Dagblaðið Vísir - DV - 05.06.1992, Blaðsíða 15

FÖSTUDAGUR 5. JÚNÍ 1992.
15
VeKerðarkerfið
og spariféð
Veröbólga er nú lægri á íslandi
en elstu menn muna, lægri en í
flestum nágrannalöndum okkar.
Vextir hafa líka lækkað verulega
og vonandi hækka þeir ekki aftur
í bráð heldur halda áfram að
lækka. Það er sjálfsagt engin ein
ástæða fyrir þessari þróun en
hvemig fjárlög voru samþykkt fyr-
ir árið 1992 ræður mjög miklu, ef
ekki mestu, þar um.
Það þarf engum blöðum um það
að fletta að hér er um verulegan
árangur að ræða sem er okkur afar
mikilvægur því að hver mánuður
sem líðm- við lægri verðbólgu hjá
okkur en er hjá nágrönnum okkar
bætir samkeppnisstöðu atvinnu-
vega okkar gagnvart atvinnulífi
annarra þjóða og færir okkur fjær
því að fella gengið með tilheyrandi
verðbólgubáh.
Velferð og
ábyrgð einstaklinga
Ríkisstjómin hefur verið að
vinna að auknu athafnafrelsi ein-
staklinga og minnka umsvif ríkis-
ins í atvinnulífinu. Skipaútgerðin
hefur verið lögð niður og lögð fram
frumvörp um það að gera ríkisfyr-
irtæki að hlutafélögum. Jafnframt
hafa ríkisfyrirtæki verið auglýst til
sölu og áætlanir lagðar fram um
frekari einkavæðingu.
Samfara þessu hefiu- ríkisstjóm-
in unnið að hagræðingu og spam-
aði í velferðarkerfinu með það fyr-
ir augum að tryggja öryggi þeirra
KjaUaiinn
Árni M. Mathiesen
alþingismaður
sem minnst mega sín og á hjálp
þurfa að halda. Þeir sem þess em
megnugir taki hins vegar meiri
ábyrgð á sér og sínum og séu sjáif-
stæðari gagnvart hinu opinbera.
Þetta em nútímalegar breytingar
í samræmi við það sem er að ger-
ast í þeim löndum sem við allajafn-
an viljum miða okkur við og eiga
að tryggja að við drögumst ekki
aftur úr hvað hagvöxt, lifskjör og
þjóðfélagslegt öryggi varðar.
EESogGATT
Mjög viðamiklar alþjóðlegar
samningaviðræður hafa átt sér
stað undanfarin misseri, bæði á
vettvangi EES og GATT. Þessir
samningar, ef til lykta verða leidd-
ir, eiga það sameiginlegt að auka
mjög viðskiptafrelsi á aiþjóðavett-
vangi og bæta mjög samkeppnis-
stöðu þjóða eins og Islendinga sem
byggja á nýtingu og úrvinnslu auð-
linda.
Samningamir munu leiða til
virkari alþjóðlegra markaða, auk-
innar samkeppni, betri og skyn-
samlegri nýtingar auðlinda og
„Þessir samningar ef til lykta verða
leiddir eiga það sameiginlegt að auka
mjög viðskiptafrelsi á alþjóðavettvangi
og bæta,mjög samkeppnisstöðu þjóða
eins og íslendinga sem byggja á nýtingu
og úrvinnslu auðlinda.“
„Er rétt að draga úr áhuga fólks á þvi að eiga varasjóð í banka eða
sparisjóði og spara til elliáranna ... ?“ spyr Árni m.a. í grein sinni.
lægra vöruverðs. Hvemig við mun-
um standa okkur í þessari sam-
keppiú er ekki ljóst en mun að
miklu leyti ráðast af þvi hvemig
við högum okkar málum á heima-
velli.
Atvinnuleysi og fjárfestingar
Það er áhyggjuefni að atvinnu-
leysi hefur aukist hér á landi að
undanfomu þrátt fyrir jákvæða
þróun í verðbólgu-, vaxta- og geng-
ismálum. Það er heldur ekki ein-
sýnt hvemig þróunin muni verða
þrátt fyrir fyrirsjáanlega bætta
samkeppnisstöðu okkar á erlend-
um mörkuðum.
Ástæða þessa em án nokkurs
vafa fjárfestingarmistök síðustu
áratuga sem gerð hafa verið í skjóh
fjárfestingarsjóða ríkisins. Fjár-
festingar, sem ráðist var í fyrir er-
lend lán undir póhtískri leiðsögn
og hafa ekki skilað arði heldur
þvert á móti, era nú baggi á þjóð-
inni. Við verðum að komast út úr
þessum vanda með því að atvinnu-
lífið sjálft taki ákvarðanir um fjár-
festingar en ekki fjárfestingarsjóð-
ir ríkisins og ríkisbankar.
