Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1991, Side 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 9. APRÍL 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91J27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun'ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð i lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Veruleikinn er betri
Lífseig er sú skoðun meðal manna, sem eiga að vita
betur, að kenningar séu betri en raunveruleiki. Er þó
markmið raunvísinda falið í að komast að raunveruleik-
anum. Kenningar gagnast við upphaf tilrauna til að
komast að raunveruleika, en koma ekki í stað hans.
Ef við viljum komast að raun um, hversu góðar eru
mismunandi aðferðir við skoðanakannanir, ber okkur
fyrst og fremst að líta á reynsluna. Hún sýnir, að kenn-
ingar úr stærra og flóknara þjóðfélagi eins og Bandaríkj-
unum gilda ekki að fullu og óbreyttu hér á landi.
Hér dugir minna úrtak til að ná yfirsýn yfir helztu
línur, af því að fjölbreytni skoðana er minni hér á landi.
600 manna úrtak er gott til að fá yfirsýn yfir helztu línur
í stjórnmálum, en 1200 manna úrtak nægir ekki til að
spá þingmannatölu í öllum kjördæmum landsins.
Hér á landi er shninn betra tæki til að ná til fólks en
hann er í Bandaríkjunum, þar sem stéttaskipting er
mun meiri en hér á landi og flutningar fólks meiri en
hér. Þess vegna hefur síminn reynzt vel hér á landi, í
samanburði við þjóðskrá, þegar úrtak er valið.
Þessari umræðu hefur nokkrum sinnum skotið upp
hér á landi, einkum þegar til skjalanna koma nýir menn,
sem ekki hafa fylgzt nógu vel með. Þeir einblína á kenn-
ingar upp úr bandarískum heimi, en átta sig síður á
að hér á landi er áratuga reynsla í skoðanakönnunum.
Einn slíkur birtist á þremur síðum Morgunblaðsins
á sunnudaginn. Þar er enn einu sinni fullyrt, að 1200
manna úrtak sé hæfilegt og að þjóðskrárúrtak sé betra
en símaúrtak. Ennfremur, að kannanir Félagsvísinda-
stofnunar háskólans séu betri en kannanir annarra.
Áratuga reynsla er hér á landi fyrir allt öðru. George
Gallup sagði eitt sinn, að bezti mælikvarðinn á ná-
kvæmni í aðferðafræði sé fólginn í að bera niðurstöður
könnunar, sem er nálægt kosningum, saman við kosn-
ingaúrslitin. Þetta er einfaldlega dómur reynslunnar.
Eftir þessari mæliaðferð eru kannanir Félagsvísinda-
stofnunar ekki eins frambærilegar og kannanir annarra
aðila. Eftir þessari mæliaðferð eru kannanir DV betri
en annarra aðila, af því að þær hafa kosningar eftir
kosningar sýnt minnst frávik frá kosningaúrslitum.
Nokkrir stjórnmálamenn, Morgunblaðið og aðstand-
endur Félagsvísindastofnunar hafa lengi haft áhuga á
að komið yrði á skipulagi, sem felur í sér, að þær að-
ferðir, sem lakar hafa reynzt, fái löggildingu, en ekki
hinar, sem betur hafa reynzt. Þessi skoðun er enn á ferð.
Ríkt er í mönnum að reyna að skipuleggja allt milli
himins og jarðar. Of langt er gengið, þegar reynt er að
koma á fót löggildingu ákveðinna vinnubragða í vísind-
um, sem hafa reynzt vel vestra, og banni við öðrum slík-
um vinnubrögðum, sem hér hafa gefizt enn betur.
Sömu aðilar hafa yfirleitt einnig þá skoðun, að banna
beri birtingu niðurstaðna í skoðanakönnun í dálítinn
tíma fyrir kosningar, til dæmis í eina viku. Slíkt gæfi
kosningastjórum flokkanna auðvitað betra tækifæri til
að veifa útblásnum hugmyndum um fylgi sinna manna.
Rökrétt framhald af slíkri ritskoðun er, að bannaðar
verði í fjölmiðlum ýmsar aðrar fréttir, sem hugsanlega
gætu haft áhrif á skoðanir fólks og úrslit kosninga. Nið-
urstöður skoðanakannana eru eins og hverjar aðrar
fréttir, sem geta hugsanlega haft áhrif á gang mála.
