Dagblaðið Vísir - DV - 08.09.1992, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 8. SEPTEMBER 1992.
15
Fíknief namál og
þekkingarleysi
Eins og oft áður, þegar tekst að
upplýsa meiriháttar fíkniefnamál,
verða viðbrögð fólks yfirleitt á einn
veg, að herða beri viðurlög brota í
þessum málaflokki, málsmeðferð
og fullnustu dóma sé flýtt og gerð
skilvísari en nú er. Hinar hörmu-
legu afleiðingar fíknieflialeiðslu,
bæði er tekur til líkamlegrar og
andlegrar heilsu neytenda, og hið
gífurlega álag á aðstandendur, sem
oft verða aðalþolendur þessa harm-
leiks svo og hvers konar ofbeldi,
þjófnaðir og fjársvikamál og eru
fýlgifiskar slíkra afbrota er orðið
meiriháttar þjóðarböl sem yfirvöld
verða að láta til sín taka.
í reynd eru fíkniefnainnflytjend-
ur og sölumenn þessara efha
hættulegustu afbrotamenn sam-
timans. Þeir eru að yfirlögðu ráði
og með skipulögðum aðgerðum að
leggja í rúst heilsu þúsunda
manna.
í dag er enginn þess umkominn
að sjá fyrir afleiðingar fíkniefna-
neyslu hér á landi. Afengið er lög-
mætrn- vímugjafi og þvi að mestu
hægt að gera sér grein fyrir áfeng-
ismagni í umferð og að verulegu
leyti að sjá fyrir hvaða afleiðingar
neysla þess hefur á einstaklinga og
þjóðfélagið í heild. Hið sama gildir
ekki um notkun og meðferð fikni-
efna, sem fer fram með leynd, enda
ólögmæt.
Þekkingarleysi fólks á áhrifum
og einkennum hinna ýmsu tegunda
fíkniefna á neytendur og sjúklegu
ástandi þeirra gerir það að verkum
að almenningur er ekki í stakk
búinn að veijast áreitni og árásum
KjaHaiinn
Kristján Pétursson
fyrrv. deildarstj. Tollgæsl-
unnar á Keflavíkurflugvelli
slíkra aðila sem oft hafa lifshættu-
leg vopn undir höndum eins og
dæmin sanna.
Óæskileg aðferð
Undanfama daga hafa óhefð-
bundnar rannsóknaraðferðir lög-
reglunnar verið í brennideph
fiölmiðla. Fíkniefnalögreglan verð-
ur að beita hveiju sinni þeim að-
gerðum sem líklegastar eru að
skila árangri. Hefðbundnar rann-
sóknaraðferðir til lengri tíma duga
skammt til að sanna sök á innflytj-
endur og dreifiaðila. Umræddir af-
brotamenn læra fljótt af reynsl-
unni og finna sífellt nýjar og örugg-
ari leiðir til að ná fram markmiðum
sínum. Við þessu verður löggæslan
að bregðast með markvissum hætti
og beita síbreytilegum aðferðum,
sem koma afbrotamönnum í opna
skjöldu.
Eg tel að þeir löggæslumenn, sem
að þessum málum vinna, séu best
færir um og reyndar þeir einu í dag
sem geta þróað og framfylgt þeim
uppljóstrunarkerfum sem skila ár-
angri. Viðkomandi yfirvöld eiga að
standa fast að baki þeim og skapa
viðunandi vinnuskilyrði og skýr
og afdráttarlaus fyrirmæli um
starfsaðferðir þó svo að aldrei sé
hægt að gefa tæmandi verklýsingu
á svo margslungnu verkefni. -
Nógu erfitt reynist að upplýsa þessi
mál þó að lögreglan þurfi ekki að
velkjast í óvissu um lögmæti að-
„Ég tel aö þeir löggæslumenn, sem að
þessum málum vinna, séu best færir
um og reyndar þeir einu í dag sem geta
þróað og framfylgt þeim uppljóstrunar-
kerfum sem skila árangri.“
„I reynd eru líkniefnainnflytjendur og sölumenn þessara efna hættuleg-
ustu afbrotamenn samtímans,“ segir m.a í grein Kristjáns.
gerða á vettvangi hveiju sinni.
