Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.1991, Qupperneq 15

FIMMTUDAGUR 21. NÓVEMBER 1991.
15
Hvað skal
með fiskimjöls-
verksmiðju?
Síðustu dægur hafa risið harðar
deilur á milh stjórnar og mengun-
arvarna Hollustuverndar ríkisins
vegna fiskimjölsverksmiðju sem til
stendur að flytja frá Hvaleyrarholti
í Hafnarfirði yfir í Örfirisey í
Reykjavík.
Lagst gegn staðsetningu
Mengunarvörnum Hollustu-
verndarinnar var falið að semja
greinargerð um umhverfis- og
mengunaráhrif verksmiðjunnar í
Örfirisey svo unnt yrði að leggja
mat á umsókn Faxamjöls hf. um
hina nýju staðsetningu. Mengunar-
varnir brugðu hart við og sömdu
greinargerðir: þá fyrstu í júní, því
næst í júlí og loks í október sem
allar voru lagðar fyrir hlutaðeig-
andi aðila. Greinargerðirnar eiga
það allar sameiginlegt að í þeim er
lagst gegn staðsetningu fiskimjöls-
verksmiðju í Örfirisey með þeim
rökum að slík verksmiðja muni
óhjákvæmilega valda óþægindum
fyrir nærhggjandi íbúabyggö.
Meðal annars er bent á að þrátt
fyrir fullkominn mengunarvarna-
búnað sé ekki hægt að tryggja að
ekki verði lyktarmengun frá verk-
smiðjunni enda hafa borist veru-
legar kvartanir vegna starfsemi
hennar á Hvaleyrarholti. Til þess
að hindra lyktarmengun „þarf að
eyða nær öllum lyktarefnum. Slík
lykteyðing er nær útilokuð við
framleiðsluskilyrði" segir í yngstu
greinargerðinni. Þar er einnig bent
á að verksmiðjan í Hafnarfirði sé
KjáUaiinn
Ólína Þorvarðardóttir
borgarfulltrúi Nýs vettvangs
illa staðsett frá umhverfis- og
mengunarvarnasjónarmiðurn.
Stutt sé í íbúabyggð og matvæla-
iðnað en þær aðstæður eru raunar
enn óhagstæðari í Örfirisey þar
sem fram fer umfangsmikill og
háþróaður matvælaiðnaður- sem
nútildags er ekki tahnn eiga heima
í nágrenni við loftmengandi fram-
leiðslu.
Dregin til baka
Við Örfirisey eru ríkjandi aust-
lægar og norðlægar áttir sem þýöir
að útblásturinn frá verksmiðjunni
myndi beinast í átt að vesturbæ og
miðbæ á sumrin þegar norðlægar
áttir eru ríkjandi en yfir matvæla-
vinnsluna í Örfirisey og á Granda
um vetrartímann þegar austlæg átt
er ríkjandi. Fyrir vikið leysir það
ekki umhverfis- eða mengunar-
vanda að flytja verksmiðjuna frá
Hafnarfirði í Örfirisey. Þá benda
mengunarvarnir á að verksmiðjur
sem vinna fiskúrgang - eins og
þessi verksmiðja - séu ekki háöar
staðsetningu við höfn ólíkt verk-
smiðjum sem vinna loðnu og
bræðslufisk.
Allt eru þetta þarfar upplýsingar
sem mér vitanlega hefur ekki veriö
mótmælt. Engu að síður sá stjórn
Hollustuverndarinnar ástæðu til
þess að draga greinargerð mengun-
„I dag mun borgarstjórn taka afstöðu
til þeirrar tillögu Nýs vettvangs að end-
urskoða landnotkun 1 Geldinganesi
með það að markmiði að gera nesið að
athafnasvæði 1 stað íbúabyggðar.“
IPULAG 1990-2QW
v Geldinganes
\ / ——ss vssði
Ibúðaþyggð /
Leiruvogur
Eiðsvíkj
\ Nýhöfn
^XRANDVEGUB -
<^BþRGARHÍqLT
Qm k.
Sorpbóggun
V’tiiir
Kleppsvík
„Eitt vænlegasta athafnasvæðið innan borgarmarkanna er Geldinganes-
ið ... “ segir Ólína m.a. í greininni.
arvarna til baka - á þeirri forsendu
að hún væri leiðandi og gæti haft
áhrif á afstöðu til verksmiðjunnar.
