Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.1991, Síða 15

MIÐVIKUDAGUR 15. MAÍ1991.
15
Persaflóinn
pirrar
Ekkert hefur sannast um þátttöku Bush í hinu meinta makki um banda-
rísku gíslana í íran. Símamynd Reuter
Persaflóastríöiö geröi George
Bush aö vinsælasta forseta Banda-
ríkjanna „frá því mælingar hóf-
ust“ með skoðanakönnunum. Yfir
niutíu prósent aöspuröra voru á-
nægð með verk hans á forsetastóli.
Svo var komið sögú aö enginn af
viti fannst í flokki demókrata til
að bjóða sig fram gegn Bush á
næsta ári.
En gömul og ný málefni Persa-
flóans eru líka farin aö verða for-
setanum ijötur um fót. Eftirmál
stríösins hafa verið erfið, en um
mánaðamótin skutu upp kollinum
í Washington þrjú mál, sem saman
gætu gert hrap forsetans bæði hátt
og hratt.
íran
Fyrst komst á kreik gamall
draugur úr fortíðinni. Árum saman
hefur verið á sveimi orðrómur um
að árið 1980 hafi stjórnendur kosn-
ingabaráttu Reagans og Bush út-
vegaö íransstjórn fé til vopnakaupa
gegn því aö bandarískum gíslum,
sem þá voru í haldi í íran, yrði
ekki sleppt fyrr en eftir kosningar.
Gallinn er sá að þessu hafa helst
haldið fram útlægir íranskir
stjómmálamenn og óráðvandir
vopnasalar og engin áþreifanleg
sönnunargögn hafa verið lögð
fram.
Það er vitaö að repúblikanar ótt-
uðust mjög að Carter myndi ná
samningum við írana fyrir kosn-
ingar. Reyndar lá slíkt samkomu-
lag fyrir í júní 1980, um það leyti
sem Reagan hlaut útnefningu, en
KjáUarinn
Karl Th. Birgisson
stjórnmálafræðingur
íranar skiptu skyndilega um skoð-
un án þess að fullnægjandi skýr-
ingar fengjust. Eftir það var ekki
við þá talandi fyrr en eftir kosning-
ar og gíslamir voru látnir lausir
nokkrum mínútum eftir að Reagan
sór forsetaeiðinn.
Ótal manns hafa vitnað um fundi
sem William Casey, þá kosninga-
stjóri Reagans og síðar forstjóri
CLA, er sagður hafa átt með írönum
og vopnasölum í Madrid og París.
CLA sjálft, sem átti að vera undir
stjóm Carters-manns, hefur einnig
verið nefnt til sögunnar.
Ekkert hefur sannast um þátt-
töku Bush í þessu meinta makki,
en þijú vitni segjast hafa séð hann
á hótelherbergi í París um mánuði
fyrir kosningar. Bush hefur neitað
þessu, en hefur hins vegar ekki tek-
ist að muna eða grafa upp nákvæm-
lega hvar hann var þessa daga.
Fyrrum öryggisráðgjafi Bush, nú
sendiherra í Suður-Kóreu, var
spurður fyrir rétti hvort hann hefði
verið á þessu hótelherbergi. Hann
sagðist hafa verið í sólbaði á banda-
rískri strönd og sýndi myndir þvi
til sönnunar. Við athugun kom
hins vegar í ljós að þessa daga var
skýjað og hráslagalegt á umræddri
strönd.
Þótt einungis hluti þess hafi
gerst, sem haldið er fram, er það
svo alvarlegt mál fyrir forsetann
að hann hlyti varla endurkjör ef
o
upp kæmist. Þetta væm þá svipaö-
ar aðferðir og síðar var beitt í Iran-
kontra málinu og söguhetjurnar
þær sömu. Bush yrði að sannfæra
þjóðina um að allir sem máli skiptu
í kosningabaráttunni hefðu vitað
um samsærið - nema hann sjálfur.
Og írak
Hin máhn tvö eru nýlegri og
kannski smávægilegri. í ljós hefur
komið að írakar misnotuðu fé úr
bandaríska landbúnaöarkerfinu
ámm saman til vopnakaupa þegar
þá þraut fé í stríðinu við íran. írak-
an notuðu lán með bandarískum
ríkisábyrgðum, sem ætluð voru til
kaupa á landbúnaðarvöru, bæði
beint til vopnakaupa og til að snapa
mútur í formi hergagna frá banda-
rískum landbúnaðarfyrirtækjum,
gegn því að matarviðskiptunum
vaeri beint til þeirra.
