Dagblaðið Vísir - DV - 06.12.1991, Blaðsíða 2

2
FÖSTUDAGUR 6. DESEMBER 1991.
Fréttir
Kjarasamningarnir að komast 1 strand?
Við sitjum á púðurtunnu
- segir Bjöm Grétar Sveinsson, formaður Verkamannasambandsins
Björn Grétar Sveinsson, formaður Verkamannasambandsins, og Guð-
mundur J. Guðmundsson, formaður Dagsbrúnar - lykilmenn í verkalýðs-
hreyfingunni.
Nú, eftir að atvinnurekendur
hafa hafnað öllum óskum verka-
lýðshreyfingarinnar um lagfæring-
ar á sérkjarasamningum og við-
skiptabankamir hafa hafnað
vaxtalækkun, er allt útlit fyrir að
kjarasamningarnir sé að sigla í
strand. Þar með er boðið upp á átök
á vinnumarkaði. Enginn getur séð
fyrir hverjar afleiðingar það muni
hafa.
Púðurtunna
„Ég er nú svartsýnni en ég hef
verið um langa hríð. Mér hefur
fundist lengi vel í haust að það
væri einhver ljóstýra í þessu öllu
saman en mér sýnist sem slokknað
sé á henni. Mín tilfinning er sú að
þetta geti allt saman farið úr bönd-
unum hvenær sem er. Viö sitjum á
púðurtunnu. Það má eiginlega
segja að það sé farið að neista úr
kveikjuþræðinum,“ sagði Björn
Grétar Sveinnson, formaður
Verkamannasambandsins.
„Ég óttast að þetta sé allt að
springa. Einar Oddur hefur bundið
sig of mikið í vaxtalækkun. Hún
er auðvitað nauðsynleg en það þarf
meira til. Það er borin von að kjara-
samningar takist nema gerðir verði
sérkjarasamningar. Ég þori að full-
yrða að langt er oröiö síðan mér
hafa fundist kjarasamningar jafnt-
vísýnir og núna. Staðan í þeim er
einhver sú viökvæmasta sem ég
man eftir ef menn ætla að koma í
veg fyrir að allt springi í loft upp,“
sagði Guðmundur J. Guðmunsson,
formaður Dagsbrúnar.
Fréttaljós
Sigurdór Sigurdórsson
„Kjarasamningarnir og mál þeim
tengd eru á svo viðkvæmu stigi að
ég vil ekkert segja. Oftast er mér
nú ekki orðs vant en nú er best að
segja ekkert," sagði Einar Oddur
Kristjánsson, formaður Vinnuveit-
endasambandsins.
Samstiga í upphafi
Alveg frá því í sumar hafa vinnu-
veitendur og verkalýðshreyfingin
verið samstiga í að ná vöxtunum
niður. Það hefur verið yfirlýst sem
verkefni númer eitt til að liðka fyr-
ir gerð kjarasamninga. Þetta hefur
mistekist. Ríkisstjórnin hefur ekki
verið tilbúin til að ganga þar á
undan, beita sér fyrir og leiða
vaxtalækkun. Þorsteinn Pálsson
hefur verið eini ráðherrann sem
lýst hefur því yfir að fáist bankam-
ir ekki til að lækka vexti, þurfi
þeir „handleiðslu til þess“, eins og
hann orðaði það.
Segja má að lokunni hafi endan-
lega verið skotið fyrir kröfur aðila
vinnumarkaðarins um vaxtalækk-
un á fundi þeirra með viðskipta-
bönkunum síðastliðinn þriðjudag.
Þá var óskinni um að vextir yrðu
færðir niður í 11 prósent hafnað.
Þar með lokuðust þær leiðir sem
virtust opnar til að ná þeim kjara-
samningum sem aðilar vinnu-
markaðarins voru samstiga um að
reyna að ná.
Ríkisstjórnin biðlar
Aftur á móti virðist sem ríkis-
stjórnin hafi kveikt á peranni á
miðvikudaginn. Nú biðlar hún til
aðila vinnumarkaðarins um að ná
kjarasamningum fyrir 10. desemb-
er þegar endurskoðað fiárlaga-
frumvarp verður lagt fram. Þeir
verkalýðsleiðtogar, sem DV hefur
rætt við, telja það orðið of seint.
