Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1988, Blaðsíða 24

24
LAUGARDAGUR 23. APRÍL 1988.
Veröld vísindaruia
Tóbaksframleiðendur leyna eigin niðurstöðum:
Hafa þekkt hættuna af
reykingum í þrjátíu ár
1972 þar sem segir aö stefria stofn-
unarinnar skuli vera að „vekja
efasemdir um niðurstööur óháðra
aðila fremur en að hrekja þær.“
Plögg frá því fyrir 1960 benda til
hins sama.
Andstæðingar reykinga segja að
gögn frá sérfræöingum framleið-
enda taki af öll tvímæli um að
markmið þeirra sé ekki að leita
sannleika um tóbaksreykingar
heldur að ónýta aðrar rannsóknir.
Lögmenn framleiðenda segja að
þetta séu aðeins glefsur shtnar úr
samhengi og sanni ekkert um við-
horf framleiðenda.
Þrátt fyrir að gögn, sem eiga að
sanna óheilindi tóbaksframleið-
enda, hafi veriö lögð fram í
dómsmálunum sem nú eru háð
gegn þeim, er ekki gert ráð fyrir
að þau hafi áhrif. í Bandaríkjunum
hefur verið tekin upp sama regla
og hér á landi aö prenta varnaðar-
orð á tóbaksumbúðir. ÖUum
reykingamönnum á því að vera
ljóst að reykingar eru hættulegar.
Styrkasta stoð framleiðenda í rétt-
arhöldunum eru því niöurstöður
sem þeir viðurkenna ekki sjálf-
ir.
„Nær öll efni í tóbaksreyk eru
hættuleg heilsu manna,“ var nið-
urstaða skýrslu sem sérfræðingar
tóbaksfyrirtækisins Philip Morris
sendu stjómendum fyrirtækisins
árið 1961. Þessi skýrsla var þá ekki
birt, en hefur nú verið dregin fram
í dagsljósið í Bandaríkjunum vegna
málaferla sem þar standa yfir og
eiga að sanna ábyrgð á hendur tó-
baksframleiðendum vegna dauða
reykingamanna af völdum krabba-
meins.
Frá árinu 1980 hafa 300 slík mál
farið fyrir dómstóla vestra og ávallt
fallið tóbaksfyrirtækjunum í hag.
Það á þó ekki að sanna að reyking-
ar séu hættulausar, heldur að
reykingamenn hefðu átt að vita
betur. Framleiðendur halda því þó
statt og stööugt fram að hættan af
reykingum hafl ekki verið sönnuð
og því er nú athyglinni beint að
niðurstöðum þeirra eigin manna
um að reykingar séu hættuleg-
ar.
Tóbaksframleiðendur hafa ítrek-
að vísað til þess að nánari rann-
sóknir þurfi til að sýna fram á
hættuna af reykingum. í Banda-
ríkjunum reka þeir rannsókna-

✓*.
Sérfræðingar tóbaksframleiðenda eiga aö hafa fundið út fyrir löngu að
reykingar eru hættulegar.
stofnun til að sinna þessu verkefni. efa heilindi þeirra sem þar starfa.
Ýmsir hafa þó orðið til að draga í Til er innanhússplagg frá árinu
Efnafræðingar geta nú hlustað eftir
„fölskum tón“ f sýnishornum sfnum.
Hlustað á þvagprufu
Tveir efnafræðingar við háskólann
í Michigan í Bandaríkjxmum hafa
fundið upp nýja aðferð við að koma
niðurstöðum úr efnagreiningu á
framfæri. Til þessa hafa niðurstöð-
umar einkun verið birtar í tölum og
þær síðan settar upp í gröf. Nú hefur
þessum heiöursmönnum dottið í hug
að gefa mönnum færi á að hlusta á
efngreininguna.
Með aðstoð tölvu er hægt að láta
hvert efni hafa sinn tón. Við efna-
greiningu á þvagi geta sjúklingamir
til dæmis fengiö aö hlusta á þegar
leitað er að óæskilegum efrium. Þetta
er þó ekki gamanmálið eitt því í þvagi
em um 300 efiii og seinlegt aö greina
þau öll í leit aö efni sem ekki á að
vera. Með nýju tækninni er hægt aö
finna hinn „falska tón“ á augabragði
án þess að verið sé aö fást um öli hin
efnin.
Ef menn vilja er einnig hægt aö fá
niðurstöðuna í tölinn en sérfræðing-
amir segja að oft sé þægUegra að
hlusta eftir afbrigðUegum tóni en
leita að einni óæskUegri tölu í miklu
talnaflóði. Þetta er hUðstætt því að í
hjartaritum fær hvert bjartaslag aö
lújóma um leið og það birtist á ritan-
mn og segja lækriar að þannig sé
þægUegra aö greina frávik en með
því aö horfa á línuritiö.