Sjónarmiðin, sem lýst var á þremur síðum Morgun-
blaðins, eru skref í átt til fortíðarmyrkurs, í dulargervi
fræðimennsku, en fara á svig við íslenzkan veruleika.
Jónas Kristjánsson
Sú ríkisstjóm, sem nú situr, ber
öll merki vinstri stjórna. Helstu
einkennin eru glundroði og sund-
urlyndi. Hér á eftir verða rifjuð upp
þrjú mál sem einstakir ráðherrar
og stuðningsmenn stjórnarinnar á
þingi hafa deilt um að undanfornu.
Jafnframt verður bent á hvemig
einstakir ráöherrar reyna ávallt að
víkja sér undan ábyrgð með því að
kenna samráðherrum um mistökin
eða ráðast að opinberum stofnun-
um sem lögum samkvæmt eiga að
gefa ráð og veita aöhald.
Ágreiningur um álmálið
Iðnaðarráðherra hefur í tíð þess-
arar ríkisstjórnar reynt eftir mætti
aö fylgja þeirri stefnu sem forverar
hans úr Sjálfstæðisflokknum mót-
uðu í stóriðjumálum. Þrátt fyrir
mikinn fyrirgang hefur hægar
géngið í málinu en vonir stóðu til
og enn hggja engir endanlegir
samningar fyrir. Sjálfumgleði iðn-
aðarráðherrans og ótímabærar
yfirlýsingar fóra svo í taugar for-
sætisráðherrans að sá síðamefndi
sá sérstaka ástæðu til á miðstjórn-
arfundi Framsóknarflokksins að
gagnrýna „sóló“ iðnaðarráð-
herrans sem aftur svaraði fyrir sig
með því að rifja upp alþekktan
Ólafur Ragnar Grímsson og Steingrímur Hermannsson. „Þessir tveir
ráðherrar bera ábyrgðina á hækkandi raunvöxtum...“ segir meðal
annars í greininni.
Viðskilnaður
vinstri stjórnar
minnisbrest forsætisráðherrans.
Frá því að ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar tók við hefur verið
ljóst að nokkrir þingmenn Alþýðu-
bandalagsins legðust gegn áform-
um um byggingu nýs álvers. Á síö-
ustu dögum þingsins tókst Hjörleifi
Guttormssyni að koma í veg fyrir
að Alþingi samþykkti þingsálykt-
unartillögu um áframhald við-
ræðna. Bæði forsætisráðherra og
íjármálaráðherra lýstu því raunar
yfir að tillagan væri þarflaus, þótt
iðnaðarráðherrann legði meginá-
herslu á að tillagan yrði samþykkt.
Þannig kennir forsætisráðherrann
iðnaðarráðherranum um árang-
ursleysið en leggur á sama tíma
stein í götu málsins.
Abyrgðin á viðræðunum um
Evrópska efnahagssvæðið
Haustið 1989 höfnuðu stjórnar-
flokkarnir þeirri tillögu Sjálfstæð-
isflokksins að Alþingi gæfi utanrík-
isráðherra sérstakt umboð til við-
ræðna um EES á vegum EFTA og
EB. Viðræðurnar eru þvi alfarið á
vegum ríkisstjórnarinnar og bera
utanríkisráðherra og forsætisráö-
herra ábyrgð á þeim.
Þótt staðan í viðræðunum um
EES sé engan veginn Ijós liggur
samt fyrir aö EFTA-ríkin (og þ.á m.
ísland) hafa fallið frá fjölda fyrir-
vara sem gerðir voru í upphafl.
Markvisst er stefnt aö því að lög-
leiöa í EFTA-ríkjunum u.þ.b. 1400
réttargjörninga sem jafngilda
11.000 blaösíðum í íslenska laga-
safninu. Samkvæmt skýrslu utan-
ríkisráðherra um stöðuna í viðræð-
unum er gert ráð fyrir að sameigin-
legir aðilar íjalli um túlkun og
framkvæmd sameiginlegra leik-
reglna. Ekkert neitunarvald er hjá
einstökum ríkjum en grípa má til
öryggisákvæöa og sker dómstóll úr
um það hvort efni hafi verið til
þess að grípa til ákvæöanna. Þá
má gera ráð fyrir að dómstólar í
EFTA-ríkjunum verði að samræma
túlkun sína á EES-reglunum eftir
forskrift EES-dómstóls. Grundvöll-
ur leikreglna EES era lög og reglur
EB sem EFTA-ríkin hafa haft lítil
áhrif á.
