Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.1992, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 25. ÁGÚST 1992.
Útgáfufélag: FRjALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Leiðtogalaus þjóð
Varanleg breyting veröur á þjóðfélaginu, ef atvinnu-
leysi veröur 4% eða meira eftir áramótin eins og Vinnu-
veitendasambandið spáir. Alvarlegast er, að koðna mun
niður bjartsýni og kjarkur, sem hefur fylgt áratuga
langri reynslu þjóðarinnar af rúmlega fullri atvinnu.
Við erfiðar aðstæður hafa áræði og dugnaður fleytt
íslendingum langt. Fólk hefur trúað á framtíðina og
talið sig geta búið sig undir hana með ómældri vinnu,
sem alls staðar væri á boðstólum. Nú er þetta sérstaka,
íslenzka ástand að víkja fyrir vantrú á framtíðina.
Kreppa í hugsun og viðhorfum fylgir kreppu í fram-
taki og atvinnutækifærum. Menn verða kjarkminni og
draga saman seghn, þannig að úr þessu verður víta-
hringur, þar sem kreppa framkallar meiri kreppu. Við
erum að sigla inn í óþekkt ástand af þessu tagi.
Svo illa erum við undir atvinnuleysi búin, að sjóður-
inn, sem við höfum myndað að erlendri fyrirmynd til
að bæta úr tekjuleysi atvinnulausra, ræður aðeins við
helminginn af spáðu 4% atvinnuleysi og greiðir hann
þó lægri upphæðir en tíðkast í nágrannalöndunum.
Erfitt er að hugsa þá hugsun til enda, að greiðslufall
verði hjá Atvinnuleysistryggingasjóði og að hér rísi
súpueldhús eins og á kreppuárunum miklu. Samt er
ríkisstjórnin að hugsa um að ræna fé úr sjóðnum til að
skapa óviss atvinnutækifæri með gamalkunnu handafli.
Erfiðleikar líðandi stundar kalla á kjarkmikil stjórn-
völd, sem gera róttækar breytingar til að ijúfa vítahring-
inn. Okkur vantar ríkisstjóm, sem byltir þjóðfélaginu
eins og Viðreisnarstjórnin gerði í upphafi sjöunda ára-
tugarins, þegar viðjar vanans vom sprengdar brott.
Viðbrögðin við fyrirsjáanlegum samdrætti í þorskafla
eru fyrsta stóra merki þess, að við höfum lélega og hefð-
bundna ríkisstjóm, sem ekki treystir sér til að taka á
vandanum af krafti. Hún komst að niðurstöðu, sem
tryggir okkur ekki vaxandi þorskstofn á næstu árum.
Undirrót erfiðleika okkar er, að við notuðum gróða
velgengnisáranna til að halda uppi dulbúnu atvinnu-
leysi í hefðbundnum landbúnaði fyrir um það bil tvo
tugi milljarða króna á ári á núverandi verðlagi. Það er
dýrasta aðferð, sem til er í greiðslu atvinnuleysisbóta.
Þjóðarbú af íslenzkri stærð ræður ekki við, að 4745
milljónir króna fari árlega í niðurgreiðslur búvöru, 2787
milljónir í útflutningsuppbætur búvöm, 1050 milljónir
í beina styrki til landbúnaðar og 479 milljónir í ýmsa
þjónustu, sem er umfram aðra atvinnuvegi í landinu.
Ofan á þessa níu milljarða, sem em 8% fjárlaga ríkis-
ins á þessu ári, kemur svo tólf milljarða árlegt tjón neyt-
enda af þvi að hafa ekki aðgang að hhðstæðri búvöra á
heimsmarkaðsverði. Það er þessi herkostnaður, sem
hefur shgað þjóðina og framkaUað nýja kreppu.
Ríkisstjómin treystir sér ekki til að taka á þessum
vanda, heldur endumýjar hún og staðfestir búvöra-
samninga upp á nokkum veginn óbreyttan fjáraustur.
