Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.1991, Síða 14

If
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELiAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RViK.SÍMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Fárviðrí
Hálfgert neyðarástand skapaðist í landinu í gær. Veð-
urhamurinn var slíkur að fólk var varað við að fara
úr húsum, björgunarsveitir voru kallaðar út og al-
mannavarnir voru í viðbragðsstöðu. Hvarvetna bárust
fréttir af tjóni á mannvirkjum, bílum og öðrum lausa-
munum og má telja það mikla mildi að ekki skyldi hljót-
ast verra af í shku fárviðri. Enginn mannskaði varð í
veðurofsanum og er það auðvitað fyrir mestu.
Það kom vel í ljós að útvarp gegnir miklu hlutverki
undir slíkum kringumstæðum. Um tíma eftir hádegi í
gær hafði rafmagn farið af á öllu suðvesturhorninu og
reyndar víðar, sjónvarp var ekki í sambandi og fjar-
skiptasamband, við útlönd var rofið. Flug lá niðri og
vegasamgöngur voru lamaðar þar sem bílar gátu bein-
Mnis fokið af vegum. Það þótti jafnvel ekki þorandi að
aka um götur Reykjavíkur nema í ýtrustu nauðsyn.
Einu upplýsingarnar, sem haldgóðar reyndust, voru
í gegnum Ríkisútvarpið og stóðu fréttamenn útvarpsins
vel undir því álagi að flytja fréttir, tilkynningar og að-
varanir. Útsendingar fóru fram á stuttbylgju þar sem
langbylgjan rofnaði eftir að mastur á Rjúpnahæð fauk
um koll í veðrinu. Minnir það atvik á þá brýnu nauðsyn
að búa vel að öllum tækjabúnaði Ríkisútvarpsins, enda
er útvarp það mikill öryggisventiU að án þess geta
hvorki Almannavarnir né björgunarsveitir athafnað sig
svo að gagni komi.
Það var líka athyghsvert hversu hjálparsveitir og
sjálfboðaliðar brugðust skjótt við og komu í veg fyrir
margvíslegan skaða og vandræði með aðgerðum sínum
og varnarstarfi. Björgunarsveitir landsmanna eru
sérkapítuh og í rauninni einstakt sjálfboðaMðastarf.
Hundruð ungra og vaskra manna eru reiðubúin til
hjálparstarfa þegar svo ber undir og þótt enginn meiri
háttar slys hafi átt sér stað í gær björguðu hjálparsveit-
armenn margri eigninni og léttu undir með varnarlaus-
um íbúum og eigendum sem sáu þökin fjúka eða eignir
sínar í bráðri hættu.
Furðu vekur að íslendingar gera Mtið að því að tryggja
sig gegn tjónum af þessu tagi á sama tíma og frágangur
á útihúsum jafnt sem stærstu byggingum virðist hroð-
virknislegur. íslendingar eru reyndar vanir misjafnri
veðráttu en hveUir af þessu tagi eru engu að síður
óvæntir og koma mönnum í opna skjöldu. Hús eru háM"-
köruð, áhöld á víðavangi og fólk misjafnlega búið til að
mæta fárviðri. Það eru líka aMtaf einhverjir sem storka
náttúruöflunum með kæruleysi og óaðgætni og kunna
Utt að bregðast við þegar á reynir.
í heUd má segja að vel hafi farið. En um leið er hægt
að ímynda sér hvernig náttúruhamfarir og fárviðri
gætu leikið okkur ef ekki væru tæki og menn sem bjarga
því sem bjargað verður. í myrkri, einangrun og hjálpar-
leysi Mðinna alda hafa íbúar landsins mátt mæta óvænt-
um hamförum með mannskaða og eignatjóni án þess
að fá rönd við reist. Þá var ekkert rafmagn, ekkert út-
varp og engar almannavarnir.
Nú er tæknin fyrir hendi og óMku saman að jafna.
Engu að síður stöndum við vanmáttug gagnvart nátt-
úruöfhinum ef eitthvað ber út af og við áttum okkur á
því hvað við erum háð rafmagni, þó ekki sé annað.
Hvað gerist þegar stóri skjálftinn kemur? Hvað er tU
ráða þegar stórslys ber að höndum og aðaltengiUnurnar
við Þjórsársvæðið detta út?
EUert B. Schram
MÁKUDAGUK 4., KEBRÚAR 1991.
Vissulega er samkeppni hörð viö sóknarstýringu. - Gallinn er sá að þetta er ekki samkeppni um rétta hluti.
Aflastýring
heppilegri en
sóknarstýring
EkM er alltaf von á góðu, þegar
allra flokka menn eru sammála!
Nokkrir alþingismenn úr öllum
flokkum hafa nú borið fram þings-
ályktunartillögu um endurskoðun
þeirrar fiskveiðistefnu, sem mörk-
uð var með kvótalögum frá 1990.
Hugsa þeir sér, að því er virðist,
að sóknarstýring komi í stað afla-
stýringar. Slíkt fyrirkomulag væri
hins vegar afar óhagkvæmt, og
skulu hér reifuð helstu rök fyrir
því.
