Dagblaðið Vísir - DV - 24.04.1990, Page 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 1990.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð i lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Albanskt velferðarríki
Hagfræðingur útvegsmanna segir, að lána- og styrkja-
kerfi sjávarútvegs hafi byggt upp tvær stéttir atvinnu-
rekenda, annars vegar þá, sem borgi skuldir og standi
við skuldbindingar, og hins vegar þá, sem geri hvorugt.
Segir hann, að sífellt fari íjölgandi í síðari hópnum.
Á aðeins tveimur árum hafa hallærisfyrirtækjum
verið útvegaðir tíu milljarðar króna á vegum tveggja
nýrra sjóða, Atvinnutryggingasjóðs og Hlutafjársjóðs,
svo og á vegum Verðjöfnunarsjóðs og Byggðastofnunar.
Fyrirgreiðslan hefur framlengt vonlaust dauðastríð.
Sighng dauðvona fyrirtækja til grafar gegnum þetta
kerfi er á þann veg, að fyrst útvegar Atvinnutryggingar-
sjóður lán með skilyrði um aukningu hlutafjár. Síðan
leggur Hlutafjársjóður fram mest af hlutafénu. Og loks
leggur Byggðasjóður fram afganginn af hlutafénu.
Fyrirtækin eru auðvitað áfram rekin af þeim, sem
komu þeim á hausinn, meðal annars með því að halda,
að peningar séu ekki verðmæti, sem borga þurfi af leigu
í formi raunvaxta, heldur sé fjármagnskostnaður eitt-
hvert ytra fyrirbæri, sem fundið hafi verið upp syðra.
Vegna þessa hefur verið lagt í framkvæmdir í skipum
og vinnslustöðvum, sem eru langt umfram það, sem
veiðanlegt fiskmagn leyfir. Þannig er vandi skussa yfir-'
færður á greinina í heild og veldur þyngri samkeppni
en mundi þrífast, ef peningamarkaður væri frjáls.
Of mörg skip berjast um of lítinn afla. Réttur til fisk-
veiða gengur kaupum og sölum. Of margar fiskvinnslu-
stöðvar berjast um of lítinn afla. Skussarnir fara með
fuha vasa af ríkisfé á fiskmarkað og yfirbjóða hina, sem
velta fyrir sér hverri krónu, áður en þeir eyða henni.
Við erum að fikra okkur í öfuga átt við þjóðir Austur-
Evrópu. Meðan þær eru að hverfa frá opinberri fyrir-
greiðslu handa gæludýrum í atvinnulífmu erum við að
auka hana. Meðan þær eru að leyfa eymdarfyrirtækjum
að fara á höfuðið erum við að reyna að fresta andlátum.
Meðan þjóðir Austur-Evrópu eru að hverfa frá ofan-
stýringu atvinnuvega erum við að efla ofanstjórn með
reglugerðum úr ráðuneytum. Meðan þjóðir Austur-
Evrópu eru að segja, að hver skuli vera sinnar gæfu
smiður erum við að gera ríkið að smiði okkar ógæfu.
Tíu milljarðar hafa farið á tveimur árum í að fram-
lengja dauðastríð fyrirtækja, svo að fólk megi vera
áfram á lágu kaupi við færiböndin, í stað þess að freista
gæfunnar í greinum, sem gefa meira kaup og betri
vinnu. Þetta fé er horfið og kemur aldrei aftur.
Ekki vill heldur svo vel til, að þessir tíu milljarðar
séu eitthvað, sem íslendingar skuldi hver öðrum, svo að
í heild sé dæmið í lagi. Tíu milljarðarnir eru beint eða
óbeint fengnir frá útlöndum til að bæta upp innlent
framboð af lánsfé. Og erlend lán þarf að endurgreiða.
Á Vesturlöndum er fátítt, að tekin séu lán til að
greiða annað en vandlega skoðuð verkefni, er geta stað-
ið undir fjármagnskostnaði, sem er sízt minni en hér.
