Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.1989, Qupperneq 9

LAUGARDAGUR 23. SEPTEMBER 1989.
9
nyög mikil þörf á að hafa þessi lög
við hendina. I 87. grein um meðferð
opinherra mála segir að þagnar-
skylda hvíh á mér um það sem söku-
nautur kunni að hafa trúað mér fyr-
ir um afstöðu sína til brots eða brota
þeirra sem um er að tefla og um önn-
ur atriði sem ég hef komist að í starfi
mínu og eigi eru almenningi kunn.
Þannig að þetta tekur af allan vafa.
Mér er gjörsamlega óheimilt að
greina frá nokkrum hlut sem þama
fer fram.“
Ólafur sagðist hafa búist við því í
mörg ár að ágreiningur gæti komið
upp milli hans og lögregluyfórvalda
en sem betur fer hefði þeim tekist
að leysa það með því að ræðast við.
Það hefði í þessu tilviki verið réttur
gangur og óþolandi hvemig málið
varð að fjölmiþlamat.
„Þama var um ágreining að ræða
sem átti að taka á hjá ákveðnum
embættum og leysa úr málinu. Fjöl-
miðlaumfjöliun, sem átti sér stað í
kringum þetta mál, gat einungis
skemmt skrattanum og á henni gat
einungis einn grætt og það var sá
sem var sekur í málinu," sagði Ólaf-
ur.
Að hanga í
hæsta gálga
„Það er mjög líklegt að ég hafi ekki
verið nógu vel vakandi og ekki áttað
mig á áhrifamætti þessarar Qölmiðl-
unar í dag, að geta tekið saklaust
fólk og hegnt það í hæsta gálga á
örfáum klukkustundum. En mér var
nokkur vandi á höndum því að máhð
var aht mjög erfitt. Hvað svo sem á
gengi þá var það eitt sem aldrei mátti
bregðast og það var þagnarskylda
mín og trúnaður við skjólstæðinga
mína, þvi að ef það hefði brugðist þá
hefði ég verið hengdur endanlega í
hæsta gálga.“
Ólafur sagði að vamarleysið að
snúa þessu við hefði verið algjört.
„Ég sá enga leið th þess að snúa þessu
við nema með einhverjum opin-
berum yfirlýsingum. Annars vegar
gat ég komið með einhverjar ósann-
færandi yfirlýsingar sem voru afar
léttar á bárunni á móti þessum
óskapa þunga sem frá fjölmiðlum
kom. í qðm lagi hefði ég hreinlega
getað leyst frá skjóðunni og rofið og
brotið þann trúnað sem ég hef við
mína skjólstæðinga. Það alóskyn-
samiegasta, sem menn gera, er áð
láta fiölmiðlum og almenningsáhtið
um að fiaha um og afgreiða sín mál-
efni. Ég einblíndi bara á það að
gleyma þessu aldrei og ræddi það
vitaskuld við mína fiölskyldu að
þetta væri hara hlutur sem þyrfti að
ganga yfir.“
Ólafur var harðorður í garð ís-
lenskra fiölmiðla og sagðist vona að
þeir bæru gæfu til að vera ábyrgari
í umfiöllun sinni heldur en þeir
gerðu í þessu máh. Honum hefði
fundist öll umfiöhun um þetta mál
lykta af því að fiölmiðlum væri sama
hvað væri rétt og hvað rangt. Það
skipti þá engu máh hvað yrði úr einu
umfangmesta fíkniefnamáh sem ís-
lensk löggæsla hefur fengist við. Það
hefði verið hægt að gjöreyðileggja
þetta mál ef einhver sem lá undir
þrýstingi hefði farið að leka og farið
að tala.
Fangar lýstu
yfir stuóningi
„Ég hef ótal margt lært og dregið
margar ályktanir í kjölfar þessara
atburða. Máhð kenndi mér ákveðna
hluti. Sumt af því vil ég ekki greina
frá nú og vil ahs ekki ræða það. Ég
geri það kannski í ævisögu minni,"
sagði Ólafur.
Hann sagði að eftir þessa uppá-
komu hefðu fangar gert sér langtum
betur grein fyrir því hvað þeir gátu
treyst honum heldur en áður og lýstu
fangar yfir stuðningi við hann.
