Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1991, Qupperneq 15

ÞRIÐJUDAGUR 9. APRÍL 1991.
15
Ostlíki og ef nafræði
í DV fyrir skömmu var efna-
fræöinemi nokkur, Glúmur Jón
Björnsson aö nafni, aö gera grín
að og úthúöa skólabróður mínum
og góðum vini, Steingrími J. Sigfús-
syni landbúnaðarráðherra. Glúmi
er nokkur vorkunn: þegar Stein-
grímur gerðist stjómmálamaður
vissi hann að hann myndi verða
skotspónn andstæðinga sinna sem
stundum myndu veitast að persónu
hans, ekki síður en skoðunum.
Thatcher-aðdáandanum Glúmi
er hins vegar svo mikið niðri fyrir
að halda uppi merki ostlíkis frá til-
teknu fyrirtæki á höfuðborgar-
svæðinu að hann formæhr ekki
eingöngu Steingrími og skoðunum
hans heldur og einnig skyri og súru
slátri.
Hollur og þjóðlegur matur
Mjólkursýra er hollur og hitaein-
ingasnauður svaladrykkur, notk-
un hennar er ódýr aðferð við að
geyma mat og ég trúi ekki að Glúm-
ur haldi að skyr og aðrar mjólkur-
vörur séu óhollur matur. Þá er frá-
leitt að halda því fram að ísland sé
eini staðurinn í heiminum þar sem
landbúnaður er vemdaður með
lagaboði en í það láta markaðssinn-
aðir íhaldsmenn oft skína.
Súrmeti og mjólkurvömr héldu
lífinu í íslensku þjóðinni um aldir.
Skyr er mikið kostafæði sem lang-
líft fólk borðar mikið af og ég vona,
Glúms vegna, að hann borði mikið
af skyri, súrmjólk og jógúrt. Ef
Glúmur nýtir sér efnafræðimennt-
un sína í næringarfræðilegu skyni
og finnur upp kólesteróllausa
„fitu“ sem brúkleg væri í stað mörs
(sem ég viðurkenni að er ekkert
sérstaklega hollur) við sláturgerð
hjálpar hann þjóðinni að styrkja
tengshn við fortíðina.
Kjal]arinn
Ingólfur Á. Jóhannesson
stundar doktorsnám
í Bandaríkjunum
Innflutningur á óþarfa
Undanfarin fimm til tíu ár hefur
íslenska ríkið borgað bændum
umtalsverðar fjárhæðir til að
hætta búskap. Fjölmargt fólk, sem
ég þekki, telur að verja ætti þessu
fé til að flnna markaði fyrir núver-
andi umframframleiðslu og auka
landbúnað á íslandi fremur en að
draga úr honum. Skal ég þó ekki
fullyrða neitt um hvort þetta er svo
auðvelt en sjónarmið þetta undir-
strikar að það er ekki sjálfsagt mál
að draga úr landbúnaði.
Glúmur vih fara þveröfugt að.
Hann vih auka neyslu á innfluttum
landbúnaðarvörum sem hann
sleppir að nefna að eru oftast nið-
urgreiddar af erlendum ríkisköss-
um. Hver skyldi nú græða á shkum
innflutningi? Svarið er heildsalar.
Þegar ég var ungur strákur í sveit-
inni fundust mér innflytjendur
vera afætur og mhhliðir og ég er
viss um að það fannst framsóknar-
fólki í Þistilfiröi, heimasveit Stein-
gríms landbúnaðarráðherra, líka.
Og enn þann dag í dag virðast ís-
lenskir hehdsalar komast þokka-
lega af á meðan flestir bændur, sem
ég þekki, hafa það miklu verra.
