Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.1988, Blaðsíða 14

:,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð i lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Viðbrögð verkalýðsforystunnar
Allt frá því að niðurfærslan var sett fram sem leið
út úr efnahagsvandanum hafa komið fram miklar efa-
semdir um framkvæmd hennar. Allir hafa meira og
minna talið hugmyndina góða sem slíka en haft fyrir-
vara um framgang hennar þegar á hólminn er komið.
Þessar efasemdir hafa komið fram hjá hagfræðingum,
hjá stjórnmálamönnum og hjá verkalýðsforystunni.
Ásmundur kallaði niðurfærsluna „forstjóradrauma“
sem aldrei gætu orðið að raunveruleika.
Samt hafa mál þróast þannig að enginn hefur þorað
að taka af skarið og hafna þessari leið. Stjórnarflokkarn-
ir hafa kastað boltanum á milli sín og þingflokkur sjálf-
stæðismanna kastaði honum til verkalýðshreyfmgar-
innar. Sjálfsagt af því þingflokkurinn vildi ekki drepa
hugmyndina og bera á því ábyrgð að hún yrði ekki
reynd. Fyrirfram mátti og búast við því að ASÍ forystan
mundi segja blátt nei við hvers konar hugmyndum um
kjaraskerðingu og ekki vera til viðtals um hana.
En miðstjórn Alþýðusambandsins leist ekki heldur á
að taka að sér böðulshlutverkið. Hún gekk á fund ríkis-
stjórnarinnar og féllst á áframhaldandi viðræður um
útfærslu niðurfærslunnar. Þetta kom á óvart miðað við
fyrri ummæli forseta ASÍ en undirstrikar það sem hér
er sagt að framan að Alþýðusambandið vill ekki frekar
en aðrir sitja uppi með þá afstöðu að hafna niðurfærslu
meðan næsti valkostur er sá einn að fella gengið og
magna verðbólguna.
Fyrir vikið er ríkisstjórnin ennþá að velta fyrir sér
framkvæmd niðurfærslunnar og hún treysti sér jafn-
framt til að frysta laun og setja á verðstöðvun út næsta
mánuð. í þeim bráðabirgðalögum er enginn vandi leyst-
ur heldur fenginn gálgafrestur meðan menn kasta enn
boltanum á milli sín.
Sumum kann að þykja þessi afstaða Alþýðusam-
bandsins bera vott um veikleikamerki. Það er ekki á
hverjum degi sem launþegasamtökin láta banna lög-
bundna launahækkun og það er ekki á hverjum degi
sem ekki er tekið afdráttarlausara á þeim hugmyndum
að lækka laun um níu til tíu prósent. Enda mun mikill
ágreiningur ríkja innan ASÍ um það hik sem biðleikur-
inn felur í sér og sagt er að alþýðubandalagsmenn inhan
alþýðusamtakanna hyggist nú taka til sinna eigin ráða.
Þær væringar munu sjálfsagt draga dilk á eftir sér í
verkalýðspólitíkinni og hitna undir mörgum forystu-
manninum af þeim sökum. Það uppgjör bíður síns tíma
en eftir stendur að Alþýðusambandsforystan á þessu
augnabliki hefur ekki hafnað-þeirri þjóðarsátt sem for-
sætisráðherra hefur óskað eftir. Niðurfærslan er enn
til umræðu, niðurfærsla á launum, niðurfærsla á lífs-
kjörum. Það er mergurinn málsins.
Mörgum launamanninunTer sjálfsagt heitt í hamsi
vegna meintrar linkindar ASÍ. Menn segja sem er að
launafólkið hafi ekki leitt okkur út í efnahagslegar
ógöngur. .Aðrir beri ábyrgð á vandanum. Undir þetta
má taka en um leið getur enginn lokað augunum fyrir
þeirri staðreynd að efnahagsmál okkar eru í rúst.
Launafólk verður að taka á sig byrðarnar jafnt sem
aðrir. Það er virðingarvert ef forysta verkalýðsfélag-
anna viðurkennir þann veruleika og viðbrögð hennar
verða ekki skilin öðru vísi en svo að hún vilji sjá það
svart á hvítu að aðrir verði ekki undanskildir heldur
og hún vill skoða og heyra hvað annað hangir á spýt-
unni. Það er ekki hægt að álasa henni fyrir það.
Ellert B. Schram
MÁNÚDAGÚR 29. ÁG'CST 1988.
Islenskir stjóm
málamenn
Ennþá einu sinni verður víst að
grípa til björgunaraðgerða í ís-
lensku efnahagslífi. Fastgengis-
stefnan hefur nú þrisvar sinnum
beðið hnekki og fólk spyr með
réttu: „Hvað er um að vera?“
Sennilega hefur tiltrú á íslenskum
stjórnmálamönnum aldrei veriö
minni og margir eru tilbúnir að
gefa atkvæöi sitt Kvennalistanum
eða bara einhverjum. Það vakna
margar spurningar í þessu sam-
bandi. Eru íslenskir stjórnmála-
menn svona óhæfir eða eru aðstæð-
ur á íslandi alveg sérstakar?
