FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1988.
11
Utlönd
ETA úti í kuldanum
Brynhildur Ólafedóttir, DV, Spáni:
Hryðjuverkasamtök Baska, ETA,
sem berjast fyrir sjálfstæði Baska-
héraðanna og stofnuð voru 1959
eftir klofnun baskneska Þjóðemis-
flokksins, eiga sér sannanlega
litríka og á köflum blóði drifna
sögu.
Upp á síðkastið hefur þó gætt
aukinnar bjartsýni meðal manna á
að ' sögulok samtakanna séu
skammt undan og að bráðum megi
loka bókinni fyrir fuUt og allt. En
hvað gerir menn svona bjartsýna?
Undanfarið hefur gætt viðhorfs-
breytinga innan samtakanna sem
utan. Nærri lætur að meiri hluti
ETA-meðlima sé nú í fangelsum
Spánar eða í útlegð og nú vilja þeir
semja. Einnig hefur víðtæk sam-
staða og samningar náðst gegn
hryðjuverkum almennt og þá sér-
staklega gegn ETA sem eru lang-
stæfttu hryðjuverkasamtök
Spánar.
Minnkandi stuðningur
Árið 1984 komust Frakkland og
Spánn að sínum fyrsta samningi
um samstarf sín á milh gegn
hryðjuverkasamtökum Baska en
áður höfðu ETA-meðUmir ætíð átt
örugga höfn í Frakklandi. Höfuð-
paur samtakanna, Santi-Potros,
var handtekinn þar í landi 1987 og
nú eru í gangi réttarhöld yfir hon-
um í Paris. í nóvember undirrituðu
í fyrsta skipti í sögunni allir stjóm-
málaflokkar, sem fuUtrúa eiga á
sameinaða spænska þinginu,
samning sem í meginatriðum fjaU-
ar um sameiginlega baráttu og
aðgerðir tíl að binda enda á hryðju-
verk. í byijun þessa árs gerðist það
undur að svipaður samningur var
' samþykktur af öUum flokkum á
þingi Baskahéraðanna nema af
Herri Batasuna, hins póhtíska
arms ETA. Samtökin eru því al-
gjörlega úti í kuldanum þessa
dagana og stuðningur við þau fer
minnkandi dag frá degi.
Breyttar aðferðir
Aðferðir ETA hafa einnig breyst
mikið í tímanna rás. Áður einbeittu
þeir sér að hryðjuverkum gegn
spænsku lögreglunni en frá því að
styrkur þeirra fór minnkandi hafa
örvæntingarfuUar aðgerðir, svo
sem bUasprengjur og sprengjur í
stórmörkuðum, ráðið ríkjum. Þessi
hryðjuverk, þar sem fjöldinn aUur
af saklausu fólki lætur lífið, hafa
síst orðið til að bæta almenningsá-
Utið eða auka stuðning. Það var
einmitt eftir eina slíka bUasprengju
þann 11. desember siðastliðinn, þar
sem ellefu manns létu lífið, þar á
meðal fimm böm, sem ríkisstjórn
Spánar sleit öllum samningavið-
ræðum við brottflúna ráðamenn
ETA í Alsír þaðan sem samtökun-
um er nú að mikiu leyti stjómað.
Viðræður þessar, sem fram fóru í
kjölfar samnings spænsku stjóm-
málaflokkanna, fólu meðal annars
í sér tilboð rUdsstjórnarinnar um
að ef samtökin legðu niður hryðju-
verk þá kæmi á móti sakaruppgjöf
þeirra meðlima ETA sem sitja inni
og hafa ekki tekið þátt í svokölluð-
um blóðmálum, þaö er þeim
hryðjuverkum sem valdið hafa ai-
varlegum meiðslum eða dauða.
Vopnahléstilboð
Nýlegt vopnahléstilboð ETA kom
öllum á óvart og verður að teljast
stærsta sáttaskrefið sem samtökin
hafa hingað tU tekiö. TUboðið
hljóðar upp á vopnahlé samtak-
anna í sextíu daga gegn því að
ríkissljóm Spánar hefji á ný samn-
ingaviðræðumar í Alsír. Það sem
meira er að nú vUl ETA viðræður
á póhtískum grundvelli með þátt-
töku baskneska stjórnmálafiokks-
ins Herri Batasuna sem styður
samtökin. Þessi ósk ETA-manna
hefur gefið ímyndunaraflinu byr
undir báða vængi og spáð er í stöð-
una fram og aftur. Þeir svartsýn-
ustu segja þetta bragð hjá ETA tfi
að koma vel út og bæta almenning-
sáhtið en þeir bjartsýnustu segja
þetta tvímælalaust merki þess að
samtökin hyggist snúa sér meira
og jafnvel alfarið að pólitískri bar-
áttu fyrir málstað sínum.
Hlé á hryöjuverkum
Rúmar tvær vikur eru nú liðnar
síðan ETA kom fram með vopna-
hléstilboð sitt. Það að engin hryðju-
verk hafa verið framin á þeim tima
hefur upprætt að mestu þann grun
spænsku ríkisstjórnarinnar að
samtökin sem heUd stæðu ekki á
bak við tilboðið. Það hefur einnig
sýnt fram á að samningamennirnir
í Alsír séu raunverulegir ráða-
menn innan ETA. Stjómin hefur
því gefið langþráð svar við tUboði
hryðjuverkasamtakanna og lýst sig
reiðubúna aö senda samninga-
menn til Alsír að semja við samtök-
in í lok þessa mánaðar eöa byrjun
mars svo fremi sem engin hryðju-
verk verði framin þangað tU.