Ríkisstjómin hafi misst af lestinni.
Hún gerði ekkert til þess að liðka
fyrir því að samningar gætu tekist
þegar mest lá við.
Davíð Oddsson forsætisráöherra
hefur skynjað hættuna. Hann sagði
í sjónvarpsviðtali á miðvikudag að
ríkisstjómin væri tilbúin til að end-
urskoða þá ákvörðun ríkissfióm-
arinnar að breyta lögum um ríkis-
ábyrgð á laun sem staðið hefur til.
Sú lagabreyting er þyrnir í augum
verkalýðshreyfingarinnar.
Ljóst er að þetta er ekki nóg.
Vaxtalækkun verður að koma til
og ýmislegt fleira áður en ríkis-
stjórnin getur vonast til að menn
gangi í að ljúka kjarasamningum,
segja verkalýðsleiðtogar. Og nú
segja þeir að ríkisstjómin hafi
dregið of lengi að gera þær ráðstaf-
anir sem nauðsynlegar eru til þess
að mynda grundvöll fyrir nýja kja-
rasamninga.
Dagsbrún og fleiri félög hafa boð-
að stutt skyndiverkfoll í desember.
Fleiri verkalýðsfélög eru að afla sér
verkfallsheimilda. Fari verkfalls-
skriðan af stað með þessum
skyndiverkföllum er hætta á að
hún verði ekki stöðvuð.
Beinar afskriftir Ríkisábyrgöasjóös
— í milljónum króna —
ísþór hf.
Árlax hf.
ísl. fiskeldisf. hf.
Þverlax hf.
Smári hf.
Laxalón hf.
íslax hf.
Fiskeldi Grindav.
Eldist. Króki hf.
Bakkalax
Vélsm. Seyðisfj.
Þorg. og Ellert
Slippst. Ak.
Landnám rík.
Stálvík hf.
Gullskipið
Útver hf.
Arnarflug
Þörungav.
Skipaútg. rík.
Rafmv. rík.
0 200 400 600 i
-. iii ... i [L»kS<l=
Ríkisábyrgöasjóður:
LagtHað 2.013 miiq-
ónir verði afskrifaðar
- samkvæmt úttekt Ríkisendurskoðunar
Ríkisendurskoðun telur að af-
skrifa þurfi 2.013 milljónir af kröfum
þeim sem ríkisábyrgðasjóður á úti-
standandi..
Þetta kemur meðal annars fram í
úttekt Ríkisendurskoðunar á fiár-
hagsstöðu sjóðsins. Er lagt til að
beinar afskiiftir verði 1800 milljónir
króna. Telur Ríkisendurskoöun að
afskrifa þurfi 213 milljónir til viðbót-
ar vegna þess að verulegar líkur séu
taldar á að síðamefnda fiárhæðin
falli á sjóðinn á næstu ámm. Er þar
um að ræða áætlaða uppáskrift
vegna átta aðila.
Þau lán, sem falla á ríkissjóð og
Ríkisendurskoðun leggur til að verði
afskrifuð em: raðsmíðaskip, 512,3
milljónir króna, Rafmagnsveitur rík-
isins, 72,1 milljón, Skipaútgerð ríkis-
ins, 511 milljónir, Þömngavinnslan
hf., 33,4 milljónir, Amarflug hf. 196
milljónir, Útver hf. 50 milljónir, Gull-
skipið hf. 95 milljónir, Stálvík sf. 32
milljónir, Ábyrgðadeild fiskeldislána
292,5 milljónir og Landnám ríkisins
5,7 milljónir króna.
Leifsstöð þarfnast sérstakrar athugunar:
Ella falla um 1700
milljónir á ríkissjóð
Lánveitingar ríkisins til Flug-
stöðvar Leifs Eiríkssonar, svo og
fiögurra aðila sem reka feijur og
flóabáta, þurfa sfiórnvöld að athuga
sérstaklega, að mati Ríkisendurskoð-
unar.
