Dagblaðið Vísir - DV - 13.02.1991, Síða 15

MIÐVIKUDAGUR 13. FEBRÚAR 1991.
15
Staðreyndir í álmálinu
Síðustu daga hafa verið nokkur
blaðaskrif og fréttaflutningur um
álsamninga. Þar gætir víða svo
mikils misskilnings og afílutnings
á staðreyndum málsins að óhjá-
kvæmilegt er að koma á framfæri
leiðréttingum á nokkrum atriðum.
Tilhæfulausar staðhæfingar
Matthías Á. Mathiesen alþingis-
maður heldur því fram í DV sl.
laugardag að óvissa um framvindu
álmálsins sé vegna seinagangs og
breyttra vinnubragða. Hér eru á
ferðinni tilhæfulausar staðhæfing-
ar, enda rökstyður Matthías þær
ekki einu orði. í þessu sambandi
er rétt að taka fram eftirfarandi:
Strax eftir að Jón Sigurðsson iðn-
aðarráðherra tók við störfum sum-
arið 1988 í iðnaðarráðuneyti skip-
aði hann ráðgjafarnefnd um áliðju
en í henni voru að mestu sömu
menn og verið höfðu í starfshópi
um stækkun álvers. Formaður
nefndarinnar var sem fyrr Jóhann-
es Norðdal og sömu starfsmenn
unnu að samningagerð og áður.
Skipuð var sérstök nefnd til að
meta þjóðhagslegt gildi stóriðju og
sér í lagi álversframkvæmda.
Settur var á fót ráðgjafarhópur
sérfræðinga til að meta umhverfis-
áhrif nýs álvers.
Sannleikurinn í málinu er því sá
að eftir að Jón Sigurðsson tók við
embætti iðnaðarráðherra var aukin
vinna og meiri kraftur settur í mál-
ið enda hafa samningaviðræður
tekið óvenju stuttan tíma miðað viö
umfang málsins. í þessu sambandi
skiptir ekki minnstu máli að Jón
Sigurðsson fékk tii liðs við Atlant-
sálsfyrirtækin ameríska fyrirtækið
Alumax, sem leiðandi aðila, í stað
Alusuisse sem gekk úr skaftinu.
KjaUarinn
Guömundur Einarsson
aðstoðarmaður iðnaðar- og
viðskiptaráðherra
í ljós hefur komið undanfarna
mánuði að samkomulagið frá 4.
október hefur styrkt samnings-
stöðu íslendinga.
Af augljósum ástæðum hafa á síð-
ustu vikum orðið nokkrar tafir í
samningunum um málið í heild.
Samkomulagið frá 4. október sl. er
því enn mikilvægara en áður til að
halda meginatriðum þess saman.
Ýmsar skýrslur
Því hefur verið haldið fram af
andstæðingum og öfundarmönn-
um málsins að gerð hafi verið til-
raun til að fela staðreyndir þess,
m.a. stöðu samninga. Þetta eru
rangfærslur sem vart eru svara
verðar.
í apríl 1990 voru birtar ýmsar
skýrslur, sem þá lágu fyrir um
. eiginfjáráhætta álfélaganna
þriggja af byggingu álversins mun
nema rúmlega 200 milljónum dollara,
eða rúmlega 11 milljörðum íslenskra
króna.“
Styrkti samningsstöðuna
Ymsir hafa haldið því fram að
undirritun minnisblaðs frá 4. okt-
óber 1990 hafi verið ótímabær og
tafið málið. Það er alrangt.
Samkomulag um staðsetningu,
starfskjör hér á landi og meginatriði
orkuverðs var nauðsynlegt svo gera
mætti nýja áætlun um stofn- og
rekstrarkostnað álvers. Slíkt endur-
mat var nauðsynlegur undanfari
viðræðna Atlantsáls við íjármála-
stofnanir um fjármögnun álversins.
málið, sem fylgiskjöl við greinar-
gerð með frumvarpi um raforku-
ver.
