Dagblaðið Vísir - DV - 31.01.1992, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 1992.
15
Einkaréttur á ofsagróða!
„Ríkisvaldiö og stjórnmálamennirnir eru þeir sem bera ábyrgðina. Þeir
lögvernduðu aronskuna!"
Stóra fréttin nú nýverið var um
fyrirtæki nokkurt sem fæstir
landsmenn höfðu sennilega
minnstu hugmynd um að væri til;
Sameinaðir verktakar hf. Fyrir-
tæki þetta komst í fréttimar fyrir
þá ákvörðun hluthafa að endur-
greiða sjálfum sér út dágóðan skerf
af eignum sínum í fyrirtækinu eða
litlar 900 milljónir króna.
Það þótti víst ekki svo fréttnæmt
að fyrirtækið stæði svo vel að vígi
heldur hitt hversu há þessi upphæð
til útborgunar var og það hvemig
peningarnir voru til komnir.
Löglegt en siðlaust?
Fyrirtækið er nefnilega stór hlut-
hafi í öðru fyrirtæki, íslenskum
aðalverktökum hf., en það fyrir-
tæki er reyndar í meirihlutaeign
ríkisins núna. íslenskir Aðalverk-
takar hafa, eins og kannski flestir
vita, einokun á allri byggingaverk-
takastarfsemi fyrir varnarliðið á
Keflavíkurflugvelli og hafa haft
slíka aðstöðu í ein 35 ár. Sameinað-
ir verktakar hf., sem reyndar em
eldra fyrirtæki, hafa verið stórhlut-
hafar í Aðalverktökum frá upphafi.
Fyrst áttu þeir um 50% Mut en
fyrir 3 árum samdi ríkisvaldið um
að sinn hlutur yrði stærri og því
minnkaði hlutur Sameinaðra í
32%. Við þessa breytingu var
hlutafé í Aðalverktökum lækkað
en það þýddi að peningaleg eign
Sameinaðra varð mjög mikil. Um-
ræddar 900 milljónir króna, sem
svo fréttnæmar þóttu, voru í raun
eðhlegt framhald af ákvörðun rík-
isvaldsins um stærri hlut sinn í
Aðalverktökum.
Hluthafar Sameinaðra, sem í
raun er ekkert annað en „skúffu“-
fyrirtæki, lækkuðu hlutafé sitt og
greiddu það út í peningum. Upp-
hæðarinnar vegna og þrátt fyrir
KjaHarinn
Birgir Þór Runólfsson
lektor í hagfræði
ákvæði skattalaga virðist sem ein-
hverjir telji þetta allt siðlaust, jafn-
vel þótt löglegt sé (þó reyndar vilji
ekki allir sættast á að svo sé).
Hér er þó um mikinn misskiln-
ingh að ræða. Athæfi hluthafanna
í Sameinuðum er fullkomlega eðli-
legt. Þeir eiga þetta fyrirtæki, fyrir-
tæki sem situr á miklum pening-
um. Þar sem fyrirtækið er ekkert
annað en „skrifborðsskúffa“ í raun
hefur það ekkert við þennan aur
að gera og peningarnir því miklu
betur komnir í höndunum á hlut-
höfum. Hluthafamir gerðu því það
sem eðlilegt var og var ákvörðun
þeirra bæði lögleg, að því er skatta-
yfirvöld telja, og siðleg!
Lögvernduð aronska
Það sem er siðlaust við þetta allt
saman er að ríkisvaldið skuli hafa
gefið tilteknum einstaklingum
einkarétt á því að taka að sér fram-
kvæmdir fyrir varnarliðið. Ríkis-
valdið gaf þessum einstaklingum
lögverndaða heimild til ofsagróða
á kostnað bandarískra skattgreið-
enda. Sú ákvörðun íslenskra
stjórnvalda var siðlaus!
Þessi ákvörðun ríkisvaldsins hef-
ur leitt til þess að umrædd fyrir-
tæki og hluthafar í þeim hafa rakað
að sér miklum peningum. Það er
þess vegna ríkisvaldið og stjórn-
málamenn sem bera ábyrgðina á
því að það gerist eins og nú hefur
gerst að tilteknir einstaklingar
greiða sjálfum sér út slíkar pen-
ingafúlgur að allt ætlar um koll að
keyra.
