Dagblaðið Vísir - DV - 19.01.1991, Blaðsíða 25

LAUGARDAGUR 19. JANÚAR 1991,
33
Hersveitir bandamanna beina byssuhlaupum sínum að írak.
Mesópótamía:
Mesópótamía 1990.
Svæðið sem í dag kallast Irak en
hét til forna Mesópótamía hefur um
aldir verið vígvöllur. „Landið milli
fljótanna", ^ins og það hefur oft
verið nefnt, hefur alltaf verið nokk-
urs konar paradís í eyðimörkinni
sem annars einkennir þennan
heimshluta. Og yfir þessari paradís
hafa margir viljað ráða.
Svæðið, sem til forna var kallað
Mesópótamía, nær yfir suðaustur-
hluta Tyrklands og allt írak eins
og það er afmarkað í dag. Árnar
Efrat og Tígris, sem eiga að mestu
upptök sín í fjöllum í austurhluta
Tyrklands, veita vatni á sandinn
og frjósamt landið myndar grænt
belti í suðurátt allt tii sjávar.
Þar sem árnar renna næst hvor
annarri stendur höfuðborg íraks,
Bagdad. Landið þar fyrir norðan
var af Rómverjum kallað Mesópót-
amía til aðgreiningar frá Babýlóníu
í suðri.
Merk ártöl
í sögu íraks
4. öld fyrir Krist.
Blómleg menning fornra þjóð-
flokka, sem lýkur þegar Súmerar
ná völdum í lok aldarinnar. Heims-
veldi þeirra nær að lokum allt til
Miðjarðarhafs.
3. öld fyrir Krist.
Konungsveldi kennd við Úr standa
með blóma þar til Assýríumenn
komast til valda á svæðinu í kring-
um 1900 f.Kr. Babýlon er miðstöð
valda og menningar.
1500 f. Kr.
Konungsveldi Mítanna kemst á fót
og stendur í nokkrar aldir með
höfuðstöðvar í norðurhluta lands-
ins.
1100 f.Kr.
Arameiar reisa veldi Assýríu við á
ný. Mésópótamía tilheyrir Assý-
ríska heimsveldinu allt til loka
þess. Nebúkadnesar krónprins í
Babýlon er við völd um 600 f. Kr. í
kjölfar þess verður landsvæðið
hluti persneska heimsveldisins allt
til tíma Alexanders mikla.
66 f. Kr.
Mesópótamía verður hluti af róm-
verska heimsveldinu en er stöðugt
bitbein Rómverja og Persa.
600 e. Kr.
Arabíska heimsveldinu er komið á
í kjölfar mikillar útbreiðslu íslam.
Höfuðstöðvar þess eru í Bagdad.
Kalífar gera Bagdad að miðstöð
trúar og menningar. Nægir að
nefna Harún-al-Rashíd sem var
kalífi í Bagdad um 700 e. Kr. og
treysti Bagdad í sessi sem höfuð-
borg araba.
Djengis Khan batt enda á þá gull-
öld þegar herir hans réðust inn í
landið úr austri um 1200.
1534-1914.
Tyrkir eða Ósmanir ná völdum í
Mesópótamíu. Valdatími þeirra
einkennist af hnignun hins forna
menningarveldis og stöðugum
stríðsreksti við Persa. Þess utan
stóðu Tyrkir í stijðugri baráttu við
að berja niður uppreisnartilraunir
ættflokka araba á svæðinu. Tyrkir
réðu samt sem áður svæðinu allt
til 1914.
1914.
Bretar lýsa stríöi á hendur Tyrkj-
um og hertaka það landsvæði sem
nú er írak. Breskt herlið lendir á
ströndinni við Fao. Höfuðborgin
Bagdad var hertekin 1917. Bretar
ráða lögum og lofum í Irak.
1920
Þjóðernissinnaðir írakar gera upp-
reisn gegn Bretum. Faisal verður
konungur í írak með stuðningi
Breta og Frakka.
1932.
írak öðlast viðurkenningu á al-
þjóðavettvangi sem hálfsjálfstæð
nýlenda Breta. Faisal er við völd
þar til 1939 þegar 4 ára sonur hans,
Ghazi, er settur til valda eftir frá-
fall Faisals. Bretar ráða þó enn
miklu í landinu.
1958.
Faisal II. ráðinn af dögum og hers-
höföinginn Abdul Karim Kassem
kemst til valda. írak lýst sjálfstætt
og fullvalda lýðveldi.
1961.
Sjálfstæðisbarátta Kúrda hefst.
Barist víða í fjöllum íraks. Vald-
hafar taka á móti af hörku.
1968.
Baath flokkurinn kemst til valda.
Bahr verður forseti en Saddam
Hussein gengur næst honum.
1972.
Vináttu- og samstarfssamningur
undirritaður við Sovétríkin.
1975.
Landamæradeilur hefjast við írani.
Skærur verða á landamærunum.
1979.
Saddam Hussein gerður að forseta
og einvaldi í írak eftir að Bahr vík-
ur til hliðar.
1980.
Stríðið milli írak og íran hefst af
fullum krafti.
1986.
írak býður írönum sættir í stríðinu
en tillögunum er hafnað.
1990 - ágúst.
írakar ráðast inn í Kúvæt, taka það
herskildi og lýsa landiö hluta af
írak.
1991 - 16. janúar.
15. janúar rennur frestur Öryggis-
ráðs Sameinuðu þjóðanna út. Sadd-
am daufheyrist við málamiðlunum
á síðustu stundu. Aðfaranótt 17.
janúar hefja herir bandamanna
mestu lpftárásir sögunnar á skot-
mörk í írak og Kúvæt.
Merkisatburðir
í sögu Kúvæt
Portúgalskir sæfarar komu til
Kúvæt í byrjun 15. aldar og gáfu
borginni nafn sitt. 1710 fékk Kúvæt
vísi að sjálfstjórn innan tyrkneska
veldisins.
1756.
Haröstjórinn Sabah nær völdum í
Kúvæt.
1899.
Sheikh Mubarak ákveður að landið
njóti breskrar verndar og tekur
upp náið samband við Bretland.
1946.
Skipuleg olíuvinnsla hafin á land-
svæðum Kúvæt.
1961.
Fullu sjálfstæði lýst yfir.
1976.
Emírinn leysir þingið upp og send-
ir það heim.
1981.
Kosið til þings á ný.
1986.
Þingið leyst upp aftur. Ritskoðun
komið á.
1990 - ágúst.
írakar ráðast inn í Kúvæt og inn-
lima það í ríki sitt.