Erlend lán eru hér hins vegar notuð til að brenna pen-
ingum í úreltum og óþörfum fyrirtækjum og verkefnum.
Við notum hið opinbera og sjóði þess til að ýta bjart-
sýnismönnum í of mikla Qárfestingu í landbúnaði og
sjávarútvegi, nú síðast í loðdýraeldi og fiskeldi. Við setj-
um allt okkar traust á ríkið og ráðherrann í ráðuneyt-
inu. Við viljum reka velferðarríki fyrirtækja.
Eftir um það bil eitt ár verða ekki mörg lönd 1 Evr-
ópu, önnur en Albanía, með meiri og dýrari ofanstýr-
ingu atvinnuvega en við erum búnir að koma okkur upp.
Jónas Kristjánsson
.efnaminni nemendur munu fresta bókakaupum þar til niöurfellingin tekur gildi.
segir greinarhöfundur.
>c, JzSmM

Niðurfelling virðisauka-
skatts á námsbækur
Undanfarnar vikur hafa skólafé-
lög og námsmannasamtök vakið
athygli á því hversu bagalegt það
kann að vera fyrir skólafólk að nið-
urfelling virðisaukaskatts á ís-
lenskar bækur tekur ekki gildi fyrr
en 16. nóvember nk. Hafa ýmsir
úr röðum námsmanna skorað á
þingmenn aö styöja frumvarp
þriggja sjálfstæðismanna en sam-
kvæmt því tekur niðurfellingin .
gildi 1. september nk.
Lagabreytingar fyrir
síðustu jól
Þegar breytingar voru gerðar á
lögum um virðisaukaskatt
skömmu fyrir síðustu áramót vakti
tvennt fyrir ríkisstjóminni. Ann-
ars vegar taldi ríkisstjómin að
hækka þyrfti skatthlutfallið til að
afla nýrra tekna í ríkissjóð og hins
vegar voru staðfestar ýmsar und-
anþágur frá skattinum.
Ein þeirra undanþága, sem Al-
þingi samþykkti, var niðurfelling á
virðisaukaskatti á íslenskar bæk-
ur. Þannig var þó gengið frá hnút-
unum að niðurfellingin á ekki að
taka gildi fyrr en 16. nóvember til
aö ríkissjóður missi einskis af tekj-
um sínum á yfirstandandi ári.
Virðisaukaskattur, sem fellur til
eftir 15. nóvember á þessu ári, er
ekki gjaldkræfur fyrr en á því
næsta.
Stjómarandstaðan á Alþingi
flutti ýmsar breytingartillögur við
stjómarfrumvarpið um virðis-
aukaskattinn. Þar á meðal voru til-
lögur um breyttan gildistökutíma
niðurfellingar virðisaukaskatts á
íslenskar bækur. í efri deild komu
fram tvær tillögur um að breyta
dagsetningunni í 1. september 1990,
önnur frá sjálfstæðismönnum, hin
frá Kvennalistanum. Þær voru
báðar felldar. í neðri deild endur-
fluttu sjálfstæðismenn sína tillögu
en Kvennalistinn lagði fram tillögu
um 16. september. Þær voru báðar
studdar af stjómarandstöðuflokk-
unum þremur en felldar með at-
kvæðum stjórnarliðsins.
Meðrök og mótbárur
í framsöguræðu með stjórnar-
frumvarpinu um breytingu á virð-
isaukaskattslögunum sagöi fjár-
málaráðherra að ekki væri talið
rétt aö láta niðurfellinguna hafa
áhrif á tekjuforsendur fjárlaga á
yfirstandandi ári. Talsmenn stjóm-
arandstöðunnar bentu hins vegar
á að bókakaup skólafólks ættu sér
fyrst og fremst stað í byrjun sept-
ember. Hætta væri á því að nem-
endur drægju bókakaup fram yfir
Kjallariim
Friðrik Sophusson
alþingismaður
15. nóvember til að njóta niðurfell-
ingarinnar. Slíkt gæti haft slæm
áhrif á námið og ríkissjóöur yrði
af skattinum hvort eð væri.