Nokkur brögð voru að því að fólk
vissi ekki um þessa þjónustu og nú
leita mun fleiri til hans. Og gildir
einu hvort um er að ræða þjóðkirkju-
fólk eða ekki því hann sinnir öhum
fongum, hvaða trúfélagi sem þeir til-
heyra.
En hvað skyldi vera erfiðast í starfi
fangaprests?
„Það er ótalmargt erfitt, það sjá
alhr sem eitthvað þekkja til að þarna
er verið að vinna við verkefni sem
eru afskaplega erfið," sagði Ólafur.
„Það er nánast ekkert tilvik til sem
ekki er fuht af særindum og sárs-
auka. Við erum kannski þama með
einhveija aumustu kviku mannlífs-
ins í kringum afbrot og fangelsi. Ég
hef stundum sagt að það þýði varla
orðið að reyna að gera fólki grein
fyrir því hvað fangelsi er í raun og
veru mikh refsing. Fangelsun eða
frelsisskerðing er sú beittasta og
hvassasta refsing sem við beitum í
þessu samfélagi. Hún er svo sárs-
aukafuh og hún er svo mðurlægjandi
að ég þekki engan sem ekki kveinkar
sér undan henni og ég tel það eðlileg
mannleg viðbrögð að kveinka sér.
Að nokkur manneskja hljóti betrun
eða verði betri manneskja af, það er
hlutur sem ég á afar erfitt með að
skhja og raunar trúi því ekki.“
Niðurlæging og
hefnd samfélagsins
Ólafur sagði að fangelsun væri nið-
urlæging, það væri hefnd samfélags-
ins fyrir afbrot, fyrir það sem kahast
samfélagslegt frávik og það færði
engum nema sársauka og það væri
verst að það særði langtum fleiri og
blásaklaust fólk sem ekkert hefði th
sakar unnið. Hann sagði að í dag
væru miklar efasemdir um ghdi
fangelsanna.
„Ef við lítum bara á okkur eigið
htla samfélag, 250.000 manna sam-
félag, þá get ég tahð á fingrum mér
þá menn sem ég hef rekist á sem ég
tel beinlínis samfélagslega hættu-
lega. Svo er ákveðinn hópur síbrota-
manna sem er hér í gangi. Sá hópur
er ekki ýkja stór, 40-50 manns. Menn
sem eru fastir í neti eiturlyfianna og
losna ekki út úr þessum vítahring.
Th að fiármagna eiturlyfianeysluna
er gripið th ráða th að verða sér úti
um fiármuni á auðveldan hátt. Þetta
eru ahtaf sömu úrræðin og þessir
menn sitja inni í fangelsum nánast
ahtaf fyrir sömu brotin. Þetta kahast
auðgunarbrot og það er mjög athygl-
isvert að þeir stela yfirleitt aldrei
meiru en th að geta fiármagnað
neyslu sína í einn th tvo daga.
Önnur afbrot, sem ég verð var við
í kringum fanga, eru þess eðhs að ég
tel þau vera í langflestum thvikum
mjög thvhjanakennd og þá get ég tek-
ið sem dæmi að ef við tökum alvarleg
brot sem ég kaha, líkamsárásir,
nauðganir, manndráp og önnur slík
brot þá sýnist mér þau öh hafa verið
framin undir áhrifum áfengis. Þær
aðstæður hafa skapast að fólk hefur
misst vald á lífi sínu og afbrotin
framkahast í slíku ástandi," sagði
Ólafur.
Að yfirgefa
þá sem eiga bágt
Hann sagðist ekki geta neitað því
að hann teldi starfið vera krefiandi,
en á stundum fyndist honum hann
vera að gera gagn og þá væri eins
og hann fengi vitamínsprautu. „Nú
og svo í annan tíma spyr ég sjálfan
mig rétt eins og Ólafur nafni minn
Kárason Ijósvíkingur. „Hvemig á ég
skáldið að yfirgefa þá sem eiga bágt“
og í hópi skjólstæðinga minna og í
kringum þá eru vissulega ákaflega
margir sem eiga bágt.“
En hvað finnst Ólafi um fangamál
á íslandi á okkar tímum?