Einstaklingarnir, sem aurinn
fengu, eru í sjálfu sér ekkert illa
að peningunum komnir, þó svo
þeir hafi ekki í raun unnið til þeirra
nema að litlu leyti. Þessir einstakl-
ingar (reyndar kannski foreldrar
þeirra miklu oftar) voru einfald-
lega séðir og heppnir aö fjárfesta
peninga sína í þessum fyrirtækjum
sem hafa síðan skilað ríkulegri
ávöxtun til þeirra.
Þetta fólk hefur einfaldlega hagað
sér skynsamlega og sparað sitt fé á
mjög arðbæran hátt. Það hefur
hvorki brotið af sér á lagalegan eða
siðferðislegan hátt. Ríkisvaldið og
stjórnmálamennirnir eru þeir sem
bera ábyrgðina. Þeir lögvernduðu
aronskuna!
Ríkisverktakar?
Eins og fyrr segir er ríkissjóður
nú orðinn meirihlutaaöih að ís-
lenskum aðalverktökum, á 52%
hlutafjár í dag. Vegna ákvörðunar
Sameinaðra verktaka hafa komið
fram kröfur um að ríkissjóður taki
alfarið yfir Aðalverktaka þannig
að ofsagróðinn renni í hann. Þó að
þaö sé kannski í raun eðlilegra að
það sé ríkisvaldið sjálft heldur en
tilteknir einstaklingar með lög-
verndaða aðstöðu sem standi að því
að féfletta bandaríska skattgreið-
endur væri það samt sem áður
jafnsiðlaust.
Miklu eðlilegri og vænlegri
ákvörðun væri að afnema einka-
rétt á allri verktakastarfsemi fyrir
varnarliðið. Þannig ættu fleiri aðil-
ar möguleika á að bjóða fram þjón-
ustu sína og þannig yrði verktaka-
starfsemi á þessu svæði eðlilegri.
Afleiðing einokunar er nefnilega
ekki eingöngu sú að ofsagróði getur
myndast heldur eru einnig Ukur á
að ýmis misnotkun aðstöðu og só-
un fjármuna komi fram líka.
Birgir Þór Runólfsson
„Þar sem fyrirtækið er ekkert annað
en „skrifborðsskúffa“ 1 raun hefur það
ekkert við þennan aur að gera og pen-
ingarnir því miklu betur komnir í
höndunum á hluthöfunum.“
enginn“?
Greinarhöfundur harmar hversu lítið af málflutningi stjórnarandstöðunn-
ar í borgarstjórn hefur náð í gegnum fjölmiðlamúrinn.
Hver er herra „
Flausturslegar yfirlýsingar hafa
undanfarið sett svip sinn á mál-
flutning í borgarstjórn Reykjavík-
ur vegna Perluhneykslisins, ekki
síst eftir að borgarendurskoðun
skilaði skýrslu sinni um fjárhag og
stjórnsýslu Hitaveitunnar.
Átakanlegasta rökleysan í þeim
málflutningi er þó nýjasta yfirlýs-
ing Markúsar Arnar Antonssonar
borgarstjóra að „enginn hafi tekið
ákvarðanir“ sem leiddu til ríflega
350 milljón króna umframfjár-
streymis í húsbygginguna á hita-
veitutönkunum (en það er nálega
helmingi hærri upphæð en allur sá
sparnaður sem ríkisstjórnin hyggst
ná fram í skólakerfinu).
Orð stangast á
Eins og fram hefur komið í fjöl-
miðlum var borgarendurskoðun
fahð að gera úttekt sína eftir að
borgarfulltrúar Nýs vettvangs
höfðu lagt það til að óháðir aðilar
yrðu til þess fengnir að rannsaka
fjárreiður og stjómsýslulega
ábyrgð vegna byggingar Perlunn-
ar. Þeirri tillögu var hafnað með
rökleysum sem nú eru að bíta í
skottiö á sér, og er þess skemmst
að minnast er Davíð Oddsson, fyrr-
verandi borgarstjóri, réðst harka-
lega á starfsmenn borgarendur-
skoðunar fyrir skort á „sérþekk-
ingu“ til þess að fjalla um stjórn-
sýslu.