Þær fréttir berast nú úr fram-
haldsskólum landsins að reynt
verði að taka tillit til niðurfelling-
arinnar með því að fresta eins og
hægt er kennslu bóka sem koma
til með að lækka í verði eftir 15.
nóvember. Þá er og ljóst að efna-
minni nemendur munu fresta
bókakaupum þar til niðurfellingin
tekur gildi. Hvort tveggja getur
haft slæmar afleiðingar í för með
sér fyrir námið. Fresti námsmenn
bókakaupum verður ríkissjóður af
skattinum hvort eð er. Sala á ís-
lenskum bókum öðrum en náms-
bókum á sér einkum staö rétt fyrir
jólin. Bækur, sem fólk kaupir til
jólagjafa á næstu jólum, verða án
virðisaukaskatts. Þótt erfitt sé að
meta tekjutap ríkissjóðs verði gild-
istímanum breytt virðist það verða
minna en ætla mætti. Flestir munu
fresta kaupum á bókum, sem þeir
geta án verið, þar til bókaverð
lækkar.
Stjórnarþingmaður
skiptir um skoðun
Á fundi á Hótel Borg, þar sem
Ásgeir H. Eiríksson, þingmaður
Borgaraflokksins, Jýsti yfir
ákvörðun sinni um að taka þátt í
prófkjöri Nýs vettvangs, var hann
spurður um þetta mál. Einn for-
svarsmanna námsmanna úr Iðn-
skólanum í Reykjavík notaði tæki-
færið og spurði þingmanninn um
afstöðu hans til að breyta dagsetn-
ingu gildistökunnar í 1. september
eins og framhaldsskólanemendur
hafa baris^fyrir.
í svari Ásgeirs kom fram að hann
hefði boðiö fulltrúum nemenda á
fundinn. Þess vegna kæmi fyrir-
spumin ekki á óvart. Síðan sagði
þingmaðurinn orðrétt. „Mér finnst
eðhlegt að þingið beiti sér fyrir því
að þetta verði leiðrétt."
Þetta svar þingmannsins er
merkilegt fyrir þá sök að Ásgeir
var í hópi þeirra sem felldu fram-
komnar tillögur þegar Alþingi tók
ákvörðun um gildistökuna rétt fyr-
ir síðustu jól. Því ber að sjálfsögðu
að fagna þegar slík sinnaskipti
verða eftir að menn hafa kynnt sér
mál gaumgæfilega og áttað sig á
afleiðingum óbreyttra laga.
Verður gildistöku-
deginum breytt?
í trausti þess aö fleiri þingmenn
endurskoði afstöðu sína fluttum
við þrír sjálfstæöismenn frumvarp
til laga um að breyta gildistökudag-
setningu niðurfeÚingarinnar. Ekki
er víst að allir stjómarliðar hafi á
sínum tíma áttað sig á því hve mik-
ilvægt það er fyrir framhaldsskóla-
nema að niðurfellingin eigi sér stað
frá og með 1. september nk.
Málið er nú til meðferðar hjá fjár-
hags- og viðskiptanefnd neðri
deildar. Þótt stuttur tími sé til þing-
loka er auövelt aö afgreiöa málið
enda er það einfalt. Talsmenn íjár-
málaráðuneytisins telja að tekjur
af virðisaukaskattinum verði jafn-
vel heldur meiri en ráð var fyrir
gert í upphafi. Vonandi fá náms-
menn að njóta þess í lægra bóka-
verði þegar skólar hefjast næsta
haust.
Friðrik Sophusson
„Þær fréttir berast nú úr framhalds-
skólum landsins að reynt verði að taka
tillit til niðurfellingarinnar með því að
fresta eins og hægt er kennslu bóka
sem koma til með að lækka í verði eft-
ir 15. nóvember.“