Dagblaðið Vísir - DV - 24.05.1991, Qupperneq 4

Fréttir
FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 1991.
i».ii .' i M i ..i'n ■
DV
Friðrik Sophusson flármálaráðherra:
Skattalækkanir fyrst
á dagskrá eftir 2-3 ár
Þú boðar niðurskurð ríkisútgjalda
um 6 milljarða. Fyrirheit um niður-
skurð hjá ríkinu hafa komið frá
fyrirrennurum þinum í starfi en
aldrei hefur sá niðurskurður verið
merkjanlegur. Ráðuneyti hafa til
dæmis þráfaldlega farið fram úr
fjárlögum. Hvernig ætiar þú að
tryggja að niðurskurðaráform nái
loks fram að ganga?
Niðurskurðurinn sem nú er verið
að framkvæma er ekta, einfaldlega
vegna þess að það er. nákvæmlega
sagt hvaða framkvæmdir og hvaða
rekstraratriði er verið að skera nið-
ur. Það er tiltölulega auðvelt að
fylgja því eftir. Varðandi niður-
skurð ráðuneytanna er um að ræða
sparnað á tilteknum liðum en ekki
almennan, flatan niðurskurð. Þeg-
ar ráðuneyti fara fram úr fjárlög-
um getur það verið vegna þess að
ný tilvik koma, ný beiðni um út-
gjöld, sem valda útgjaldaauka hjá
ráðuneytunum. Það finnst aldrei
lausn á þessum málum fyrr en allir
ráðherrar í ríkisstjóminni verða
fjármálaráðherrar, þegar ábyrgðin
á útgjöldunum verður hjá viðkom-
andi fagráðherrum og um leið fullt
frelsi á ráðstöfun þeirra.
Fyrirrennari þinn var með þrjá
pólitíska aðstoðarmenn í vinnu?
Hvað ætlar þú að ráða marga slíka?
Ég mun væntanlega ráða mér
efnahagsráðgjafa og aðstoðarmann
á næstunni.
Muntu takmarka ráðningu aðstoð-
armanna félaga þinna í ríkisstjórn
eða fá þeir frjálsar hendur?
Það eru fastar reglur um að hver
ráðherra geti ráðið sér einn aöstoð-
armann og eftir þeim reglum verð-
ur farið.
Muntu beita þér fyrir breytingum á
dagpeningamálum ráðherra þann-
ig að þar verði verulegs aðhalds
gætt eða munu ráðherrar og makar
þeirra áfram fá dagpeninga nánast
eins og þá lystir?
Ákvörðun hggur ekki fyrir en ég
hef sagt að bruðl eigi aö hverfa,
ekki síst vegna utanlandsferða. Það
þurfa að gilda almennar, einfaldar
og skiljanlegar reglur um þessi
mál.
Ferðalög og boð ráðherra í per-
sónulega þágu eða þágu flokks hafa
verið borguð af almannafé, saman-
ber flugferðir á kosningafundi á
kostnað ráðuneytanna. Hefurðu i
hyggju að taka upp sams konar
kerfi og í Bandaríkjunum varðandi
meðferð ráðherra og annarra opin-
berra starfsmanna á opinberu fé
þannig að skilið verði á milli risnu
sem er fyrir viðkomandi aðila sem
ráðherra, sem flokksmann og loks
sem einstakling á eigin vegum?
Nei, enda mundi það einungis
hafa ný vandamál í for með sér.
Við verðum aö hafa í huga að allir
ráðherrar eru alþingismenn og Al-
þingi greiðir þennan kostnað fyrir
þá. Þó ráðuneytin greiddu ekki
kostnaðinn mundi Alþingi gera
það. Ráðherrar, eins og aðrir al-
þingismenn, þurfa og eiga að sækja
fundi bæði hjá sínum flokkum og
öðrum ef þeir eru að fjalla um póh-
tísk málefni. Það er afspymuerfitt
að segja að menn séu ráðherrar
eina mínútuna en einkapersónur
þá næstu. Ráðherra er ráðherra
hvar sem hann er en á hins vegar
ekki rétt á risnu nema í þágu ráðu-
neytisins.
„Báknið burt,“ kallaðir þú hér áð-
ur. Hversu mikið ætlar Friðrik Sop-
husson að minnka ríkisbáknið?
Eins og fram kemur í stjómar-
sáttmála ríkisstjórnarinnar er eitt
meginverkefnið á kjörtímabilinu
að lækka ríkisútgjöld, breyta ríkis-
fyrirtækjum í hlutafélög, hefja sölu
þeirra þar sem samkeppni verður
við komiö og breyta þjónustustofn-
unum í sjálfstæðar stofnanir sem
taki í auknum mæh gjald fyrir
veitta þjónustu. Þá eiga verkefni í
ríkisrekstri að vera boðin út. Ég
mun að sjálfsögðu vinna að þessu
markmiði eins fljótt og vel og ég
get.
Hvaða ríkisfyrirtæki er ætlunin að
einkavæða?
Það koma öll atvinnufyrirtæki í
ríkiseign til greiná ef þau em í sam-
keppni, til dæmis síldarverskmiöj-
ur.
Á að selja Búnaðarbankann, Ríkis-
útvarpið, Landsvirkjun eða Póst og
síma?
Það á að mínu áUti að breyta báö-
um ríkisviðskiptabönkunum í
hlutafélög og síðan kemur til
Yfirheyrsla
Haukur L. Hauksson
greina að selja Búnaðarbankann.