Þau fyrirtæki sem um er að ræða,
önnur en flugstöðin, em Flóabátur-
inn Baldur, Skallagrímur hf., Sævar
og Sæfari og Heijólfur hf..
Bókfærð skuld Leifsstöðvar við
endurlán ríkissjóðs nam í árslok 1990
3335 milljónum króna án dráttar-
vaxta. Lánaskilmálum er þannig
háttað að ekki þarf að byija að greiða
afborganir fyrr en árið 1993. Til þess
tíma þarf einungis að greiða vexti.
Flugstöðin er þegar komin í vanskil
með vaxtagreiðslur.
Ríkisendurskoðun telur að verði
ekkert gert í tekjuöflunarmálum
flugstöðvarinnar fáist ekki greidd
um 50 prósent af skuldinni við end-
urlán ríkissjóös, eða um 1.700 millj-
ónir miðað við síðustu áramót.
Skuld Flóabátsins Baldurs við rík-
issjóð nam í árslok 1990 401 milljón
króna. Er ekki tahð líklegt að rekstur
fyrirtækisins standi undir afborgun-
um.
Skallagrímur hf. skuldaði ríkinu
um síðustu áramót 165 milljónir
króna.
Skuld Hríseyjarhrepps við ríkis-
sjóð nam í árslok 1990 83 milljónum
króna. Hún er tilkomin vegna þriggja
skuldabréfa sem hreppurinn gaf út
vegna ferjanna Sævars og Sæfara.
Dráttarvextir era ekki reiknaðir inn
í ofangreindar upphæðir.
Til smíði nýrrar feiju fyrir Heijólf
hf. var áætluð lántaka að uþphæð 750
milljónir króna á þessu ári. Ríkisend-
urskoðun telur að reksturinn geti
ekki staðiö undir afborgunum af lán-
um vegna nýsmíðinnar.
Ríkisendurskoðun bendir á tvær
leiðir til aö mæta fyrirsjáanlegum
vanskilum vegna ofangreindra lána.
Annars vegar að ríkissjóður leysi til
sín eignir sem veðsettar eru vegna
lánanna og selji þær. Hins vegar aö
veita bein framlög á fiárlögum vegna
stofnkostnaðar þar sem ljóst sé að
viðkomandi rekstur geti ekki staðið
undir afborgunum lánanna við
óbreyttaraðstæður. -JSS
afskrifaðar verði samtals 1.282 skrifa era eftirfarandi: 110 milljón- hjá Hitaveitu Hialtadals, 2,3 millj-
milljónir af útlánum ríkissjóðs. Er ir hjá Hitaveitu Rangæinga, 84 ónir hjá Rafveitu Snæfialla, 148
umaðræðaendurlántilallmargra milljónir hjá Ríkisútvarpinu, 47 milljónir hjá Sjóefnavinnslunni hf.,
stofnana og fyrirtækja. Er lagt til milljónir hjá grænfóðurverksmiðj- 15 milljónir hjá Þörungavinnslunni
að beinar afskriftir nemí 1.140 um, 90 milljónir hjá Skipaútgerð hf., 47 milljónir hjá Vallhólma hf.
milljónum og óbeinar afskriffir ríkisins, 1,7 milljónir hjá Lands- og 114 milljónir vegna Þormóðs
verði 142 milljónir króna. Þetta höfnlnniíÞorlák8höfn,359milfión- ramma.
kemur fram í úttekt Rikisendur- ir hjá hagræðingar- og fram- Að auki leggur Rikisendurskoð-
skoðunar á innheimtuvirði úti- kvætndalánadeild Fiskveiðasjóðs untilaöskuldlr sjö aðila til viðbót-
standandi krafna ríkissjóðs. íslands, 97,7 milljónir hjá Siglu- ar, að upphæð 551 þúsund, verði
Þau lán sem Ríkisendurskoðun Qarðarkaupstað, 13,9 míUjónir hjá afskrifaðar -JSS
-JSS