Sambærileg rök, en öllu hófstillt-
ari, notuðu borgarfulltrúar Nýs
vettvangs á sínum tíma fyrir því
að fela óhlutdrægum aðilum verkið
- en þá var ekki hlustað. Nú nýlega
bætti núverandi borgarstjóri um
betur og hélt því fram að skýrslu
borgarendurskoðunar hafi aldrei
KjaUarinn
Ólína Þorvarðardóttir
borgarfulltrúi Nýs vettvangs
verið ætlað að komast til botns í
Perlumálinu. Er mjög athyglisvert
að gefa því gaum hvemig orð
stangast á í viðbrögðum manna við
skýrslunni.
Rétt er það að í skýrslu borgar-
endurskoðunar finnast ekki svör
við spumingum um ákvarðanferli
og fiármálalegar skuldbindingar
vegna Perlunnar. Þegar sjálfstæð-
ismenn vísuðu frá tillögu Nýs vett-
vangs í borgarstjórn 19. sept. síð-
astliðinn um að skipa óvilhalla
rannsóknarnefnd til þess að leiða
ofangreinda þætti fram í dagsljósið
bókaði Markús Örn Antonsson
borgarstjóri: „Eðlilegur úttektar-
aðili í tilviki sem þessu er borgar-
endurskoðun." Það er því fráleitt
af borgarstjóra að halda því nú
fram að skýrslugerð borgarendur-
skoðunar hafi ekki verið ætlað að
komast til botns í Perlumálinu.
Skynja menn skyldur sínar?
Það er ástæða til þess að harma
það hversu lítið af málflutningi
stjórnarandstöðunnar í borgar-
stjórn hefur náð í gegnum fiölm-
iðlamúrinn í þessu máli sem fleir-
um. Erlendis þætti það vafalaust
tíðindum sæta ef ráðamenn gæfu
slíkar yfirlýsingar sem raun hefur
orðið á í þessu máh - og ég efa stór-
lega að nokkurs staðar kæmust
menn upp með slíkan málflutning
án þess að hart væri að þeim geng-
ið. En trúlega er umræðan um hlut-
verk og skyldur fiölmiðla lengra
komin í nágrannalöndum en hér.
I tilefni af bókunum og viðbrögð-
um sjálfstæðisfulltrúanna í borgar-
sfióm Reykjavíkur við máli þessu
létu borgarfulltrúar Nýs vettvangs
færa til bókar afstöðu sína á borg-
arstjórnarfundi þann 16. janúar sl.
Sú bókun hefur mér vitanlega ekki
komið fram í fiölmiðlum - ef undan
er skihn lítil innblaðsfrétt í Þjóð-
vilja - og því ástæða til að vekja
athygli á henni hér. Þar var bent á
þau atriði sem þegar hafa verið
rakin en auk þess segir:
„Borgarfulltrúar Nýs vettvangs
telja vá fyrir dymm í sfiórnkerfi
Reykjavíkurborgar ef „enginn tók
ákvarðanir" sem leiddu til um 350
milljón króna umframfiárstreymis
til byggingar Perlunnar.
Sú röksemd að „enginn“ hafi fiár-
málastjórn einstakra framkvæmda
með höndum er háðulegasti vitnis-
burður sögunnar um stjómarhætti
sjálfstæðismanna í borgarstjórn
Reykjavíkur.
- Telja borgarfulltrúar Nýs vett-
vangs ekki seinna vænna að hafa
uppi á herra „engum“ og koma á
hann böndum svo unnt sé að sinna
verkefnum borgarinnar með lög-
bundnum hætti.“
Ólína Þorvarðardóttir
„Það er því fráleitt af borgarstjóra að
halda þvi nú fram að skýrslugerð
borgarendurskoðunar hafi ekki verið
ætlað að komast til botns 1 Perlumál-
inu.“