Gallinn er nefnilega sá að fram-
kvæmdastjórn Hollustuverndar
hafði fyrir nokkru gert einhvers
konar samþykkt um málsmeðferð
- sem stangaðist á við innihald
greinargerðar mengunarvarna,
eins og Hermann Sveinbjörnsson,
stjórnarformaður Hollustuvernd-
ar, upplýsti í fréttum fyrir
skömmu. Nú sitja starfsmenn
mengunarvama lamaðir - eftir að
faglegt áht þeirra hefur verið að
engu gert og þeir sem eiga að taka
afstöðu til málsins - á grundvelh
gagna sem hafa verið gerð ógild -
vita ekki sitt rjúkandi ráð.
Lítið svigrúm
íbúasamtök vesturbæjar hafa
brugðist hart við hugmyndum um
staðsetningu verksmiðjunnar í Ör-
firisey enda er stór hluti íbúa-
byggðar í mið- og vesturbæ í innan
við þúsund metra fjarlægð frá
verksmiðjunni ef af verður. Er-
lendis er lágmarksfjarlægö frá
slíkri starfsemi áætluð 500-1000
metrar. Það virðist því liggja í aug-
um uppi að staðsetning verksmiðj-
unnar í Örfirisey nýtur ekki hylli
sem stendur - enda má með rökum
segja aö hún yrði varanlegt klúöur.
Vandinn er hins vegar sá að í
Reykjavík hefur verið þrengt veru-
lega að athafnasvæðum borgarinn-
ar svo landrými th atvinnustarf-
semi er af skornum skammti. Á
núgildandi aðalskipulagi er lítið
svigrúm fyrir slíka starfsemi -
enda þótt nútímakröfur miði að því
að færa verksmiðjustarfsemi með
hávaða- og loftmengun sem fjærst
íbúabyggð. Eitt vænlegasta at-
hafnasvæðið innan borgarmarka
er Geldinganesið sem er bæði
rúmgott og liggur á góðum stað
með tilliti til vindáttar, fjarlægöar
frá íbúabyggð og síðast en ekki síst
með hliðsjón af framtíðarsamgöng-
um um land og sjó. Á Geldinganesi
hefur hins vegar verið gert ráð fyr-
ir íbúabyggð á núgildandi aðal-
skipulagi.
í dag mun borgarstjórn taka af-
stöðu til þeirrar tillögu Nýs vett-
vangs að endurskoða landnotkun í
Geldinganesi með það að markmiði
að gera nesið að athafnasvæði í
stað íbúabyggðar. Verði á tillöguna
falhst hefur ekki aðeins fengist
lausn á vanda Faxamjöls hf. heldur
einnig framtíðar atvinnustarfsemi
innan borgarmarkanna. Þetta er
möguleiki sem full ástæða væri
fyrir borgaryfirvöld að athuga bet-
ur.
Ólína Þorvarðardóttir
Bannað, lokað, bundið
„Hnignun bændastéttarinnar með fyrirsjáanlegum lokum sauðfjárræktar
er eitt dæmi um „árangur" byggðastefnunnar."
Það hefur verið metnaður ís-
lenskra stjómmálamanna að halda
á lofti svokallaðri byggðastefnu. Þó
forðast þeir að skilgreina kjarna
hennar, ef einhver er, en leika
fremur á einfóld, fljótt á htið fógur
markmið, eins og, jafnvægi í byggð
landsins".
Hnignun bændastéttarinnar með
fyrirsjáanlegum lokum sauðfjár-
ræktar er eitt dæmi um „árangur"
byggðastefnunnar. Þrátt fyrir við-
varanir voru niöurgreiðslur
snemma teknar upp í landbúnaði
með tilheyrandi falskri verðmynd-
un og útilokun samkeppni. Tengsl
framleiðenda og neytenda rofnuðu,
stöðnun og félagsleg niðurlæging
fylgdu.
Undirgefni við ofursterkt, alls-
ráðandi ríkisvald, tyftun þeirra
sem víkja frá hnunni og sjálfsí-
mynd uppgjafar og vanmáttar hef-
ur síðan einkennt bændur.
Heimsmynd heimaln-
inganna
Viöhald byggðar þykir öllum
sjálfsagt en enginn er tilbúinn til
að skýra hvers vegna. Þó segjast
menn auðvitað ekki ætlast til að
hverjum dal sé haldiö í byggð en
skirrast aftur við að skilgreina
hvar mörkin eiga að liggja. Ætlast
er til að menn hokri án þjónustu
og öryggis sem tahn eru ómissandi
í nútíma vestrænum samfélögum
og þeir eru reyndar skattaðir til að
standa undir. Þeir kenna öllum
öðrum en sjálfum sér um að arður
af vinnu þeirra lendi annars staðar
en hjá þeim.