Skattlagning eignatekna
Hugmyndir um nýskipan á skatt-
lagningu eignatekna, og þá sérstak-
lega skattlagning sparifjár, valda
mér í ljósi ofanritaðs verulegum
áhyggjum.
Er rétt að gera viðamiklar breyt-
ingar í þessum efnum þegar ís-
lenskt bankakerfi er að hefja sam-
keppni við erlenda banka í mun
ríkari mæh en áður? Er rétt að
skattleggja spamað og sparifé á
þeim tíma sem við höfum hvað
mesta þörf fyrir nýtt innlent fiár-
magn til fiárfestingar í atvinnuhf-
inu? Er rétt að draga úr áhuga fólks
á því að eiga varasjóð í banka eða
sparisjóði og spara til elháranna á
sama tíma og við viljum að ein-
stakhngarnir taki meiri ábyrgö á
sinni eigin velferð og séu ekki eins
háðir hinu opinbera?
Ríkisstjómin og stjómarflokk-
arnir verða að skoða þetta mál
mjög vel áður en nokkur breyting
er gerð því við megum ekki draga
úr spamaði og við megum ekki
missa fiármagn úr landi að óþörfu.
Árni M. Mathiesen
Nornarbragur á
ríkisstjórninni
Aldrei hefur setið svo gæfusnauð
ríkisstjóm að völdum í landinu
sem nú. ÖUu trausti rúin stritar
hún við að sitja og fremja fleiri og
fleiri skemmdarverk á okkar jafn-
réttis- og velferðarþjóðfélagi. Það
er nomarbragur á flestu því sem
ríkisstjómin tekur sér fyrir hend-
ur, hún ærir heilu hópana og stétt-
irnar gegn sér og uppsker heilaga
reiði almennings. Fyrsta verkið var
að skera velferðarkerfið niður við
trog, skapa neyðarástand á sjúkra-
húsum, sjúkrastofnunum og meðal
aldraðra og sjúkra.
Nú kemur það í ljós að ekkert
hefur sparast í heilbrigðisgeiran-.
um, biðraðir hafa myndast og hóp-
ar fólks sem bíður eftir brýnum
læknisaðgerðum fær ekki bót
meina sinna og lokun deilda blasir
við. Óánægja og óvissa setur svip
sinn á starf lækna og heilbrigðis-
stétta. Þaö fer htið fyrir mannúð
og mhdi og velferð á varanlegum
grunni Ifiá ríkisstjóm Davíðs
Oddssonar þegar málefni fatlaðra
og sjúkra era skoðuð eftir þrettán
mánaða valdaferil harðsfióranna
úr Viðey. Aumt hefur verið hlut-
verk hehbrigðisráðherrans sem þó
er jafnaðarmaður af Vestfiörðum,
hann hefur reynst vera leir eða
leikbrúða í höndum frjálshyggj-
imnar.
Þungar skuldir til framtíðar
Skattapinklamir hafa verið settir
á bamafólkið til að afla ríkissjóði
tekna í formi gjalda. Þegar fyrstu
fiárlög ríkissfiómar Davíðs Odds-
sonar era skoðuð kemur í ljós að
skattagjöld hækka á milli ára um
heila sex milijarða. Nú var í fyrsta
sinn horfið frá áratuga jafnræði.
Nú vora pinklamir lagöir á bama-
KjaUarinn
Guðni Ágústsson
alþingismaður
framtíðar, fólkið sem er að fæða
af sér næstu kynslóð íslendinga.
Ekki kæmi það á óvart þótt hús-
bréfakerfið og lífeyrissjóðimir
eignuðust þúsundir íbúða í landinu
á næstu árum og áratugum. Nú
sætum við kerfi þar sem affaha-
grósserar hirða strax hálfa og heila
mihjón í sinn vasa af húsnæöisláni
ungu fiölskyldunnar. Æ, æ, bömin
mín, bæði ung og smá, var andvarp
deyjandi manns í Skálholti í ár-
daga.