Hvernig geta íslendingar sætt sig
við það að veröbólga sé hér mörg-
um sinnum meiri en gengur og
gerist í nágrannalöndum sem við
berum okkur saman við? Hver ber
ábyrgð á allri óráðsíunni?
Hvað er svona vont við
stjórnmálamennina okkar?
Það er augljóst að flestir íslend-
ingar átta sig tæpast á því sem
miður fer í þessu landi. Stjórn-
málaumræða er mótuð eða öllu
heldur þrúguð af skæklatogi og
kröfum sérhagsmunahópa um
stærri hluta þjóðarkökunnar.
Reiðileg skrif og fréttir birtast
reglulega í íjölmiðlum um það að
tiltekinn málaflokkur eða atvinnu-
grein fái ekki næga peninga úr
opinberum sjóðum eða að fjárveit-
ingavaldiö sé andsnúið og skiln-
ingssljótt. Menn vilja meiri pen-
inga í jarðgöng, barnaheimili, hafn-
ir hingað og þangað, leikhús eða
meiri styrki í refarækt, fóðurstöðv-
ar, sauðfjárrækt, sláturhús, gróð-
urvernd, listasöfn o.s.frv. Lesendur
frétta sjá bara kröfur og gagnrýni
sem öll viröist af sömu rótum. Mis-
munandi áherslur og kröfur gagn-
vart ráðstöfun opinberra fjármuna.
í öllu þrasinu hafa menn tapað átt-
um og stjórnmálamenn stíga tryllt-
an vinsældadans eða populisma,
auvirðilegt kapphlaup um vinsæld-
ir. Stærstur hluti alþingismanna
gæti verið í hvaða flokki sem er.
Samband á milli afstöðu þeirra á
Alþingi og stefnuskrár flokka
þeirra er aö mestu horflö. Dr.
Benjamín Eiríksson, sem skrifað
hefur nýlega margar ágætar grein-
ar í Mbl., telur að vísu að stjórn-
völd séu lýðræðislega kosin. Þetta
er eiginlega það eina sem ég leyfi
mér aö draga í efa í skrifum dr.
Benjamíns. Stjórnmálamenn láta
kjósa sig á þing og telja sig hafa
fríspil eftir þaö. Ekki er um per-
sónulegt kjör að ræða heldur lista-
kosningar með hópa af stjórn-
málamönnum sem síðan líta á
sjálfa sig sem persónukjörna. Þeg-
ar kjósendur hafa kosið hafa þeir
í raun keypt köttinn í sekknum.
Frægt er svar Gúnnars Thorodd-
sens um samviskuna sem bauð
honum að kljúfa flokk sinn sem
hafði komið honum á þing. Reykví-
skir sjálfstæðismenn hafa keypt
Egil Jónsson gegn vilja sínum. Það
hefur í raun verið lögö gildra fyrir
kjósendur. Þetta eru í raun prettir
í nafni lýðræðis. Hefur þetta alla
tíð verið svona? Nei! Ég held ekki.
Rætur vandamála
Á viðreisnarárunum unnu Sjálf-
stæðisflokkur og Alþýðuflokkur í
öllum aðalatriöum í samræmi við
stefnuskrár flokka sinna. Foringjar
flokkanna þá voru aldrei grunaðir
um að hafa látið kjósa sig á fólskum
forsendum. Ólafur Thors og Bjarni
Benediktsson voru báðir yfir-
buröamenn hvor á sinn hátt. Gylfi
Þ. Gíslason varð að láta sér lynda
að vera rægður botnlaust af komm-
únistum fyrir hluti sem sósíal-
demókratar í Vestur-Evrópu hafa
hlotiö mest hrós fyrir. Landbúnað-
arstefna hans, sem var mjög djúp-
hugsuð og langt á undan sinni sam-
tíð, skapaði honum skefjalausan
andróður af framsóknarmönnum í
öllum flokkum, og alveg sérstak-
KjaUarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur
lega í sveitum landsins. Ekki minn-
ist ég að dr. Gylfi hafi orðið auvirði-
legum populisma að bráð. Með já-
já-nei-nei stefnu Ólafs Jóhannes-
sonar í byrjun áttunda áratugarins
fór aö syrta í álinn. Verðjöfnunar-
sjóði sjávarútvegsins var fórnað á
altari botnlausrar vinsældahyggju
og miðstýringaráráttu. Þar með
var einni aðal veröbólgujöfnuninni
rutt úr vegi. Ríkisstjórn Geirs Hall-
grímssonar lét meira að segja þæfa
sig út í pólitískar sandbleytur.
Jarðalög Halldórs Sigurðssonar frá
þeim tíma hafa kostað bæði þjóð-
'hagslegt afhroð og persónulega
harmleiki vegna þess að þau hafa
hindrað eðlilega og hagkvæma ráð-
stöfun lands til margvíslegra ann-
arra nota en offramleiðslu hefð-
bundinna búfjárafurða á kostnað
skattborgara landsins og neytenda,
einmitt á þeim tíma þegar mestu
máh skipti að taka hausinn upp úr
sandinum. Hver vitleysan hefur
rekið aðra síðan. Rætt hefur veriö
um áratug hinna glötuðu tækifæra.