„Fangamál á íslandi eru í stakasta
ólestri og þar þarf að gera langtum
betur á mörgum sviðum,“ sagði
hann. „Það er svo ótal margt sem
þarf að bæta. Það hefur nú margoft
verið minnst á það að Gæsluvistar-
fangelsið í Síðumúla var byggt sem
bhageymsla og er langt frá því að það
sé eins og það ætti að vera. Annað
sem er mjög bagalegt á þeim stað er
að það býður aðeins upp á einn kost
í sambandi við gæsluvarðhald,
þ.e.a.s. algjöra einangrun.“
Hann sagði að ahs staðar í ná-
grannalöndum okkar væri boðið upp
á fleiri kosti í sambandi við gæslu-
varðhald þar sem þessi mikla ein-
angrun væri rofin eftir thtölulega
skamman tíma og ekki tíðkaðist að
menn sætu mánuðum saman ein-
angraðir í klefum eins og hér í Síðu-
múlafangelsi.
„Það þarf að koma mjög fljótt upp
aðstöðu sem býður upp á að gæsluvi-
'starfangar geti búið við betri kost,
haft aðgang að blöðum, fylgst með
útvarpi, sjónvarpi og haft samfélag
af fólki, jafnvel þótt þeir sæti gæslu.
Aðrir gæsluvistarkostir eru th en
það kostar fiármuni að koma því í
kring,“ sagði Ólafur.
Hegningarhúsið setur
mark sitt á fólk
„Annað sem ég vhdi benda á í sam-
bandi við fangelsin er að þau eru
ahs ekki búin eins og þau ættu að
vera. Hegningarhúsið við Skóla-
vörðustíg er bygging sem er á annað
hundrað ára gömul og menn verða
hreinlega fyrir áfalh þegar þeir koma
þar inn. Hegningarhúsið við Skóla-
vörðustíg setur slíkt mark á fólk að
fiöldann ahan þekki ég af fólki sem
hefur ekki tekist að komast yfir þaö
enn og ber þess sár. Fólk sem hvorki
fyrr né síðar hefur komið nálægt
fangelsi."
Ólafur sagði að miklar framfarir
hefðu orðið á fangelsinu á Litla-
Hrauni. Litla-Hraun væri stærsta
fangelsi landsins, þar væru 56 fangar
af þeim rúmlega 100 refsivistarfong-
um sem eru í landinu. Það hefði ver-
ið reynt að bæta húsakynni og að-
stöðu þar, en því miður þyrfti það
að vera meira. Mjög ánægjulegt væri
að svo virtist sem ákaflega gott sam-
starf væri á milh Fjölbrautaskóla
Suðurlands og fangelsisins þannig
að föngum gæfist þokkalega gott
tækhæri th að stunda nám á Litla-
Hrauni og það byði upp á nýja mögu-
leika sem kunna að vera mikhvægir
ef menn nýttu þessa aðstöðu.
„Kvennafangelsið í Kópavogi er vel
úr garði gert, en það er náttúrlega
nýtt og ekki komið í ljós hvaða hluti
er hægt að gera þar enn. Það fang-
elsi, sem við hins vegar getum verið
svona sæmhega hreykin af, er fang-
elsið að Kvíabryggju, htið fangelsi
og eins og lítih snotur heimavistar-
skóh og það er að mínum dómi í góðu
lagi. Það eina sem vantar þar er að
þar er oft erfitt um atvinnu, en það
á raunar ekki bara við um Kvía-
bryggju því það sama má segja um
Litla-Hraun og Akureyri, og í Hegn-
ingarhúsinu við Skólavörðustíg er
enga atvinnu að fá,“ sagði Ólafur.
Léleg lækning
og lélegur spítali
Hann sagði að það væri óþolandi
að menn heíðu ekki atvinnu þvi iðju-
leysið skhaði engri manneskju betri
út í samfélagið. Islensk fangelsi skh-
uðu raunar engri manneskju betri.
Allt slíkt tal væri ekkert annað en
blekkingar.
„Við verðum að skoða fangelsun
og frelsisskerðingu í ljósi þess að
fangelsun og frelsisskerðing er af-
leiðing þess að manneskjan gengur á
skjön við þær reglur sem samfélagið
hefur sett og fyrir það setjast dómar-
ar niður og beija sínum hamri í borð
og segja að þú skuhr vera svo og svo
lengi inni í tugthúsi. Dómarar mættu
gjaman fylgjast betur með því hvað
íslensk fangelsi eru í raun.