í staðinn ætlar hún að halda áfram að rústa mennta-
kerfi þjóðarinnar, hefibrigðiskerfi og tryggingakerfi.
Þjóðhagsstjóri hefur sagt, að aflasamdrátturinn einn
jafngildi bara kvefi í efnahagslífi þjóðarinnar. Það em
önnur og stærri atriði, sem valda siglingu okkar inn í
kreppu og 4% atvinnuleysi. Fyrst og fremst er það kjark-
leysi og dugleysi stjómvalda, sem magna kreppuna.
Því miður em engin teikn á loftí. um, að nokkur póli-
tískur aðiU hafi reisn til að leiða þjóðina út úr ógöngum,
hins árlega tveggja tuga miUjarða landbúnaðarsukks.
Jónas Kristjánsson
Árlegar tekjur og gjöld í milljónum króna vegna
aðildar íslands að EES.
945
995
Aðildargjöld og kostnaður
v/ftr. hjá EES- ráöi, nefnda,
þingmráös, fastan. EFTA
hjá EES, eftirlitsn. og
dómstóls EFTA
Þótttaka í starfi sérfrn. EES
Aukinn stjórnsýslukostn. í Rvík
Nýir fulltr. fagr. viö fastan. í Brussel
Kostnaðarauki fastan. Brussel
Kostnaöarauki fastan. Genf
Hækkun árgjalds EFTA
Þýðingar- og prentkostn.
Feröa-, funda, - og
ráðstefnukostnaöur
800

950
50% hækkun
skilaver&s siávar-
afurða vogna
tollalækkunar
Gjöld
1993-
Tekjur
Gjöld
Tekjur
trra
„... má fara nærri um að gjöld okkar vegna EES verði um 945 milljónir á ári eða kr. 145 millj. umfram tekjur á
ári 1993-1997 ...“ segir dr. Hannes m.a.
Fjölmiðlamenn
teknir á hestbak
í Bandaríkjunum er orðatiltækið
„to be taken for a ride“ notað þegar
menn eru plataðir til aö trúa ein-
hverri vitieysu. Þetta mætti laus-
lega þýða og segja „að vera tekinn
á hestbak".
Ég hef stundum furðað mig á því
hve oft fjölmiðlamenn hafa látið
utanríkisráðherra taka sig á hest-
bak í umræðunni um EES-samn-
ingana. Þeir hafa margir hveijir
leyft honum að þenjast út og suður
í umræðunni með óáreiðanlegar
fullyrðingar án þess að sannreyna
þær með gagnstæðum spumingum
eða betri heimildum.
Hjásögli
Kjartan Norðdahl, lögfræðingur
og flugstjóri, hefur með mörgum
skýrum dæmum sýnt fram á hjá-
sögh utanríkisráðherra í opinber-
um umræðum. Hann hefur líka
rifjað upp að hjásögh á við um þá
sem eru óáreiðanlegir í frásögnum,
ekki beint lygnir en fara framhjá
sannleikanum.
Þetta er einmitt mest áberandi
einkenni á málflutningi Jóns
Hannibalssonar um EES. Mætti
nefna mörg dæmi því til sönnunar.
i þessari grein ætla ég þó aðeins
að halda mér við hjásöglina um
fjárhagslega ábatann af EES.
Utanríkisráðherra lét gefa út
„ábata“-reikning vegna tohalækk-
unar af sjávarafurðum 1993 og 1997.
Þennan „ábata“ lét hann reikna út
frá toUum, magni og tegundasam-
setningu sjávarafurða seldum í
EB-ríkjum 1990. Innflytjandinn á
EB-svæðinu, ekki við, greiddi þá
2,1 miUjarð króna í innflutnings-
toUa af íslenskum sjávarafurðum.
Samkvæmt forsendum utanríkis-
ráðherra eiga þeir aö lækka um 1,6
miUjarða kr. 1993 og verða 500
miUjónir til 1997. Þá eiga þeir aftur
að lækka rnn 300 miUjónir og verða
200 miUjónir á ári. Lækkurún frá
upphafi er því 1,9 miUjarðar. í áróð-
ursmagnomaníu sinni sagði utan-
ríkisráðherra aö við mundum
græða 20 miUjarða króna á EES á
10 árum. En hér þarf vamaðar við.