Sjálfstæðisflokkurinn, sem er
flokkur atvinnufrelsis og þjóðlegr-
ar umbótastefnu með hagsmuni
allra stétta fyrir augum, hefur látið
draga sig út í að taka þátt í mestu
skerðingu atvinnufrelsis sem gerst
hefur á þessari öld með þátttöku í
núgildandi kvótastjórnun í sjávar-
útvegi og flestum greinum land-
búnaðar. Nú síöast er Jón Helgason
látinn komast upp meö að setja
reglugerð um fisksjúkdóma, sem
bindur alvarlega hendur hinnar
nýju atvinnugreinar fiskeldis í
viðjar hins afturhaldssama og
hefðbundna íslenska landbúnaðar.
Reglugerðin er að sjálfsögðu með
flnu yfirskini um fagmannlegar
„Gylfi Þ. Gislason varð að láta sér
lynda að vera rægður botnlaust
af kommúnistum fyrir hluti sem
sósialdemókratar í Vestur-Evrópu
hafa hlotið mest hrós fyrir,“ segir
greinarhöfundur m.a.
varnir gegn vondum sjúkdómum,
en hún er sett á grundvelli laganna
um lax- og silungsveiði, en þau lög
eru sett til að vernda hagsmuni
hefðbundinna veiðiréttareigenda
en ekki flskræktarmanna sem
rækta sinn fisk í sjó í búrum eða
þróm. Hagsmunir þessara aðila
stangast meira aö segja á á marg-
víslegan hátt. Þetta gerist þrátt fyr-
ir að Landssamband fiskeldis- og
hafbeitarstöðva hefur ályktaö um
það aö mál þess heyri undir sjávar-
útvegsráðuneyti. Menn eru búnir
að fá nóg af pólitískri dýralæknis-
fræði undir stjórn landbúnaðar-
ráðuneytisins. Innan skamms má
ætla að aðeins framsóknarfyrir-
tæki fái að hafa norskan lax í sín-
um stöðvum.
Hvað er í veði?
Spurningar kunna að vakna
hvort gagnrýni á stjórnmálamenn
sé ekki almennt ýkt. Er ekki flest
bara nokkuð gott hjá okkur á ís-
landi? Hvaða læti eru þetta? Því
miður er fyllsta ástæða til gagn-
rýni.
1. Upplýst hefur verið nýlega aö
þjóðartekjur séu um 40% minni
nú en þær væru ef verðbólgan
hefði ekki sóað svo illa hags-
munum íslendinga. Hver vildi
ekki hafa nú 40% hærri ráðstöf-
unartekjur?
2. Þjóðarskuldir íslendinga nema
nú um 100 milljörðum króna eða
sem nemur 1600 þúsund krónum
á hverja fjögurra manna fjöl-
skyldu. Hvað eru þær margar
fjölskyldurnar sem eiga minni
eignir en áöurnefnd upphæð og
eru því í raun gjaldþrota í viss-
um skilningi?
3. Með ofveiði hefur það gerst aö
hámarksafli næstu ára verður
langtum minni en hann gæti
verið. Tapiö af þessum sökum
nemur milljörðum króna á ári.
Rekstrarkostnaður fiskiskip-
anna er einnig allt of hár.
4. Landbúnaðurinn hefur ekki
fengiö að aðlagast aðstæðum og
kostar nú þjóðarbúið marga
milljarða á hverju ári umfram
það sem nauösynlegt er. Margir
bændur munu auk þess eiga eft-
ir að verða fyrir ómældu tjóni
og sársauka á næstu árum vegna
þess að þeir munu ekki geta
nýtt nýlegar fjárfestingar sínar
í heföbundnum búskap.
5. Almenningihefurekkiveriðgef-
inn kostur á því að fjárfesta í
íslenskum fyrirtækjum eins og
gerist um allan siðmenntaöan
heim. Niðurstaðan er fjöldinn
allur af fyrirtækjum á brauð-
fótum eða á barmi gjaldþrots.
Atvinnulíf er mjög fábrotið og í
viðjum framsóknarskömmtunar
og stór hluti vel menntaðra ís-
lendinga fær ekki atvinnu við
sitt hæfi.
6. Þrengingar í atvinnumálum
hindra íslendinga í aö njóta sín.
Offjárfestingar í verslun og ýms-
um þjónustusviðum eru bein af-
leiðing af uppsafnaöri fram-
sóknarmennsku í íslenskum at-
vinnumálum. íslendingar eru
bæði mjög vel menntaðir og
hæfir starfsmenn, sem hika ekki
við að leggja mikið á sig ef um
eitthvað bitastætt er aö tefla. Það
er svívirða að hindra íslenska
hæfileika í að njóta sín.
Jónas Bjarnason
„Sennilega hefur tiltrú á íslenskum
stjórnmálamönnum aldrei verið minni
og margir eru tilbúnir að gefa atkvæði
sitt Kvennalistanum eða bara einhverj-
um.“