Hvað er sóknarstýring?
Sóknarstýring er það, þegar til-
teknum veiðisvæðum er lokaö,
bannað að veiöa nema á tilteknum
tímabilum og sérstakar reglur sett-
ar um veiðarfæri. Sóknarkvóti fel-
ur í sér leyfi til að veiða eins og
kvótahafi vill og getur innan til-
tekinna marka, til dæmis í maí-
mánuði eða á Halamiðum.
Aflakvóti kveður hins vegar á um
það, aö kvótahafi megi til dæmis
veiða eitt þúsund tonn af þorski,
hvenær sem honum hentar og
hvemig. Það blasir viö, að sókar-
stýring er óhagkvæm: Utan leyfðra
veiðisvæða og veiðitímabila nýtast
ekki fiskiskip, veiðarfæri og mann-
afli. Þá og þar skila þessi fram-
leiösluöfl engum afrakstri.
Sóknarstýring og
frjáls samkeppni
Nú er sagt, að sóknarstýring sé í
samræmi við frjálsa samkepprii.
Hver megi veiða eins og hann vifii
innan leyfðra svæða og tímabila,
svo aö hinn duglegasti verði hlut-
skarpastur. Þetta sé svipað því, að
hlauparar fái tiltekinn tíma til að
hlaupa, en síðan sé athugað, hver
sé kominn lengst, þegar blásið sé af.
Vissulega er samkeppni hörð við
sóknarstýringu. Menn keppast við
að veiða sem mest á þeim tíma, á
þeim svæðum og með þeim tækj-
um, sem leyfi þeirra kveða á um.
En gailinn er sá, að þetta er ekki
samkeppni um rétta hluti. Mark-
miðið er ekki að veiða sem mest á
sem skemmstum tíma, heldur að
græða sem mest.
Hvaö er aflastýring?
Markmið skynsamlegrar fisk-
KjáUarinn
Dr. Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
lektor í stjórnmálafræöi
veiðistefnu er að hámarka afrakst-
ur af fiskveiðum. Það er ekki að
fjölga þorskum í vörpu íslenskra
veiöimanna, heldur krónum í vasa
þeirra. Þetta markmið næst við
endurgjaldslausa úthlutun varan-
legra og framseljanlegra aflakvóta,
eins og gert er ráð fyrir í kvótalög-
unum frá 1990.
Þá eignast veiðimenn tiltekin af-
notaréttindi af fiskistofnum, svo aö
þeir geta skipulagt veiðar sínar
með sem hagkvæmustum hætti,
tryggt hámarksnýtingu skipa, veið-
arfæra og mannafla. Þá fækkar
sjálfkrafa skipum, svo að tilkostn-
aður við veiðar lækkar, því aö hin-
ir hagsýnni kvótahafar kaupa
smám saman út hina óhagsýnni í
frjálsum kvótaviðskiptum. -
Lágmörkun kostnaðar
Tökum einfalt dæmi. Tveir togar-
ar keppast við að draga sama afla
að landi og einn togari gæti gert.
Við sóknarstýringu væri þeim
bannað að veiða nema á tilteknum
tímabilum og tilteknum svæðum.
Þá væri aö vísu tryggt, að þeir
veiddu ekki of mikiö og að hag-
kvæmari togarinn fengi að veiða
meira en hinn. Hins vegar minnk-
aði ekki heildarkostnaður við veið-
amar, nema síður væri.
Við aflastýringu fengju togaram-
ir tveir hins vegar samanlagt
kvóta, sem aðeins einn togari gæti
sinnt. Þá myndu kvótarnir smám
saman flytjast af óhagkvæmari tog-
aranum á hinn hagkvæmari í
frjálsum kvótaviðskiptum, óhag-
kvæmari togarinn hverfa úr sög-
unni, annaðhvort til útlanda eða í
brotajárn, og áhöfn hans snúa sér
að arðbærari störfum.
Aðalatriði málsins
Tveir hópar em andvígir núver-
andi kvótakerfi. Annars vegar em
þeir, sem vilja í raun og vem ekki,
að óhagkvæmari útgerðir hætti
starfsemi sinni. Þeir vilja halda öll-
um fleytum á sjó og em því hlynnt-
ir sóknarstýringu. Hins vegar eru
þeir, sem geta ekki sofið á nætum-
ar, vegna þess að handhafar afla-
kvótanna græða, annaðhvort á sölu
kvótanna eða á veiðum í krafti
þeirra.
Síðamefndi hópurinn er hlynnt-
ur auðlindaskatti, þótt hann hafi
nú skipt um nafn á honum og kalli
hann sölu veiðileyfa. Hvomgur
hópurinn hefur lært það af hinni
bitra reynslu tuttugustu aldar af
sósíalisma, að atvinnufrelsi og
einkaeignarréttur eru bestu leiðar-
stjömur okkar inn í framtíöina.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson
„Markmið skynsamlegrar fiskveiði-
stefnu er að hámarka afrakstur af fisk-
veiðum. Það er ekki að fjölga þorskum
í vörpu íslenskra veiðimanna, heldur
krónum 1 vasa þeirra.“