Dagblaðið Vísir - DV - 16.12.1991, Qupperneq 26

26
Meiming
MÁNUDAGUR 16. DESEMBER 1991.
í ÁSKRIFTARGETRAUN DV
verða dregnir út 13 bílar
pP^- EINN BÍLLÁ MÁNUÐI FRÁ DES. 1991 TIL DES. 1992.
Allir skuldlausir áskrifendur (bæði nýir og gamlir) eru sjálfkrafa með í
pottinum hverju sinni. Ef þú ert svo heppinn að nafnið þitt sé dregið út, þarftu
einungis að svara laufléttri spurningú í fyllingu tímans - og þú hefur
' eignast nýjan bíl.
Safnarinn
Einn besti samtímahöfundur í sálfræðilegum bók-
menntum er John Fowles. Hér á landi er hann líklega
þekktastur fyrir sögu sína „Kona franska lautinants-
ins“ en það verk hefur verið kvikmyndað (1981). Svo
er einnig um verk hans „Safnarinn" frá árinu 1963,
en þessi saga var kvikmynduð tveimur árum eftir út-
komu bókarinnar undir styrkri leikstjórn hinnar
bandarísku kvikmyndakempu, William Wylers. Þegar
„Safnarinn" var sýndur í Stjömubíói um árið vakti
myndin verðskuldaða athygh enda efnið bæði óvenju-
legt og vel matreitt.
„Safnarinn" fjallar um ungan, nýríkan mann í lág-
stétt, Frederick, sem er fiðrildasafnari. Honum stendur
ekki til kvenna en bregður á það ráð sem ræningjam-
ir i Kardemommubæ töldu vera gott: hann veiðir sér
kvenmann, Míröndu, unga stúlku úr millistétt og held-
ur henni í fangelsi eins og um hvert annað dautt fiðr-
ildi væri að ræða. Helminginn af sögunni er sjónar-
homið hjá Friðriki en síðan færist það yfir til Míröndu
Bókmenntir
Árni Blandon
og atburðarásin er endurtekin. Þá kemur í ljós að
Míranda er hrifin af manni sem er tuttugu ámm eldri
en hún. Sá hefur gaman af að sofa hjá hvaða konu sem
er; Míranda er því föst á milli tveggja manna sem em
bilaðir á andstæðan hátt.
Slæm þýðing
Það er vandaverk að þýða sögur Fowles, eins og allra
mikilhæfra og nákvæmra höfunda. Hið unga og fátæka
menningar- og hugsjónafyrirtæki, Bjartur, hefur feng-
ið til þess Sigurð A. Magnússon (SAM). Það kemur á
óvart að SAM skuh treyst fyrir þessu verki því sjaldan
hef ég kynnst verra þýðingarklúðri en hjá honum í
eftirfarandi málsgrein úr „I Dyflinni" eftir James Jo-
yce (1982): „Ást á mhh karls og konu er óhugsandi
afþví kynjnök mega ekki eiga sér stað...“ (117). Eins
og sést á pessari stuttu setningu er þar, auk buhsins,
stafsetningarsérviska á ferðinni þar sem SAM vill
skeha saman smáorðum hvar sem hann getur. Hér
eru það orðin „af ‘ og „því“ sem eru orðin að einu orði.
Vhlan sem ég benti á í „Dubhners" bendir th þess
að SAM sé ekki vel læs á skáldsögur og lesi auk þess
þýðingarhandrit sín illa yfir. í „Safnaranum" kemur
í ljós að SAM les fmmtextann iha áður en hann hefst
handa við að þýða og gerir sér ekki grein fyrir mál-
farseinkennum persónanna. Orðskrípi Friðriks, „la-
de-da“ í_ „The Collector“, sem m.a. varpar ljósi á
hræðslu hans við miðstéttina, er gott dæmi. Fyrst
þýðir SAM þetta með „skringhegur" (3), síðan „thgerð-
arlegur" (10), þá „tepmlegur" (14), svo afræður hann
að enda með „tilgerðarlegur" (58, 194). Þannig notar
SAM þrjú orð í stað eins þar sem höfundur er m.a.
að sýna fram á málfátækt Friðriks. Annað dæmi um
ónákvæmni í þýðingu orða í „Safnaranum" er orð
Míröndu „crypt" sem SAM þýðir ýmist sem „hvelf-
ingu“ (85), „andstyggðarholu" (90) eða „grafhvelf-
ingu“ (94).
Orð Míröndu „lameducking" er einnig gott dæmi um
- flumbrugang SAM við að þýða. Fyrst þýðir SAM
„lameducking" með „kúga“ (100), síðan með „hitta
aftur" (151); loks kemur rétta þýðingin „hjálpa" (161)
en þá bregður svo viö að hann skiptir um orð á sömu
blaðsíðu og segir „styðja við bakið á“ (161) í stað þess
að halda sig við sama orðið eins og höfundur gerir.
Sem sé: það er ekki nóg með að SAM kunni ekki
ensku, heldur leyfir hann sér að giska á merkingu
orða og fer ekki eftir því sem stendur í frumtextanum.
Honum dytti ekki í hug að lesa frumhandritið yfir eft-
ir að hann hefur þýtt verkið th að fækka vhlum eða
th að skerpa skhning sinn á sögunni.
Eitt þýðingarglapræði SAM felst í því að bæta viö
frumtextann eftir eigin smekk. Dirfska hans í þessum
málum er að sjálfsögðu fifldirfska og byggist á því að
SAM skhur ekki hvað höfundur er að fara með verki
John Fowles.
sínu og kann ekki skh á því hvemig höfundurinn fer
að því að ná árangri. Gott dæmi um viðbót í þýðing-
unni, sem ekki er í frumtextanum, er thvitnun í „Of-
viðrið" eftir Shakespeare. Höfundurinn gætir þess
vandlega í thvitnun sinni að hafa ekki með orðin „ég
sýndi þér í öhu mhdi og mannúð" (173), vegna þess
að Friðrik sýnir Míröndu ekki mildi og mannúð. En
þessum orðum bætir SAM við í þýðingunni upp á eig-
in spýtur.
Ég hef aðeins tíundað hér htinn hluta af þýðing-
arglöpum og sérvisku SAM í þýðingu hans á „Safnar-
anum“. En það er til marks um stöðu þýðingarmála á
íslandi og eftirhtsleysið að Sigurði A. Magnússyni
hefur verið treyst fyrir því að þýða „Ulysses" á ís-
lensku, eitt mesta meistaraverk sem skrifað hefur
verið á tuttugustu öldinni. En SAM er aö sjálfsögðu
hvergi banginn því hann er fyrirmyndar safnari: Hann
safnar á sig flumbruvhlum í þýðingum. En hvers eiga
John Fowles og James Joyce að gjalda?
John Fowles. Safnarinn, 194 bls.
Þýð.: Sigurður A. Magnússon
Bjartur, 1991
•Q bolta
Áamut
oatn i
u
UMFERÐAR
RÁÐ

nrnimn

ÁSKRIFTARSÍMI 2 70 22 GRÆNT NÚMER 99 62 70