Svo virðist sem ríkissaksóknari
geri sér ekki fulla grein fyrir þess-
um vanda. Aðgerð hans í svo-
nefndu kókaínmáli að taka málið
úr höndum fíkniefnadeildar á
rannsóknarstigi án þess að fyrir
lægi formleg kæra á hendur þeim
um meintar óleyfilegar rannsókn-
araðferðir var óæskileg aðgerð,
sem m.a. gæti skaðað og skert
traust almennings á störfum deild-
arinnar. Fíkniefnadeildin og Toll-
gæslan á Keflavíkurflugvelli eiga
mikið lof skilið fyrir frábæran ár-
angur undanfarið. - Haldið ótrauð-
ir áfram með ykkar óhefðbundnu
rannsóknaraðferðir, þær skila ár-
angri.
Viðkomandi yfirvöld hafa sjaldan
sýnt í verki þakklæti sitt til þeirra
löggæslumanna sem sinna þessum
erfiðu verkefnum, oftar en ekki
hafa upphiaup og aöfinnslur ein-
kennt samskipti þeirra. Ég vil
skora á fólkið í landinu að láta þessi
mál meira til sín taka og láta lög-
gæslunni í té allar tiltækar upplýs-
ingar sem að gagni mega koma við
uppljóstrun mála.
Engin stjórnsýsluleg ábyrgð
Með samvirkum aðgerðum heil-
brigðis- og fræðsluyfirvalda, for-
eldrasamtaka, skóla og löggæslu
ætti að vera mögulegt aö skapa
skýra og markvissa stefnu sem
tæki til meginþátta þessa vanda-
máls. Umraeður einar leysa þó eng-
an vanda. Ótal nefndir hafa fjallað
um þessi mál í áraraðir og gert
ýmsar greinargerðir og ályktanir
sem flestar hafa hafnað í skúffum
ráðuneyta.
Það er eins og enginn beri stjórn-
sýslulega ábyrgð sökum þess að
a.m.k. þijú ráðuneyti eiga hér hiut
að máh með einum eða öðrum
hætti, þ.e. dóms-, hehbrigðis- og
menntamálaráðuneyti. TU að ráða
bót á þessu þarf að ráða a.m.k. þijá
menn frá greindum ráðuneytum
sem kæmu beint undir viðkomandi
ráðherra og hefðu nægjanlegt vald-
svið og bæru fulla ábyrgð. Það er
alltof lengi búið að viðgangast að
hópur manna með ólíkar og oft
óraunhæfar hugmyndir um úr-
lausnir móti stefnuna í svo alvar-
legu og veigamiklu máli.
Kristján Pétursson
Félagslegar íbúðir fyrir alla
„Nú er tæpur þriðjungur af skráðum þjóðartekjum íslendinga fólginn í
ibúðarhúsnæöi," segir Jón m.a. i greininni.
Að undanfömu hefur deha Bú-
seta og bæjarstjómar Garðabæjar
um úthlutun félagslegra íbúðalána
veriö tíl umræðu í fjölmiðlum. Til-
efni er ályktun bæjarstjómar þar
sem skorað er á húsnæðismála-
stjóm að breyta forgangsröð lán-
anna „Verkamannabústöðunum" í
hag.
Hreppstjórastefna
Magnús Bergs verkfr., „sem
starfar fyrir félagsíbúðakerfið í
Garðabæ", skrifar pistíl í Morgun-
blaðið 7. ág. sL þar sem hann reyn-
ir að veija samþ. bæjarstjómarinn-
ar. Þar sem rök Magnúsar era
dæmigerð fyrir það sem ég kaha
hreppstjórarstefnuna í húsnæðis-
málum ísl. alþýðu, vil ég leggja hér
orð í belg.
Það er rétt sem Magnús segir:
„Háum fjárhæðum er veitt th fé-
lagslega íbúðakerfisins úr sameig-
inlegum sjóðum þjóðarinnar og er
þeim ætlað að tryggja aðstoð við
þá sem þörf hafa fyrir.“
Um framkvæmd stefnunnar segir
Magnús m.a.: „Ályktun bæjar-
stjómar Garðabæjar miðar að þvi
að hafa áhrif á ráðstöfún fjármuna
félagslega íbúðakerfisins meðan
ekki er unnt að verða við umsókn-
um allra. Bæjarfélögum ber að
tryggja framboð á félagslegu hús-
næði th hinna verst settu.“ Magnús
birtir töflu sem á að vera th skýr-
ingar máh hans. Ekki þarf þó sér-
staka kunnáttu í reikningi th að sjá
að þar er „ftjálslega" farið með
staðreyndir.