Það er nýmæU í bókhaldi, og
hvergi viðurkennt nema hjá utan-
ríkisráðherra, að reikna aðeins
tekjuhUðina og sleppa gjöldunum
við uppgjör. Auk þess er augljóst
að viðmiðunin við 1990 er óraun-
KjaUarinn
Dr. Hannes Jónsson
fyrrv. sendiherra
hæf vegna niðurskurðar aflakvóta.
Tollafgreiðsluregla,
bætt samkeppnisstaða
Til viðbótar skal það áréttaö að
útflytjendur greiða ekki innflutn-
ingstoUa. Það gera innflytjendur.
Efist nokkur fjölmiðlamaður um
það ætti hann að snúa sér tíl SH,
SÍF eða SÍS og biðja um að fá að
sjá reikninga erlendra toUyfirvalda
yfir innflutningstoUa sem þeir hafi
greitt af sjávarafurðum.
Þeir mimu fljótt komast að raun
um að slíkir reikningar eru ekki
til, hafa aldrei verið greiddir. Að
reikna sér aíla toUalækkunina tíl
tekna er því fásinna.
Ábati útflytjenda af toUalækkun
er bætt samkeppnisstaða, ekki
minni útgjöld vegna toUa, sem þeir
hafa aldrei greitt. Þeir geta vonast
eftir verðhækkun, hærra skUa-
verði útflutningsafurðanna vegna
toUalækkunar. Verðhækkunin er
þó háð lögmálinu um framboð og
eftirspum. Fæmstu sérfræðingar
hagfræðinnar á sviði toUamála
hafa fyrir löngu sannað að þegar
til lengdar lætur skiptist ábati af
tollalækkun nokkum veginn jafnt
á mUU framleiðenda og neytenda.
Fyrra tímabiUð, 1993-1997, gæti
ábati okkar af lækkun tolla af sjáv-
arafurðum hjá EES því numið um
800 mUljónum á ári, hið síöara 950
miUjónum, miðað við vafasamar
forsendur utanríkisráðherra.
Ótöldu kostnaðarliðirnir
En gjaldahhðin á reikningsyfir-
Utinu er ekki auð, ef rétt er bók-
fært. Samkvæmt nýjustu upplýs-
ingum frá Brassel og Genf og með
hUðsjón af fjárlögum 1990 og 1992
má fara nærri um að gjöld okkar
vegna EES verði um 945 miUjónir
á ári eða kr. 145 miUjónir umfram
tekjur á ári 1993-1997, en kr. 995
mUljónir á ári eða 45 mUljónir
króna umfram tekjur á ári eftir
1997.
Samt er ekki reiknað með um 900
miUjón króna toUatapi vegna inn-
flutnings frá EES-ríkjum eftir 1993.
Ekki heldur með takmörkuðu fuU-
veldisafsaU á samningssviðinu né
heldm- þeim ómetanlega kostnaði
að opna landhelgina fyrir rán-
yrkjuflota EB.
Það þyrfti meira en Utið brengl-
aðan kaupsýslumann til að gera
slíkan viðskiptasamning, ef Uann
ætti að greiða tapið. En meinið er
að ríkið á sér engan vin. Því er
ætlað að bera tapið en aðrir eiga
að græða. Gleymum því þó ekki að
tap ríkisins verða gjöld okkar
skattborgaranna.
Er ekki mál að fjölmiðlafólk hætti
að láta utanríkisráðherra taka sig
á hestbak og þeysa með sig um
lönguvitleysu EES?
Hannes Jónsson
„En meinið er að ríkið á sér engan vin.
Því er ætlað að bera tapið en aðrir eiga
að græða. Gleymum því þó ekki að tap
ríkisins verða gjöld okkar skattborgar-
anna.“