Ekki er tímabært að slá neinu
föstu um framhald EES-viðræðn-
anna. Þáð liggiir sámt fyrir áö stað-
Kjallaiiim
Friðrik Sophusson
alþm. og varaformaöur
Sjálfstæöisflokksins
stjómin skilar af sér, er ekki í
neinu samræmi við þann áróður,
sem Fraihsóknarflokkur og Al-
þýðubandalag hafa uppi til að gera
sem minnst úr framvindu málsins
og breiða yfir ábyrgð sína á viðræð-
unum.
Vaxtaverkir
ríkisstjórnarinnar
Fá mál hafa veriö oftar rædd í
ríkisstjórninni en vaxtamálin.
Menntamálaráöherra sagði í við-
tali við Þjóðviljann fyrir skömmu
að vaxtámálin hefðu verið rædd
a.m.k. á fimmtíu fundum í ríkis-
stjórn. Að undanfórnu hafa raun-
vextir farið hækkandi og er þaö í
samræmi við spár Seðlabankans
og Þjóöhagsstofnunar sem bent
hafa á þá staðreynd að mikil og
sívaxandi lánsíjárþörf ríkisins á
innlendum lánsíjármarkaði hljóti
að leiða til raunvaxtahækkunar.
Undir þetta hefur viðskiptaráð-
herrann tekið en hann er yfirmað-
ur bánkámálá 1 óg fýrrum þjóö-
hagstofustjóri.
í viðleitni sinni til að skjóta sér
undan ábyrgð á efnahagsstjórninni
hefur forsætisráðherrann ráðist á
Seðlabankann og kallað skýrslu,
sem viðskiptaráðherra lagði fram
á þingi, hneyksh. Forsætisráðherra
hefur gengið svo langt í tvískinn-
ungi sínum að hkja einstökum
þingmönnum Framsóknarflokks-
ins í bankaráðum við þræla þegar
bankaráðin hafa neyðst til að
hækka vexti vegna vaxtahækkana
á ríkisskuldabréfum. Dyggasti
undirleikari forsætisráðherrans í
vaxtasöngnum er auðvitað fjár-
málaráðherrann sem rekið hefur
ríkissjóð með slíkum halla að ríkið
tekur að láni tvær krónur af hverj-
um þremur sem til faha með nýjum
sparnaði landsmanna á þessu ári.
Þessir tveir ráðherrar bera ábyrgð-
þeir kjósi að kenna öðrum um.
Dómur kjósenda
Hér hefur aðeins verið minnst
lauslega á þijú deilumál í ríkis-
stjóminni. Nefna mætti fjölmörg
önnur til sögunnar. Alvarlegust er
þó sú työfeldni sem kemur fram
hjá ráðherranum. Sérstaklega þeg-
ar þeir ráðast með offorsi á þær
stofnanir sem Alþingi hefur sett á
laggirnar tii aö gefa ráð og veita
aðhald ef þeim líkar ekki svör eða
álit stofnananna.
Kjósenduryita hins vegar að ráð-
herrar í fráfárandi ríkisstjórn geta
ekki firrt siá' ábyrgð af þeim mis-
tökum sem gerð hafa verið á und-
anfórnum arum - allra síst ráð-
herrar þess flokks sem nú hefur
veriö yið völd í tvo áratugi sam-
fleytt. í kosningunum 20. apríl geta
kjósendur sagt áht sitt á viðskhn-
aði vinstri stjórnarinnar meö at-
kvæðaseðlinum. Þann dóm getur
ríkisstjómin ekki flúið.
Friðrik'Söþhússon
„Kjósendur vita hins vegar að ráð-
herrár 1 fráfarandi ríkisstjórn geta ekki
firrt sig ábyrgð af þeim mistökum sem
gerð hafa verið á undanförnum árum
- allr a síst ráðherrár þess flokks sem
nú hefur verið við völd í tvo áratugi
samfleytt.“
an í viðræðunum, þegar ríkis- ina á hækkandi raunvöxtum, þótt