Ég er ósammála Glúmi um að það
eigi að púkka undir hehdsala og
ostlíki er að mínu viti engin stór-
kostleg framfór og minnir reyndar
mjög á smjörlíki sem viö í sveitinni
htum ahtaf á sem hið versta
skammaryrði. Þar að auki er ég
smeykur um að hluti af ostlíkis-
gróðanum, sem Glúmur fuhyrðir
að skhi sér sem„kjarabót“ til pitsu-
neytenda í formi lægra vöruverðs,
muni sitja efhr í vasa pitsufram-
leiðenda, e.t.v. bróðurparturinn af
gróðanum.
Mjólkurvörur í Wisconsin
Veitingastaðir og veitingahúsa-
keðjur hér í Bandaríkjunum, landi
„frjálsa" framtaksins, reyna mikiö
til að draga úr kostnaði, bæði með
því að borga léleg laun, þjálfa
starfsfólk lítið og kaupa innfluttar
landbúnaðarvörur. Alræmt er dæ-
mið um nautakjötsframleiðslu á
svæðum sem regnskógum var rutt
af í þeim thgangi að hamborg-
arakeöjur gætu aukið gróða sinn
(og e.t.v. lækkað vöruverð um sem
svarar fimm krónum á hamborg-
ara!).
Einnig er það svo í flestum fylkj-
um sem ég hef ferðast um að öh
ódýr veitingahús bjóða gervimjólk
út í kafflð og smjörlíki ofan á
brauðið. Mjólkurframleiðslufylkið
Wisconsin er undantekning; þar
sjást shkar gervivörur ekki á borð-
um veitingahúsa.
Vítin að varast
Lönd meö landbúnaðarfram-
leiðslu eiga ekki að flytja inn land-
búnaðarvörur og láta heimafram-
leiddu vöruna eyðileggjast eða
bændur fara illa út úr því. Nauta-
kjötsframleiðendur í Bandaríkjun-
um sökkva í skuldum á meðan
Burger King hamborgarakeðjan
græðir og regnskógar eru höggnir.
Gerum ekki sömu mistökin.
Flytjum inn minna af osthki og
notum holla og góða íslenska mjólk
til ost- og pitsugerðar. Og „frjáls"
markaður og minni afskipti ríkis-
valds af gróða heildsala auka bil
milli ríkra og fátækra.
Ingólfur Á. Jóhannesson
„Þegar ég var strákur í sveitinni fund-
ust mér innflytjendur vera afætur og
milliliðir og ég er viss um að það fannst
framsóknarfólki 1 Þistilfirði, heima-
sveit Steingríms landbúnaðarráðherra,
líka.“
Greinarhöfundur vitnar i kjallaragrein Glúms Jóns Björnssonar, Gervi-
drasl, sem birtist 25. jan. sl.
Umönnunarbætur
eru sanngirnismál
Kostar mun meira að dveljast á stofnun en að greiða umönnunarbætur
þeim sem tekur að sér slík hjúkrunarstörf heima.
Nú, þegar þinghaldi er lokið á
þessum vetri, sakna ég þess að sjá
ekki ný lög um almannatryggingar
hljóta afgreiðslu. Við búum við 20
ára gömul lög í þessum málaflokki
og hafa veriö gerðar yflr 60 breyt-
ingar á lögunum frá upphafl. Þegar
svo oft eru gerðar breytingar á lög-
um vill myndast ósamræmi í lög-
unum í heild sinni.
Þess vegna var orðið mjög brýnt
að við fengjum ný lög um almanna-
tryggingar. Árið 1987 var skipuð
nefnd sem vann að endurskoðun
laganna og lauk hún störfum á síð-
asta ári. Samstaða náðist ekki um
frumvarpsdrög nefndarinnar og
var frumvarpið því ekki lagt fram.
Ekki ölmusa
Við endurskoðun laganna var
það haft að leiðarljósi að auka ekki
útgjöld trygginganna heldur færa
frá þeim sem betur mega sín til
hinna sem raunverulega þurfa á
almannatryggingum að halda.
Hlutverk almannatrygginga á að
vera að tryggja ákveðna lágmarks
afkomu þegnanna en ekki að vera
uppbót á þokkalegar tekjur.