Á sama tíma kom svo út ný bók
eftir Bob Woodward, blaðamann á
Washington Post, sem m.a. fjallar
um ákvarðanatöku Bandaríkja-
stjórnar í aödraganda stríösins.
Bókin skaðar George Bush ekki
beint, en þar kemur fram að Colin
Powell hershöfðingi, formaður
bandaríska herráðsins, mælti fyrir
þeirri skoðun að efnahagsþvingan-
ir yrðu notaðar i stað hervalds til
að hrinda innrásinni í Kúvæt. Þetta
er einmitt þaö sem leiðtogar demó-
krata höfðu haldið fram og gerði
þá að þjóðarathlægi þegar stríðið
vannst svo fyrirhafnarhtið. Nú má
reikna með að auðveldara verði að
finna almennilegan demókrata
sem þorir í framboð á móti Bush á
næsta ári.
Veikari staða
Eftirleikur Persaflóastríðsins
hefur reynst subbulegur: kúrdíska
þjóðin í flóttamannabúðum, Sadd-
am Hussein tryggur í sessi í
Bagdad, íransstjórn með nýjan
flugher og skjólstæðinga í sjítum í
Suður-írak, hefðbundin harðstjórn
í Kúvæt og engin hreyfing i lausn
stóra málsins, Palestínuvandans.
Við þessar aðstæður eru óþægileg-
ar uppljóstranir innanlands síst til
bóta og forsetinn þarf á öllu sínu
að halda til að halda sér á floti.
Karl Th. Birgisson
„Eftirleikur Persflóastríðsins hefur
reynst subbulegur: kúrdíska þjóðin í
flóttamannabúðum, Sadþam Hussein
tryggur í sessi 1 Bagdad, Iransstjórn
með nýjan flugher og skjólstæðinga í
sjítum 1 Suður-írak.“
Er konan í réttum f lokki?
„Ég kemst ekki hjá því að setja kvennalistakonur í hlutverk keisarans
og þá sem dást að árangri þeirra í hlutverk þegnanna."
Sjöunda maí síðasthðinn birti
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir ágæta
grein í Þjóðviljanum. í greininni
fjallar hún m.a. um „rödd lærifóð-
urins" sem alla tíð hefur skipað
konum fyrir verkum og sagt þeim
hvernig þær eigi að vera. Ingibjörg
bendir réttilega á að röddin skipar
konum á bás hefðbundinna kyn-
hlutverka, og stuðlar þar með að
ójafnrétti. En hvað segir þessi
rödd?
Rödd lærifoðurins hefur alltaf
sagt konum að vera ekki „eins og
karlar". Hún hefur sagt: - Farið
ekki út á vinnumarkaðinn, verið
ekki „eins og karlar"! - Stofnið
ekki fyrirtæki, verið ekki „eins og
karlar“! - Lærið ekki verkfræði,
verið ekki „eins og karlar"! - Verið
ekki sjálfstæðar og ákveðnar, verið
ekki „eins og karlar"! o.s.frv.
Ingibjörg gleymir hins vegar að
taka fram að rödd lærifóðurins tal-
ar einnig til karlmanna. Við karl-
menn segir hún: - Ekki sjá um
heimilisstörfin, verið ekki „eins og
konur“! Ekki fara í hjúkrunar-
fræði, verið ekki „eins og konur"!
- Ekki sýna tilfinningar ykkar, ver-
ið ekki „eins og konur"! o.s.frv.
Sannir baráttumenn fyrir jafn-
rétti eru þeir sem ganga þvert á það
sem rödd lærifoðurins skipar fyrir.
Það gera t.d. karlmenn sem taka
sér frí í vinnunni þegar bömin
þeirra eru veik, og konur sem sýna
áræði og dugnað í stjórnmálum eða
viðskiptalífi. Rödd læriföðurins og
áheyrendur hennar eru gjarnir á
að ávíta þannig fólk. Gott dæmi um
þetta er Jóhanna Sigurðardóttir
sem af sumum er kölluð „frek“ fyr-
ir nákvæmlega sömu hegðun og
Davíð Oddsson er kallaður „sterk-
ur“ og „ákveðinn".
Kjallarinn
Guðmundur Tómas
Árnason
heimspekinemi við HÍ
Fór Ingibjörg flokkavillt?
