Dagblaðið Vísir - DV - 25.09.1990, Blaðsíða 8

8
ÞRIÐJUDAGUR 25. SEPTEMBER 1990.
Utlönd
Persaflóadeilan komin í alvarlegri hnút en nokkru sinni fyrr:
Bush og Saddam sammála
um að gefa hvergi eftir
olíuverð álíka eftir yfirlýsingar gærdagsins og í olíukreppunni
Höfuöandstæðingarnir í Persaflóa-
deilunni hafa enn bætt viö yfirlýsing-
ar sínar um aö engir möguleikar séu
á málamiölunum. Ótti við stríð er
nú meiri en hann hefur verið síðustu
vikur og hefur verð á olíu ekki verið
hærra en þegar það varð hæst í olíu-
kreppunni á síðasta áratug.
George Bush Bandaríkjaforseti
sagði í gær að ekki kæmi til greina
að gefa þumlung eftir og bandaríski
herinn yrði ekki kallaður frá Saudi-
Arabíu fyrr en írakar væru farnir frá
Kúvæt og hefðu viðurkennt sjálf-
stæði landsins.
Saddam Hussein svaraði á móti að
hertaka Kúvæt væri staðreynd sem
ekkert fengi breytt. „Kúvæt er hluti
af írak og við munum ekki gefa land-
svæðið eftir þótt við verðjum að beij-
ast í þúsund ár,“ sagði Saddam.
Þótt liðnir séu tveir dagar frá því
Saddam hótaði að eyðileggja ohu-
lindir við Persaflóa og ráðast á ísrael
ríkir enn ótti meðal olíukaupmanna
um að leiötoginn geri alvöru úr hót-
unum sínum. Þegar mörkuðum var
lokað í gærkvöldi var olíuverðið 38
til 40 Bandaríkjadalir fyrir tunnuna
en það er meira en tvöfalt það verð
sem var í sumar áður en Persaflóa-
deilan hófst.
George Bush segir að ekki komi til
ung eftir í deilunni við íraka.
Verðbréf féllu í kauphöllum um
allan heim í gær í kjölfar frétta af
hækkandi olíuverði. í New York hef-
ur verðbréfavísitalan ekki staðið svo
greina að Bandaríkjamenn gefi þuml-
Símamynd Reuter
lágt í fjórtán mánuði sem nú. Gull
hækkar í verði eins og aUtaf þegar
óvissa ríkir og var í gærkvöldi komið
í 400 Bandaríkjadali únsan.
Á allsherjarþingi Sameinöuðu
þjóðanna í gær voru írakar gagn-
rýndir harðlega og var ekki að sjá
að samstaðan, sem verið hefur í for-
dæmingunni á Saddam, væri að
rofna. Fulltrúi eftir fulltrúa fór í
ræðustól og fór hörðum orðum um
framferði íraka í deilunni.
Til stóð að Tareq Aziz, utanríkis-
ráðherra íraks, sæti fundinn en hann
fékk ekki leyfi Bandaríjastjómar til
að koma til Bandaríkjanna á íraskri
þotu. Hann ákvað því að koma ekki
eftir öðrum leiðum. Bandaríkjamenn
sögðu að Aziz væri velkominn til
Bandaríkjanna en hann gæti ekki
komið á eigin þotu á sama tíma og í
það minnsta 93 Bandaríkjamönnum
væri haldið sem gíslum á stöðum
sem eru hernaðarlega mikilvægir í
írak.
í gær tilkynntu íranar að þeir
hefðu handtekið 29 menn grunaða
um að ætla að smygla mat til íraks.
Þetta þykja ekki góðar fréttir fyrir
íraka því tilkynningin var látin út
ganga á sama tíma og Afez al-Assad,
forseti Sýrlands, var í heimsókn í
íran. Al-Hassad hefur lengi verið
svarinn óvinur Saddams.
íranar hafa verið helsta von íraka
um að létta eitthvað af þeim byrðum
sem viðskiptabann Sameinuðu þjóð-
anna hefur lagt þeim á herðar. Nú
þykir mönnum sem heldur andi
kaldar úr þeirri átt og að íranar hafi
gefið í skyn að þeir gætu hugsað sér
að vera aðilar að viðskiptabanninu.
Ferð al-Hassads til írans þykir því
hafa orðið til að þrengja heldur kost
íraka. Sýrlendingar voru helstu
bandamenn írana í Persaflóastríðinu
og hafa því mikil áhrif á stjónina í
Teheran. Al-Hassad hefur greinilega
lagt hart að írönum að taka ekki
undir með írökum og láta gylliboð
Saddsams engin áhrif hafa á afstöð-
una.
Nú er von á Toshiki Kaifu, forsæt-
isráðherra Japans, til Persaflóa-
svæðisins. Hann mun fyrst hafa við-
dvöl í Bandaríkjunum og ræða við
Bush en verður kominn til Mið-
Austurlanda í næstu viku. Japanir
hafa heitið Bandaríkjamönnum mill-
jörðum dala í aðstoð við að halda úti
hemum í Saudi-Arabíu. Ferð forsæt-
isráðherrans þykir benda til að Jap-
anir líti málið stöðugt alvarlegri aug-
um en þeir hafa sætt gagnrýni í
Bandaríkjunum fyrir að leggja ekki
nægilega mikið af mörkum í barátt-
unni gegn Saddam.
Reuter
Æðsta ráð Sovétríkjanna hætti við að taka ákvörðun:
Efnahagsvandanum
vísað til Gorbatsjovs
- Ryskov forsætisráðherra bjargaði stól sínum í bili
Æðsta ráð Sovétríkjanna hefur
ákveðið að setja allt traust sitt á Mic-
hail Gorbatsjov, forseta landsins, og
láta hann leita málamiölunarinnar
sem virðist óhjákvæmileg varðandi
efnahagsstefnu landsins í framtíð-
inni.