í maí 1990 var lögð fram skýrsla
iðnaðarráðherra um nýtt álver
ásamt fylgiskjölum.
Öll efnisatriði samkomulagsins
frá 4. október sl. voru samstundis
birt almenningi og forsvarsmenn
Atlantsáls svöruðu þeim spurning-
um sem fréttamenn höfðu þá fram
að færa. Þar fór ekkert á milli mála
hvað samkomulag var um og hvað
l_________________________________________________________________________I.Aúr.AKDACl.'R » FKIIHUAK 19
Fréttir r»^
1 w Matthías Á. Mathiesen alþingismaöur:
Ottast að álversmálinu
haf i nú verið klúðrað
- álversdraumurinn er búinn, segir Kristín Einarsdóttir þi"",'ona
..Enda twtt é* voni aö hcmuldar malsuu á jn-ssan siundu iá; full t» rra. mtVI mimaba'm undimtun idnaðarradhi-rra hofur.lllið i íar. monn vcrði að llla á da-mið
log vegna bygginear álvers á Keilis yrði að orsókin cr aðgerðdlrysi or skjala. hefur Ivima-lalaust Ufið vaka." saRði Mallhias Á. Ma nld haðerfurlil kyiuuaðhann
nesi verði aÍKiridd á Alþinm fyrir srinaKanttur sljomarflukkanna i alla samninKst,i-rð. Su ortVnoll. cn. tilbúmn til að slaka cnn mcira
þinglok þa únasi cgað iðnaðarráð upphafi. scmo« brcytl vmnubrogð semnoluðhcfurvcriðþc|»r iðnað „kaifa-ckkiln-iurscðcndraun. icn hingaðtil hcfur vcriðgcrl. Ég
htrr* 08 rikisstjómin hafi nu þcgar iðnaðarraðhcrra llann lagði mður arraðhcrrann hcfur ra-ll við Qól manna um þrtta alvcr á Kcilisncsi lcl að það komi ekki lil gn-ina bcss
kluðrað álversmáhnu." sagði Mall saniningaiu-liid um álvcr scra nuöla ul (u-ss að gcra griin fyrir sc buuui Ncma |si að nu-iin scu vi-gna lcl cg að alvcrið sc huið mal
hias Á Mathicsrn fyrsl. þingmað slarfað hafði fri tið fyrri iðnaðar Rangi mála. tu-fur auKljóslcga vrrið lilhumr lil nö foma ullu. kás fa- nrmamrnnsculilbúnirlilaðfoma
ur Reykm-singa. i samtali við DV. ráðhcrra Siðan lók hann samn icllað að fda staðrcyndir málsins ckki U-iur si-ð cn iðnaðarráðhrrra hvcrju sem rr." sagöi Krisiin Kin
Or hann sayði mnfrrmur inga lil iðnaðarraðura-jiisins og scm nu hafa vrrið að koma i Ijos. sc lilliuinn úl þcss. tlann s.*ir i arsdoilir.þinukonaKvcnnalisians
..bað cr að sjalfsoKðu alvci; þosl skipaði seralakancfnd srr lilraðu bað hlasir viö að samnmgar hafa blaðaviðuli I dau að rra-nn mcpi -S.dór
„Hér eru á ferðinni tilhæfulausar staðhæfingar," segir greinarhöfundur
um ummæli Matthíasar Á. Mathiesen alþm. i DV sl. laugardag um fram-
vindu álmálsins.
var ógert.
Við þingsetningu í október sl. var
á Alþingi dreift viðamikilli skýrslu
iðnaðarráðherra um stöðu samn-
inga um álver.
Oþarft ætti að vera að taka fram
að ríkisstjórnin hefur fengið allar
upplýsingar um stöðu málsins og
formönnum allra ríkisstjórnar-
flokkanna hafa með reglubundn-
um hætti verið' afhentar skýrslur
um gang þess. Það niun leitun að
máli af þessu tagi sem hefur verið
jafnvel upplýst og kynnt.