Lokaverk ríkissfiómarinnar á
annasömu þingi var svo Lánasjóð-
ur íslenskra námsmanna. Sú aðfór
mun í minnum höfð og á eftir að
draga dilk á eftir sér. Við fram-
sóknarmenn töldum að ýmislegt
mætti lagfæra og ýmsa hnökra
skera af kerfinu sem gætu sparað
„Reiknimeistarar fundu út á dögunum
að hermangið og ófriður heimsins
skaffaði sex þúsund manns atvinnu
hér. Ef NATO legði niður þessi störf
væri vá fyrir dyrum. Hvað ef landbún-
aðurinn og matvælaiðnaður hans yrði
rústaður?“
og fiölskyldufólkið, á meðulin, á
komumar á heilsugæslustöðvam-
ar, á skólastarfið. Einnig vora fé-
lagslegar bætur sem bamafólk
naut stórlega skertar svo sem
bamabótaauki. Ekkert mun bitna
jafn harkalega á framtíðinni ef
hamafólkið stendur í eilífri baráttu
frá degi til dags.
Mesta áhyggjuefni dagsins í dag
er það hversu unga fólkið á íslandi
er reyrt í þungar skuldir til langrar
peninga. Námsmenn vora fúsir til
samstarfs um slíkt við ríkissfióm-
ina.
Tvennt var það þó sem ahs ekki
var ásættanlegt, eftirágreiðsla
námslána sem þýðir verulegt óhag-
ræði fyrir námsmenn og kostnað-
arauka. í gamla kerfinu urðu
námsmenn aö standast fyrstu önn-
ina til að komast inn og fá fram-
færslulífeyri, nú skulu þeir eftir
hveija önn sækja sér ábyrgðir for-
„Ekki kæmi á óvart þótt húsbréfakerfið og lifeyrissjóöirnir eignuðust
þúsundir íbúða i landinu á næstu árum og áratugum,“ segir m.a. í grein-
inni.
eldra og frændgarðs. Þetta atriði
þýðir í raun aö jafnrétti til náms
tilheyrir fortíðinni.
Hitt var ákvöröun um eitt pró-
sent vexti á námslánin og opin
heimild til að hækka enn frekar
vexti. Ekki kæmi á óvart þótt þessi
ríkisstjóm yrði komin með raun-
vexti námslána í þrjú til fiögur pró-
sent í lok kjörtímabils.
Harmleikurinn í atvinnulífinu
Versta skaðræðið sem þó hggur
eftir ríkisfiórnina er harmleikur-
inn í atvinnulífinu. Ágætur at-
vinnurekandi lýsti ástandinu eitt-
hvað á þessa leið. Fyrri ríkissfióm
tók að berjast fyrir lækkun verð-
bólgu, atvinnulifið var sett á gjör-
gæslu og aht horfði nokkuð vel,
batamerkin vora að koma í ljós.
Næg atvinna, fyrirtækin farin að
skha hagnaði og hagvöxtur merkj-
anlegur. Kosningar, ný ríkissfióm,
vitlausar ákvarðanir, sjúkhngur-
inn á gjörgæslunni dó eða atvinnu-
lífið sjálft. Nú blasir við mesta at-
vinnuleysi í áratugi og framtaks-
leysi og taprekstur hvert sem htið
er.
Atvinnustefna ríkissfiómarmnar
er engin, nema ef vera skyldi að
fela erlendum mönnum að vinna
sem flest verk fyrir okkur á er-
lendri grund. Sjávarútvegurinn
rambar með taprekstur frá 5-10%.
Iðnaðurinn berst í bökkum og æ
fleiri greinar hans flytjast úr landi.
Hvar er skipasmíðaiðnaðurinn?
Hvar er fataiðnaðurinn? Hvar er
hinn blómlegi húsgagnaiðnaður?
Að landbúnaðinum er hert af
miklu miskunnarleysi. Iðnaðaráð-
herrann boðar fagnaðarerindið
„síðasta atvinnugreinin er að fá
maklega samkeppni erlendis frá.“
Hvenær kviknar ljós, og við ís-
lendingar áttum okkur á að við lif-
um fyrst og fremst á því sem hafiö
og landið gefur og því að þjóna
hvert öðra? Fjórða hver fiölskylda
hér lifir beint eða óbeint á landbún-
aði. Hver græðir á því að borga
dönskum eða frönskum manni
laun við að framleiða ostinn eða
jógúrtið og borga okkar manni
sultaratvinnuleysisbætur? Land-
búnaðurinn er miklu mikhvægari
atvinnugrein en ráöamenn gera sér
grein fyrir.
Reiknimeistarar fundu út á dög-
unum að hermangið og ófriður
heimsins skaffaði sex þúsund
manns atvinnu hér. Ef NATÓ legði
niður þessi störf væri vá fyrir dyr-
um. Hvað ef landbúnaðurinn og
matvælaiðnaður hans yrði rúst-
aður? Verða það sex sinnum sex
þúsund manns í sveit og þéttbýh
sem þá horfa á eftir lífsbrauði sínu
og atvinnu?
Guðni Ágústsson