Ráðið gaf Gorbatsjov í gær aukin
völd þvert gegn vilja rótækra manna
eins og Boris Jeltsín sem varaði viö
breytingunum á völdum forsetans.
Niðurstaða ráðsins eftir storma-
saman fund í gær var því að láta bíða
um sinn aö vinna eftir svokallaðri
500 daga áætlun meðan forsetinn leit-
ar málamiðlunar við þá sem vilja
fara hægar í sakimar.
Niðurstaðan í gær en að hluta sigur
fyrir Nicolai Ryskov forsætisráð-
herra sem hefur hefur barist hart
gegn 500 daga áætluninni og ságt að
svo róttækar breytingar hefðu hörm-
ungar í fór með sér fyrir sovésku
þjóðina.
Um tíma leit út fyrir að Ryskov
yrði undir og róttækhngarnir meö
Boris Jeltsín í broddi fylkingar
kæmu hugmyndum sínum fram.
Þegar leið á fund ráðsins í gær tóku
menn eftir því að Ryskov var bros-
mildari en hann hefur verið undan-
fama daga enda er nú ljóst að hann
heldur stöðu sinni sem forsætisráð-
herra þrátt fyrir háværar kröfur um
afsögn síðustu daga.
Fulltrúar Sovétlýðveldanna 15 í
Æðsta ráðinu vom mjög á móti mála-
miðluninni sem náöist fram í gær.
Lúðveldin eiga að fá stórlega aukna
sjálfstjórn ef 500 daga áætlunin nær
fram að ganga.
Gorbatsjov hefur nú í raun æðstu
völd í öllum efnahagsmálum allt
fram til marsloka árið 1992 en þá
átti 500 daga áætluninni að ljúka
samkvæmt upphaflegum hugmynd-
um. Æðsta ráðið gaf frá sér vald til
að segja hve hraðar breytingarnar
verða á næstu mánuðum og hve rót-
tækar þær eru.
Vitað er að Gorbatsjov er í mörgum
atriðum hallur undir hugmyndirnar
sem koma fram í áætluninni en vill
ekki ganga eins langt, t.d. hvað varð-
ar rétt erlendra aðila til að eignast
hluti í sovéskum fyrirtækjum.
í gærmorgun var talið að Æðsta
ráðið ætlaði að höggva á hnútinn
þegar samþykkt var að vinna með
hraði að breytingum á efnahag
landins. Ekki var þó kveðið ná-
kvæmlega á um það í upphaflegu
samþykktinni hve snögglega skyldi
gengið í málin.
Þegar nokkuð var liðið á fund ráðs-
ins í gær hélt Gorbatsjov ræðu þar
sem hann lagði hart að fulltrúunum
að gefa sér víðtæk völd til að stjórna
efnahag landsins enda væri
óhjákæmilegt að leita sátta í deilun-
um sem upp væru komnar um fram-
tíðarstefnuna.
Talið er að Gorbatsjov ætli að taka
inn í 500 daga áætlunina eins mörg
atriði úr hugmyndum Ryskovs for-
sætisráðhera og honum er unnt til
að sætta gamla harðlínumenn við
stefnuna. Hagfræðingurinn Stan-
islav Sjatalín, höfundur 500 daga
áætlunarinnar, segir hins vegar að
þessar hugmyndir séu ósamræman-
legarmeðöllu. Reuter
Nicolai Ryskov var léttari á brún þegar leið á fund Æðsta ráðsins i gær
en hann var við upphaf fundar. Honum tókst að framlengja líf sitt í sovésk-
um stjónmálum um óákveðinn tíma. Símamynd Reuter
Nýjung í eiturhemaði:
írakareiga eit-
urgassemónýt-
irgasgrímur
Þýska vikuritiö Der Spiegel tel-
ur sig hafa heimildir fyrir þvi að
vestur-þýsk fyrirtæki hafi látið
íraka hafa búnað til að framleiða
eiturgas sem ónýtir gasgrímurn-
ar sem nú eru notaðar af herjun-
um í Saudi-Arabíu.
Blaðið segir að vestur-þýska
leyniþjónustan hafi þegar sagt
Bandaríkjamönnum frá þessari
nýju hættu. Efnið sem um er að
ræða er cyanidsvetni og á það að
brenna göt á síurnar á grímunum
sem nú eru notaðar.
Sagt er að bæði breskir og
bandarískir hermenn í Saudi-
Arabíu séu þegar byrjaðir á að
skipta um síur í grímunum en
mjög hefur verið farið leynt með
málið.
Blaðið segir að írakar framleiði
þetta sérstaka eiturgas í tveimur
verksmiðjum í Samarra. Búnað-
inn til framleiðslunnar hafi þeir
fengið í Vestur-Þýskalandi. Ekki
er sagt hvaöa fyrirtæki er um að
ræða en nú þegar er verið að
rannsaka nokkur fyrirtæki
vegna ásakana um að hafa selt
írökum búnað til að gera eitur-
gas. Reuter
írakarbúastvið
eiturhernaði
Margt þykir benda til að írakar
séu aö búa sig undir eiturefna-
stríð. Dagblaðið New York Tímes
hefur það í dag eftir heimildum
innan bandarísku leyniþjón-
ustunnar að írakar hafi komiö
upp hjálparstöövum fyrir her-
menn sem orðið hafi fyrir eitur-
gasi.
Þetta þykir benda til að írakar
ætli sér að nota eiturgas komi til
átaka við Persaflóa. Þeir hafa
áður notaö gas, bæðií baráttunni
gegn írönum og Kúrdum.