Stenst ekki greiðslumat
Síst af öhu skal ég andmæla því
að þeir verst settu fái nauðsynlega
aðstoð í sínum húgnæðismálum.
En hvemig aðstoð? þlú er komið á
KjáUarinn
Jón Kjartansson
frá Pálmholti, formaður
Leigjendasamtakanna
þriðja áratug frá því hafin var
bygging „verkamannabústaða“ eft-
ir núverandi kerfi. Þrátt fyrir lag-
færingar og lagabreytingar, starfar
kerfið í megiatriðum óbreytt enn,
án tillits th róttækra breytinga í
þjóðfélaginu á þessum tíma.
Róttækasta breytingin er verð-
trygging fjármagns 1979 og í kjöl-
farið rýmandi kaup verkafólks frá
1983 og fram th þjóðarsáttarsamn-
inga. Fortíðarvandinn margumtal-
aði á fyrst og fremst rætur að rekja
th þess að menn hafa í reynd neitað
thvist verðtryggingarinnar.
Megininntak „hreppstjórastefn-
unnar" er þetta: AUir sem geta
skulu kaupa eða byggja húsnæði
sitt. Félagslegt húsnæði er aðeins
fyrir þá sem geta það ekki. Stjóm-
endurnir, eða „hreppstjórarnir"
skulu „úthluta niðurgreiddu fjár-
magi í þágu tekju- og eignaUthla
þegna“. Þetta gera þeir með því að
skammta fólki húsnæði „með tilUti
th félagslegra aöstæðna“.
Við sem stóðum aö stofnun Bú-
seta á sínum tíma teljum þetta
ranga stefnu. Við höfum lagt
áherslu á að félagslegt húsnæði eigi
ekki að vera fátækrahjálp, heldur
almenn stefna sem alUr eiga rétt
th. Aðstoð við fátæka á að vera í
formi húsnæðisbóta eftir nánari
reglum.
Það á ekki að niðurgreiða fjár-
magn eins og gert hefúr verið, held-
ur kostnaðinn hjá þeim sem ekki
ráða við hann. Eins og stefnan er
núna fær fátækasta fólkið ekki að-
gang að félagslega kerfinu. Það
stenst ekki thskhið greiðslumat og
er þar með úthokað.
Endurfjármögnun
Tökum dæmi af tveimur mönn-
um. Annar er forstjóri með 400
þús. kr. á mánuöi. Hinn öryrki með
45 þús. kr. á mán. Núverandi kerfi
myndi trúlega úthýsa báðum. For-
stjórinn væri taUnn of ríkur og
öryrkinn of fátækur og stæðist ekki
greiðslumat. Forsfjórinn myndi
kaupa sér íbúð og fá kannski vaxta-
bætur úr í-íkissjóði. Öryrkinn tæki
íbúð á leigu og fengi engan styrk.
Samkvæmt okkar stefnu ættu
báðir rétt á félagslegu 'húsnæði.
Forstjórinn greiddi kostnaðinn
óstuddur, en öryrkinn fengi hús-
næðisbætur th að greiða sinn
kostnað. Þannig gætu þeir búið hUð
við hUð í svipuðu húsnæði. Þetta
myndi ekki aðeins spara hinu opin-
bera fé, heldur einnig fuUnægja
réttlætinu betur en nú er gert.
Nú er tæpur þriðjungur af skráð-
um þjóðartekjum Islendinga fólg-
inn í íbúðarhúsnæði. Hvaöa arður
er af þessu fé? Hefði ekki verið nær
að nota peningana th þróunar og
eflingar atvinnuUfsins í landinu?
Hefði félagsleg húsnæðisstefna
verið tekin upp í kjölfar verötrygg-
ingar hefðu þúsundir heimha trú-
lega sloppið við gjaldþrot og aðra
greiösluerfiðleika sl. áratug. Þjóð-
félagið hefði sparaö stórfé, þar sem
félagslegt húsnæði gengur ekki
kaupum og sölum og þarfnast því
ekki stöðugrar endurfiármögnun-
ar. Hvað er búið að verja miklu fé
th endurfiármögnunar íbúðarhús-
næðis hér á landi sl. áratug?
Jón Kjartansson
„Hefði félagsleg húsnæðisstefna verið
tekin upp í kjölfar verðtryggingar
hefðu þúsundir heimila trulega sloppið
við gjaldþrot og aðra greiðsluerfiðleika
sl. áratug.“