Úrræðiö, sem samfélagið grípur th
til þess að lækna þessa manneskju
sem farið hefur svona á skjön, er að
loka hana inni á stofnun, sem alhr
sem einhveija þekkingu hafa á vita
að elur ekkert af sér annað en and-
þjóðfélagslegt viðhorf og í mínum
huga er það dæmalaust léleg lækning
og dæmalaust lélegur spítah sem
gripið er th í þessum efnum og mjög
brýnt að finna einhver önnur úrræði.
Eg geri mér fullkomlega grein fyrir
því að við komumst aldrei hjá því
að beita fangelsum og fangelsunum
að einhveiju marki en fangelsun sem
refsiúrræði er að mínum dómi hlutur
sem þarf að taka th algjörrar endur-
skoðunar og vera í endurskoðun,“
sagði séra Ólafur Jens Sigurðsson
fangaprestur að lokum.
-GHK
Sælkerinn
Sláturgerð
Nú er sauðfiárslátrun hafin víð-
ast hvar. Nýtt lambakjöt ætti því
bráðlega að koma í verslanir.
Hvemig væri nú að spara og taka
slátur og sjóða kæfu? Blóðmör og
hfrarpylsa eru ljómandi matur sem
bæði er ódýr og hohur.,
Blóðmör
11 blóð
2 dl vatn
1 msk. salt
300 g haframjöl
400 g rúgnfiöl
500 g mör
12-15 vambakeppir
1. Suð blóðið gegnum sigti og
blandið salti og vatni út í. Hrærið
þangað th saltið leysist upp. Hrærið
hafranfiöhnu út í blóðið og síðan
rúgmjölinu. Bætið síðan smátt
brytjuðum mör saman við.
2. Hreinsið vambimar í köldu
vatni. Skafið og reytið þær eftir því
sem þarf en gætið þess að vambim-
ar rifni ekki. Sníðið keppina eins
jafna að stærð og unnt er. Saumið
keppina með mjúku bómuhargami.
og gisnum spomm. Skhjið eftir
vænt op. Geymið keppina í köldu
saltvatni. Hreinsið eitla úr möm-
um. Brytjið mörinn smátt, á stærð
við hálfa sykurmola.
3. Takið keppina upp úr vatninu
og stijúkið vætuna af.. Hafið keppi-
na rúmlega hálfa. Saumið fyrir,
Umsjón
Sigmar B. Hauksson
jafnið hræruna í keppunum og
stingið þá með stórri nál.
4. Látið keppina í sjóðandi salt-
vatn. '/2 eða 1 msk. af salti fyrir
hvem lítra vatns. Látiö ekki aha
keppina út í í einu heldur bíðið eft-
ir að suðan komi upp aftur á milh.
Stingið keppina með nál um leið
og þeim skýtur upp og ýtið ofan á
þá með gataspaða. Hafið rúmt í
pottinum. Hafið hlemm á pottinum
þegar þið sjóðið keppina og gætið
þess að suðan sé hæg og jöfn. Suðu-
tími er rúmar 3 klst.
Lifrarpylsa
4 msk. sykur
1 hfur (um 450 g)
100 g nýru
1 mjólk eða kjötsoð
'/ msk salt
100 g hafragijón , *
100 g hveiti
250 g rúgmjöl
400 g mör
um það bh 2 vambir
1. Hakkið hfur og nýru tvisvar.
Blandið salti og sykri vel saman
við mjólkina eða soðið. Bætið lifr-
arhrærunni og mjölinu í og hrærið
vel. Blandið að lokum er mörnum
vel saman við. Gætið þess að hafa
mörinn smátt saxaðan og jafnan.
2. Saumið vambimar. Stijúkið
vætuna af. Hafið keppina rúmlega
hálfa. Saumið fyrir, jafnið hræruna
í keppunum og stingið þá með
stórri nál.
3. Látið keppina í sjóðandi salt-
vatn. 'A eða 1 msk. af salti fyrir
hvern lítra vatns. Látið ekki aha
keppina út í einu heldur bíðið eftir
að suðan komi upp aftur á rnihi.
Slðtur er ódýr og hollur matur.
Stingið keppina með nál um leið
og þeim skýtur upp og ýtið ofan á
þá með gataspaða. Hafið rúmt í
pottinum. Hafið hlemm yfir pottin-
um og gætið þess að suðan sé hæg
og jöfn. Suðutími er rúmar 3 klst.
eftir stærð keppanna.