Meginstaðreyndir
í máli sumra fréttamanna og
stjórnmálamanna hefur komið
fram sá misskilningur að móður-
fyrirtækin þrjú í Atlantsáli neiti
nú allt í einu að taka þátt í fjár-
mögnun fyrirtækisins. Hefur mátt
skilja að hér sé á ferðinni breytt
afstaða sem sýni að verkefnið sé
ótraustara en áður.
Hið rétta er eftirfarandi:
Frá því yfirlýsing um Atlantsál-
verið var undirrituð 13. mars 1990
/
hefur verið skýrt tekið fram að
Atlantsálsaðilarnir hygðust fjár-
magna bræðsluna með hlutafjár-
framlögum sem næmu 20-25% af
heildarstofnkostnaði en að verk-
efnið sjálft stæði til tryggingar lán-
um til álbræðslunnar.
Umræður á síðustu vikum um
breyttar áherslur vegna ábyrgða á
orkukaupum, verklokum o.fl.
breyta ekki þeirri meginstaðreynd
að eiginfláráhætta álfélaganna
þriggja af byggingu álversins mun
nema rúmlega 200 milljónum doll-
ara, eða rúmlega 11 milljörðum ís-
lenskra króna.
Fundahöld um álsamninga hafa
dregist vegna Persaflóastríðsins.
Að undanfórnu hafa menn spáð
ýmsu um framhald málsins og
hugsanlegar tafir. í dag mun Jón
Sigurðsson iðnaðarráðherra eiga
fund með aðalforstjórum Atlants-
álshópsins. Á þeim fundi mun af-
staða álfélaganna skýrast og stefn-
an verða tekin í lokaáfanga þessa
mikilvæga máls.
Guðmundur Einarsson
Stjórnmálamenn í stórveldaleik
Líklegt má telja að íslenskir
stjórnmálaflokkar skipi algjöra
sérstöðu í pólitískum viðrinishætti,
að minnsta kosti í þessum heims-
hluta. Og það er reyndar ekkert
skrítið með hliðsjón af því hver
virðist ráöa ferðinni.
Hver skyldi hafa trúað því að sá
maður gæti leitt alla þingflokka út
í slíkan afglapahátt. Reyndar á
íhaldið sinn Þorstein Pálsson.
Nú þegar þingrof er á næsta leiti
hafa þingmenn alls ekki tíma til aö
sinna málefnum þjóðarinnar. - Þá
sjaldan að sýnt var frá þingsölum
snerust umræður einkum um hvað
íslendingum bæri að gera í sjálf-
stæðismálum Litháens! - Þetta var
mál málanna svo að utanríkisráð-
herra lét jafnvel kyrrt liggja í bili
að lofsyngja EB.
Gott hefði verið ef alþingismenn
hefðu viljað trúa því að ísland gæti
ekki haft stjórnmálasamband við
ósjálfstætt ríki. Ef þeir halda áfram
þessum skollaleik legg ég til að
Alþingi verði lagt niður fyrir fullt
og allt.
Að misnota frelsið
Ekki ríkti einhugur í Litháen til
að byrja með þegar lýst var yflr
sjálfstæði. - Eins og fram hefur
komið hlaut það að hafa alvarlegar
afleiðingar.
Þetta gerist þegar Gorbatsjov er
að leiða Sovétríkin inn í nýtt tíma-
bil lýðræðis og frelsis og glíma við
hrikalegan efnahagsvanda og and-
úð jafnt frá þeim sem þráðu að
losna undan miskunnarlausu ein-
ræði sem hinna er engu vildu
breyta og nú hafa þeir sem þráðu
málfrelsi notað það til að torvelda
Gorbatsjov allar umbætur.