Ég er sammála Ingibjörgu í því
að rödd lærifóðurins stuðlar að
ójafnrétti. Raunverulegt jafnrétti
kemst ekki á fyrr en hún er þögnuð
því þá fyrst geta einstaklingarnir
mótað sér sjálfstæða lífsskoðun án
þess að verða fyrir barðinu á for-
dómum samfélagsins.
Þess vegna skil ég ekki hvað Ingi-
björg er að gera í kvennalistanum.
Kvennalistakonur taka nefnilega
hressilega undir með rödd lærifóð-
urins. Hugmyndafræði kvennahst-
ans grundvallast á sérstöðu
kvenna, þ.e.a.s. á því að vera ekki
„eins og karlar“. Flokkurinn er
kvennaflokkur, þar sem karlmenn
eru 1 reynd útilokaðir frá virkri
þátttöku. í flokknum eru ahir „eins
og konur", þar er „reynsluheimur
kvenna" allsráðandi. Hinir flokk-
arnir eru síðan uppnefndir „karl-
flokkarnir", í þeim eru nefnilega
alhr „eins og karlar", meira að
segja konurnar. Síðan er dregin
upp átakanleg mynd af flokkunum
þar sem allir eru „eins og karlar",
og sagt að þar ríki harka og valda-
græðgi, en shkt myndi ekki gerast
í kvennalistanum því þar eru allir
„eins og konur".
Mjúku málin eru siðan eignuð
konum og kölluð „kvenpólitísk
mál“, en af því leiðir að þeir sem
sinna þeim eru „eins og konur".
Rödd kvennalistans og rödd læri-
föðurins tala þannig í sama tón.
Báðar benda þær einstaklingunum
á hvernig þeir eigi að haga sér ef
þeir vilja vera „eins og karl“ eða
„eins og kona“.
Nýju fötin keisarans
I hvert sinn sem ég heyri fólk
tala um hinn mikla árangur, sem
jafnréttisbarátta kvennahstans
hefur skilað, verður mér hugsað til
nýju fatanna keisarans. ÖU þekkj-
um við söguna. Keisaranum tókst
að blekkja sjálfan sig og þegna sína
svo rækilega að þegar hann spíg-
sporaði um bæinn á adamsklæðun-
um dáðust allir að því hvað fötin
hans væru fín. Allt þangað til hth
strákurinn hrópaði upp yfir sig:
„Keisarinn er ekki í neinu“!
Ég kemst ekki hjá því að setja
kvennalistakonur í hlutverk keis-
arans og þá sem dást að árangri
þeirra í hlutverk þegnanna.
Lítum á síðasta kjörtímabil: í
kosningunum 1987 vann kvenna-
listinn stórsigur. Nú kynnu menn
að ætla að í kjölfar sigursins hefði
verið tekið hresshega til hendinni
í jafnréttismálum, en sú hefur ekki
orðið raunin. Á tímabilinu 1987-91
hafa launakjör kvenna miðað við
karla versnað. í bæjar- og sveitar-
stjórnarkosningunum 1990 stóð
hlutfaU kvenna nánast í stað, og í
kosningunum 1990 bættu konur
ekki við sig einu einasta þingsæti.
Ástandið er nú orðið þannig að
launakjör íslenskra kvenna miðað
við karla eru þau lægstu á Norður-
löndum og hlutfall þingkvenna er
hér áberandi lægst. Á sama tíma
hefur þróun jafnréttismála gengið
hratt fyrir sig á hinum Norður-
löndunum. Þar eru konur víðast
hvar með u.þ.b. 40% þingsæta og í
Noregi eru konur t.d. formenn
þriggja af stærstu stjómmálaflokk-
unum, auk þess sem þar er kona
forsætisráðherra. Þrátt fyrir þetta
eru margir sannfærðir um að
kvennahstinn hafi náð miklum ár-
angri. Alveg jafnsannfærðir og
keisarinn þegar hann taldi fótin sín
vera þau bestu sem saumuð hefðu
verið.
Staðreyndirnar tala sínu máh.
Þær sýna að jafnréttisbarátta ís-
lenskra kvenna, með kvennahst-
ann í broddi fylkingar, er lent á
vonlausum vilhgötum.
Guðmundur Tómas Árnason
„Staðreyndirnar tala sínu máli. Þær
sýna að jafnréttisbarátta íslenskra
kvenna, með kvennalistann í broddi
fylkingar, er lent á vonlausum villigöt