Einhver efi liggur þó í loftinu en
menn óttast það helst að samtökin
eigi eftir að klofna eins og áöur
hefur gerst og að hluti ETA muni
halda hryðjuverkum áfram. Eða
eins og einn spænskur stjórnmála-
maður orðaði það. „Þeir (það er
ETA) eru búnir að tapa en þeir
gætu haldið áfram að drepa.“
Hlé hefur verið á hryðjuverkum Baska á Spáni frá þvi að þeir komu fram með vopnahléstilboð sitt fyrir rúm-
um tveimur vikum. Stuðningur við ETA, hryðjuverkasamtök Baska, fer stöðugt minnkandi og vona menn nú
að samtökin séu að syngja sitt síðasta. Simamynd Reuter
Verðbréf falla vegna
hækkunar Kanadadollars
Anna Bjamaaon, DV, Denven
James Burnley, fiutningamála-
ráðherra Bandarílganna, hefur
sett fram tvær tfilögur sem miða
að því að sijómvöld hætti afskipt-
um af flugumferðarstjóm.
Bumley telur aö flugmálastjóm
Bandaríkjanna eigi að hafa efljr-
lit með þvi að fyUsta öryggis sé
gætt í flugrekstri en flugmála-
stjómin eigi ekki að hafa umsjón
með daglegum störfum þeirra 15
þúsund flugumferðarstjóra sem
eru við störf í Bandarikjunum.
Önnur tfilaga Bumleys miðar
að því að sett verði á laggimar
flugumferðarstjóm sem ekki
verði rekin í hagnaðarskyni. Hún
á aö dómi ráðherrans að verða
sameign flugfélaga, einkaflug-
manna, stjómvalda og flugum-
ferðarstjóra.
FaUist menn ekki á þessar tíl-
lögur vUl ráðherrann að einka-
fyrirtæki sjái um alla fiugum-
ferðarstjóm samkvæmt
samningi viö stjómvöld.
Gísli Guðmnndsson, DV, Oniario:
Frá því í byijun ársins 1986 til
þessa dags hefur KanadadoUar
hækkað um 7 cent, þar af hefur hann
hækkað um 3 cent á þessu ári.
Ástæðan fyrir hækkun Kanadadoll-
ars er tvíþætt. Segja hagfræðingar
að traustur efnahagur í landinu,
batnandi vöruframleiðsla og verðlag
ásamt aukinni fjárfestingarvon með
tilkomu hugsanlegs afnáms verslun-
arhafta mfili Kanada og Bandaríkj-
anna séu meginástæður fyrir
traustri stöðu KanadadoUars.
Þrátt fyrir það er ekki búist við að
lánatengd gjöld muni lækka í fram-
tíðinni heldur er þess vænst að þau
muni hækka. John Crow, banka-
stjóri kanadíska þjóðarbankans,
segist vfija bíða um sinn og sjá hvort
ris dollarsins sé vegna sterkrar efna-
hagsstöðu í landinu eða vegna faUs
bandaríska doUarsins.
Frá því árið 1985 hefur Bandaríkja-
doUar tapað rúmlega 50 prósent af
verðgUdi sínu miðað við japanska
yenið og vestur-þýska markiö. Á
sama tíma, miðað við sömu gjald-
miðla, hefur KanadadoUar ekki
tapað nema broti af því. Segist Crow
hræðast það að lækka vexti af lánum
sökum þess að slíkt gæti verkað
hvetjandi á verðbólgu 1 landinu en
verðbólga er nú 4 prósent í Kanada.
Ekki eru allir jafnhrifnir af risi
Kanadadollars á peningamarkaðn-
um. Á meðan þetta eru góðar fréttir
fyrir innfiytjendur sítrusávaxta og
ferðamenn, sem nú geta fengið Ueiri
appelsínur fyrir peningana sína í
Flórída, eru útflytjendur að sama
skapi óánægðir. Áttatiu prósent alls
útflutnings Kanada fer til Bandaríkj-
anna og með hveiju centi sem
hækkar tapa útflutningsfyrirtækin
15 mifijónum kanadískra dollara af
hagnaði sínum. Hræðast fjármála-
menn að hækkun kanadíska dollars-
ins geti skaðað útflutningsfyrirtæk-
in.
Þessi óvissa hefur haft þau áhrif á
verðbréfamarkaðnum að verðbréf
hafa hægt og sígandi verið að falla..
Frá áramótum hafa verðbréf faUið
um 20 tfi 40 stig að meðaltali í hverri
viku. Er ekki búist við neinni breyt-
ingu á því á meðan staða Bandaríkja-
doUars heldur áfram að vera eins
veik og hún er nú á heimsmarkaðn-
um.
Þegar íjármálahallir lokuðu síð-
asta fóstudag var staða Kanadadoll-
ars 79,06 cent miðað við Bandaríkja-
dollar.
Orói á norska
vinnumarkaðnum
PáH VHhjáltnaacm, DV, Odó:
Hjúkrunarkonur eru í verkfaUi í
Noregi og kennarar líka. Minni-
hlutastjóm Verkamannaflokksins
gengur eröðlega að fá launþega-
samtök til að sætta sig við hám-
arkslaunahækkanir upp á fimm
prósent. Efnahagsstefnan stendur
og fellur með þessu hámarki, um
það era stjómin og stjómarand-
staðan í stórþinginu sammála.
í fýrradag fékk ríkisstjómin sam-
þykki miðstjómar alþýðusam-
bandsins fyrir launastefiiu sinni.
Einstakir hópar innan alþýðusam-
bandsins em þó óánægöir með
samþykkt miðstjómarinnar og
hóta aðgerðum til aö knýja fram
kauphækkanir.