Drykkja hefur
ekkiáhrifá
bijóstakrabba
í nýrri bandarískri rannsókn hef-
ur verið sýnt fram á að ekkert
samband er á milfi áfengisneyslu og
bijóstakrabba. Rannsóknin var gerð
á 7.000 konum og er í algerri and-
stöðu við hUðstæða rannsókn sem
birt var á síðasta ári. Þá þóttu líkur
benda til að jafnvel fáir drykkir á
viku gætu aukiö verulega á hættuna
á brjóstakrabba. Þetta varð tU þess
aö sumir læknar ráðlögðu konum að
hætta að bragða áfengi.
Rannsóknin beindist einkum að
því að finna hvemig áfengi gæti
hugsanlega valdið krabbameini. Til
að sanna það varð að finna einhver
sérstök áhrif sem áfengið hefði á vefi
í bijóstum kvenna. Ekkert sUkt
fannst.
Þeir sem stjórnuðu rannsókninni
segja þó aö ekki sé rétt að draga of
miklar ályktanir af þessari niður-
stöðu því frekari rannsóknir gætu
leitt ný sannindi í ljós. Þá benda þeir
á að þessi niðurstaða segi ekkert um
hvort skaðlaust sé að drekka eða
ekki.
í fyrri rannsókninni kom í ljós að
líkurnar á að konur fengju brjósta-
krabba jukust úr 7% í 11% ef þær
neyttu tveggja drykkja daglega. Þetta
þykir þó lítill munur og heUbrigðis-
yfirvöld eru hikandi að taka.hann
alvarlega.
í fyrra þótti sannað að drykkja hefði áhrif á brjóstakrabba.
Ef gerlarnir reynast vel geta þeir bætt nýtingu oliulinda verulega.
Gerlar í olíuvmnslu
og hún lekur niður eins og vatn.-
unga sína
Líffræöingar hafa lengi deUt um
hvort risaeölur fornaldar hafi ann-
ast um afkvæmi sín líkt og flest
æðri dýr sem nú era uppi gera.
Margir lífiræöingar hafa haldið því
fam aö ungar risaeðla hafi náð
þroska í hreiðrum og háð lífsbar-
áttuna upp á eigin spýtur eftir að
þeir yflrgáfu hreiörið.
Nú hafa fundist steingerðar ley-
far risaeðluunga sem hefur fylgt
móður sinni án þess þó aö vera fær
um að ganga vegna vanþroskaðra
beina. Þetta þykir benda til aö
móöirin hafi borið ungann meö
sér.
Enn óleyst
reiknings-
dæmi
Við sögðum frá því hér í Veröld
vísindanna fyrr í mánuðinum að
japanskur stærðfræðingur, Miya-
oka að nafni, hefði fundið lausnina
á síðustu formúlu de Fermats sem
svo er kölluö. Þetta er dæmi sem
franski stærðfræðinurinn Pierre
de Fermat bjó til fýrir 350 árum og
staöið hefur óleyst síðan.
Nú hafa stærðfræðingar legið yfir
lausn Japanans um hríð og komist
að þeirri niðurstöðu aö hún sé
„ansi fátækleg og götótt“. Sagt er
að Miyoka sjálfur sé orðinn efins
um að lausn hans sé rétt og vinni
nú að því að berja í brestina.
Ástralskir efnafræðingar hafa
búiö til blöndu af gerlum, sandi og
vatni til að bæta nýtingu olíu úr
olf ulindum. Nú tekst aðeins að nýta
um þriðjung þeirrar olíu sem til er
í olíulindum vegna þess að tveir
þriðju loða við jarðefni og verður
ekki dælt upp á yfirborðið.
Nýja gerlablandan veldur þvi að
yfirborðsspenna olíunnar brestur
Til skamms tíma hefur enginn efast
um að menn blikkuöu augunum
ósjálfrátt til að jafria rakann á yfir-
borði þeirra. Nú upplýsa bandarí-
skir sálfræðingar að málið sé ekki
svo einfalt. Með þvi að mæla hugar-
starfsemina með heilarita og skrá
hreyfingar augnalokanna samtímis
hafa þeir komist að því aö menn
bhkka augunum þegar þeir hafa
meðtekið skilaboð eða komist aö
Vísindamenn víða um lönd hafa
árum saman leitaö lausnar á þessu
vandamáh en án árangurs. Enn
sem komið er hafa Ástralir aðeins
gert tilraunir raeð blönduna í til-
raunastofum en nú í lok mánaðar-
ins á að dæla henni niður í olíulind
í Queensland í Ástralíu til að sann-
reyna kosti hennar.
niðurstöðu eftir nokkra umhugsun.
Samkvæmt þessu er blikkið til
merkis um að tiltekinni hugarstarf-
semi sé lokið. Hugsi menn fátt
blikka þeir sjaidan augunum en
þeim mun oftar sem hugarstarfsem-
in er meiri. Þá hefur það komið í
ljóst aö ungaböm blikka augunum
nýög sjaldan og að loftraki hefúr
engin áhrif á hve oft menn blikka
augunum.
Blikkað að lokum