Gorbatsjov gerði Litháum það
strax ljóst að þeir gætu ekki lýst
yflr sjálfstæði, án samninga, ótal-
margt þyrfti að semja um og fara
yrði eftir sovéskum lögum.
KjaHarinn
Aðalheiður Jónsdóttir
verslunarmaður
Fyrirskipun Landsbergis
Skömmu áður en hinir hörmu-
legu atburðir gerðust í Eystrasalts-
ríkjunum er forsætisráðherra Lit-
háens látinn segja af sér þar sem
hún þótti sýna stjórnvöldum í Sov-
étríkjunum of mikla linkind. En
Landbergis, sem lætur ofstækið
leiða sig í gönur, ræður feröinni
og ætlar að taka sjálfstæðið og allt
annað á einu bretti og segir að til
þess þurfl hann hjálp íslendinga.
Þeir eigi að brjóta múrinn!
Allir hljóta að vita að ef Gor-
batsjov hefði ráðið ferðinni, hefðu
þessir sorglegu atburðir í Eystra-
saltsríkjunum ekki gerst.
En fólkið var æst upp af gaspri
manns sem sýnilega lifir í óraun-
hæfum draumi um að verða þjóð-
hetja en tókst að gera nýfengin
mannréttindi og málfrelsi að ægi-
legri martröð.
Geta stjórnvöld í Litháen afsakað
það fyrir sjálfum sér að hafa valið
þessa leið? Þurfti kannski píslar-
votta til að koma málum í fram-
kvæmd, vekja upp kalt stríð, fá
kröftug mótmæli Vesturlanda og
fordæmingu á Gorbatsjov? Æða
síðan vælandi úr einu landi í annað
og biðja að viðurkenna sjálfstæðið!
Það er sorglegt hvað óhæfir stjórn-
málamenn geta valdið miklu tjóni
í eigin þjóðfélagi og það sem meira
er, þjóða á milli eins og gerist í
þessu máli.
Fíflinu skal á foræðið etja
Landsbergis sá fljótt að íslending-
ar voru eina þjóðin sem léði máls
á stjórnmálasambandi. Segja má
að hann hafi stjórnað gerðum Jóns
Baldvins síðan hann leitaði til hans
að næturlagi og bað hann að sinna
sér. - Þannig hafa svo allir þing-
menn dansað eftir pípu utanríkis-
ráðherra. - Helst að heyra að allir
vildu drífa sig til Eystrasaltsríkj-
anna og standa í fremstu víglínu.
Nýverið voru þrír sendir til að
bæta nýjum áfanga við ferð Jóns
Baldvins - sem þeir hafa kallað
„fyrsta skrefið til stjórnmálasam-
bands“. í þeirri sögulegu ferð fann
skjalataska ráðherrans eiganda
sinn sem af einhverjum ástæðum
hafði villst frá henni. Taskan sú
lengi lifi! - Henni hafði tekist að
vernda af trúmennsku öll þau
verðmæti sem henni var trúað fyr-
ir. Af slíkri tösku mættu menn
mikið læra.
Karlmennskuhugurinn harði
Heldur hljómuðu orð utanríkis-
ráðherra ónotlega er hann gortaði
af því að afstaða íslendinga hefði
gert Gorbatsjov mun erfiðara fyrir.
Ásamt þeirri yfirlýsingu að hann
eða Alþingi heföi viljað forðast að
egna Sovétríkin allt fram að þess-
um síðustu atburðum! Hvað er
maðurinn þegar hann lætur ekkert
yflr sér?
Hins vegar má þó vel vera að
þeir í Sovét hefðu orðið felmtri
slegnir ef víkingur norðursins
hefði komið stormandi á móti þeim
með Natohattinn sinn á höfði og
bareflið góða í hendi!
Aðalheiður Jónsdóttir
„Landsbergis sá fljótt aö íslendingar
voru eina þjóðin sem léði máls á stjórn-
málasambandi. Segja má að hann hafi
stjórnað gerðum Jóns Baldvins..