Álgengt er að eldra fólk vhji ekki
sækja um tryggingabætur og legg-
ur það að jöfnu við það sem áður
fyrr var kallað að fara á sveitina
eða þiggja af hreppnum. Almanna-
tryggingabætur eru ekki ölmusa
heldur réttur sem við eigum öll.
Þetta er samtryggingin í þjóðfélag-
inu sem við greiðum öll til, sá bak-
hjarl sem við höfum þegar eitthvað
bjátar á.
KjaUariim
Ásta R. Jóhannesdóttir
skipar 2. sæti á lista Framsókn-
arflokksins i Reykjavík
Núgildandi lög óréttlát
í starfi mínu hjá Tryggingastofn-
un verð ég tilfinnanlega vör viö það
hve núgildandi lög eru óréttlát
gagnvart þeim sem annast fatlaða
eða sjúka í heimahúsum. Nú er
unnt að sækja um makabætur fyrir
þann sem annast sjúkan eða fatlaö-
an maka í heimahúsi. Hinir fjöl-
mörgu sem eru frá vinnu vegna
umönnunar sjúkra eða aldraðra
foreldra eða ættingja heima eiga
engan rétt, né heldur þeir sem ann-
ast sjúk eða fótluð uppkomin börn
sín heima.
Eina leiðin th aö fá einhverja
aðstoð er að hinn sjúki fái uppbót
á lífeyri sinn vegna þarfar á
umönnun. Uppbótin er aldrei nema
brot af kostnaði vegna umönnun-
arinnar. Það er því réttlætismál að
þeir sem annast umönnun sjúkra
eða fatlaðra í heimahúsi fái greidd
laun fyrir það í formi ummönnun-
arbóta úr almannatryggingakerf-
inu.
Réttur sjúkra að
dvelja heima
sjúkra eða aldraðra að fá að dvelja
heima eða vera samvistum við sína
nánustu eins lengi og unnt er. Sam-
félagið á að stuðla að því. Það kost-
ar mun meira að dveljast á stofnun
en að greiða umönnunarbætur
þeim sem tekur að sér slík hjúkr-
unarstörf heima. Undir þennan
bótaflokk myndu svokölluð veik-
indabörn einnig heyra.
Góð tillaga
í nýja frumvarpinu er kveðið á
um nýjan bótaflokk, umönnunar-
bætur, sem kemur í stað makabóta,
barnaörorkustyrks og greiðslu
vegna 10. greinar laga um málefni
fatlaðra. Umönnunarbótunum er
skipt annars vegar vegna fatlaðra
og sjúkra barna þar sem gert er ráð
fyrir að greiða framfærendum
barna, sem eru innan 16 ára aldurs
og dvelja í heimahúsi, allt að 43.450
kr. á mánuði (miðað við júlí 1990).
Hins vegar eru ummönnunar-
bætur vegna ehi- og örorkulífeyris-
þega sem er útvíkkun á makabót-
um í núgildandi lögum. Þá er bóta-
rétturinn ekki bundinn við maka
heldur þann sem heldur heimhi
með og annast ehi- og örorkulífeyr-
isþega og getur af þeim sökum ekki
stundað nema takmarkaða vinnu
utan heimilis.
Forgangsmál næsta þings
Það verður að vera eitt af fyrstu
verkum nýs Alþingis að koma þess-
um þörfu breytingum í lög. Það
getur skipt sköpum um hag fjölda
einstaklinga og fjölskyldna. Til
þess að það geti orðið þurfa ákvæði
um málefni fatlaðra að koma inn í
almannatryggingalögin. Umönn-
miarbæturnar eru sanngimismál,
sem verður að hafa forgang.
Ásta R. Jóhannesdóttir
Það er einnig sjalfsagður rettur
„Almannatryggingabætur eru ekki
ölmusa heldur réttur sem viö eigum
öll. Þetta er samtryggingin 1 þjóðfélag-
inu sem við greiðum öll til, sá bakhjarl
sem við höfum þegar eitthvað bjátar á.“