Hjá Pósti og síma á að gera sterkan
greinarmun annars vegar á starf-
semi sem er í samkeppni við aðra
aðila, eins sölu á símtækjum og
viðgerðarþjónustu, sem má einka-
væða, og hins vegar á annarri
starfsemi stofnunarinnar. Ríkið á
helming í einokunarfyrirtækinu
Landsvirkjun og athugunaraefni
er hvort fjölga eigi eigendum. Um-
svif Landsvirkjunar á að mínu áliti
að draga saman þannig að eitt fyr-
irtæki sjái um að virkja en annað
sjái um dreifingu orkunnar. Síðan
geta mörg fyrirtæki séð um að veita
orkunni til endanlegra aðila. Slík
fyrirtæki ættu að vera i eigu
heimamanna. Það á að jafna starfs-
skilyrði Rikisútvarspins og ann-
arra útvarpsstöðva og skilgreina
markmið meö afnotagjöldum mun
betur.
Fá útlendingar að fjárfesta í ríkis-
fyrirtækjum, til dæmis útlendir
bankar í Búnaðarbankanum?
Það er eðlilegt að hægt sé að
fylgja nýsettum lögum um eignar-
aöild útlendinga í íslenskum fyrir-
tækjum.
Verður einkavæðing í takt við Bif-
reiðaskoðun fyrirmynd í einkavæð-
unni?
Aimenna reglan í einkavæðingu
á að vera sú að fyrirtækjum sé
breytt í hlutafélög og síðan séu
hlutirnir seldir á almennum mark-
aði.
Bifreiðaskoðun innheimtir mun
hærri skoðunargöld er gert hefur
verið áður, á einkavæðing ekki að
skila sér í lægra þjónustuverði fyrir
almenning?
Þetta er spurning um samkeppni.
Ef fleiri en eitt fyritæki fengju að
skoða bifreiöir yrði samkeppni um
verðið og um leið lægri verðskrá.
Þú ert helsti talsmaður sjálfstæðis-
manna í efnahagsmálum. Kom
ástand rikisfjármála þér virkilega i
opna skjöldu er þú tókst við emb-
ætti?
í greinum sem ég skrifaði um rík-
isfjármál í kosningabaráttunni
óskapaðist ég yfir ástandinu og
taldi að rekstarhalli ríkissjóðs á
þessu ári gæti oröið 7 milljarðar.
Síðan kemur í Ijós að hann verður
9-10 milljarðar. Ástandið er því
lakara en ég og flestir aðrir áttu
von á.
Skattalækkanir voru eins og rauð-
ur þráður í málflutningi sjálfstæðis-
manna fyrir kosningar. Fær al-
menningur að njóta skattalækkana
á þessu ári?
Skattalækkanir eru ekki á dag-
skrá fyrr en við höfum náð tökum
á útgjöldunum. Ég tel að það taki
að minnsta kosti 2-3 ár.
Er það ekki ansi þreytt að skjóta
sér á bak við slæman viðskilnað
síðustu ríkisstjórnar þegar ekki er
hægt að efna kosningaloforðin?
Auövitað á almenningur rétt á
að loforð séu efnd en ég tek fram
að þessi „loforð“ voru gefin með
þeim hætti að skattar yrðu lækkað-
ir þegar okkur hefði tekist að eyða
fjárlagahallanum.
Er ekki rugl og bláeyg bjartsýni að
tala um timabundna vaxtahækk-
un?
Hugsunin er sú að fá fólk til að
leggja til hliðar og spara meira en
ella. Það sést á allra næstu mánuð-
um hvort það tekst. Ef það tekst
ekki er ljóst aö áhrif axtahækkun-
arinnar skila sér ekki og því engin
ástæða til að halda vöxtunum
háum mjög lengi eftir það. Það þýð-
ir aftur að við verðum að leita á
erlendan lánsíjármarkað til að
standa straum af kostnaði ríkisins
með þeim óæskilegu afleiðingum
sem því fylgja.
Stefnir ekki óhjákvæmilega í það
þar sem bankarnir ýta þér væntan-
lega út af borðinu um mánaðamót-
in með betri vaxtaboðum?
Ég vonast til að ríkið fái sinn
skerf en ég viðurkenni um leið að
nær vonlaust sé að peningar sem
ríkið þarf fáist allir á innlendum
markaði.
Eiga vextir á húsnæðislánum ekki
einnig eftir að lækka aftur?
Áköröun vaxta í húsnæðiskerf-
inu er byggð á því að eigiö fé Bygg-
ingarsjóðs ríkisins rýrni ekki í
lengd og hins vegar að tekið sé til-
lit til vaxtaupphæðarinnar sem
Byggingarsjóður þarf að greiða af
lánum frá lífeyrissjóðunum.
Sérðu eitthvert réttlæti í að hafa
þá er tóku húsnæðislán fyrir 1984
áfram á lágum vöxtum?
Ég teldi réttlætismál að ná til
þeirra er tóku lán fyrir 1984 líka
en því miður er það ekki hægt þar
sem skuldabréfm sem þeir skrif-
uðu undir eru með fóstum vöxtum
en skuldabréfin sem fólkið skrifaöi
undir frá 1. júlí 1984 eru með breyti-
legum vöxtum. í seinna tilvikinu
vissi fólk vel að vextimir gátu
breyst.
Þetta með réttlætið hljómar undar-
lega í eyrum þeirra er lentu í mis-
genginu fá sinum tima, „Sigtúns-
hópsins“. Eru vaxtahækkanirnar
sérstök kveðja til þess fólks?
Ég tel að „Sigtúnshópurinn“ hafi
þegar fengið eðlilega afgreiðslu í
kerfinu með niðurgreiddum vöxt-
um.