Kja]]aiiim
Jón Hjálmar Sveinsson
landbúnaðarverkamaður
Áhöld eru um hvort við, sem
myndum þennan sífeht innhverf-
ari þjóðfélagshóp, landsbyggðar-
menn, erum að þessu af misskihnni
ættjarðarást eða kjarkleysi við að
slíta naflastrenginn við úfnar víkur
og vindbarin nes sem við ímyndum
okkur að ekki bara heimurinn
heldur einnig mennsk tilvera snú-
ist um.
Félagi Napóleon
Á þennan undarlega hugarheim
spila stjórnmálamenn sem fremur
láta forpokun ljöldans leiða sig
heldur en að sýna forystuhæfheika
með því að innleiða ferskar hug-
myndir sem örugglega yrðu mjög
óvinsælar í fyrstu og krefðust rök-
ræðu.
Samkeppni í verslun og þjónustu
þykir sjálfsögð á höfuðborgarsvæð-
inu, neytandinn er herra markað-
arins. Eðlhegt er tahð að einn græði
á hæfileika til að bjóða betur og
annar fari á hausinn vegna ráð-
leysis. En meðal bænda er bannað
að skara fram úr, allir skyldu jafn-
aumir, markaðslögmáhn eru þeim
argasta fásinna. Póhtík, ætt og hefð
skal meðal þeirra ráða hver hefur
betur, ekki frumkvæði, útsjónar-
semi og fagle'gur metnaður.
Á meðan fjöldi fólks á þéttbýlis-
stöðum úti á landi heldur sauðfé,
sér og sínum til ánægju og búsí-
lags, hafa erindrekar bændasam-
taka gengið um meðal bænda á lög-
býlum og beðið þá að gefa upp full-
virðisrétt til kindakjötsfrani-
leiðslu. Rökin eru; þú ert of gam-
all, þú hefur aukatekjur af öðru,
bændur sem bara eru með fé þarfn-
ast kvótans þíns.
Lítiö hefur orðið um svör þegar
spurt hefur verið á móti hvort ald-
ur svipti mann sjálfkrafa atvinnu-
rétti, hvort mönnum skuh refsað
fyrir það frumkvæði að afla sér
aukatekna og hvaða umboð
bændasamtökin hafi th tekjustýr-
ingar félagsmanna, hvort verð-
launa skuh þá sem ekki hafa rænu
á öðru en rollum. Varla mun
finnast annað stéttarfélag sem ger-
ir út fólk til þess að fá félagsmenn
til að hætta í faginu.
Kviksetning í „ástkærri
fósturmold“
Ósveigjanlegt slátrunar- og af-
urðasölukerfi hindrar lækkun af-
urðaverðs. Bóndi, sem vildi útbúa
slátrunaraðstöðu í auðu húsnæði á
jörð sinni, slátra sínum dilkum í
samvinnu við annan, flytja á mark-
að sjálfur, semja um sölu th veit-
ingahúsa og verslana sjálfur,
standa eða faha í samkeppni eftir
gæðum og verði vöru sinnar, allt
eftir úttekt og undir heilbrigðiseft-
irliti - honum er með lögum og
reglum bannað þetta.
Fagni svo þessi uppreisnargjarni
sjálfseignarbóndi tilkomu EES,
auglýsi jörð Sína th sölu í Der Spi-
egel og hyggist kaupa sér hús í
Portúgal þá leyfist honum ekki
heldur að selja jörðina þeim sem
gæti og vhdi kaupa á meira en
hungurlús, þýskum iðnrekanda í
leit að sumarbústað. Það á nefni-
lega að setja íslensk lög, í trássi við
anda og bókstaf EES, sem banna
honum það. Hann getur sem sé
hvorki farið né verið. - Byggða-
stefnan setur innantóm tákn og
dauða hluti ofar tækifærum lifandi
manna til athafna, þroska og reisn-
ar.
Jón Hjálmar Sveinsson
„Fagni svo þessi uppreisnargjarni
sjálfseignarbóndi tilkomu EES, auglýsi
jörö sína til sölu í Der Spiegel og hygg-
ist kaupa sér hús í Portúgal þá leyfist
honum ekki heldur aö selja jörðina..