Dagblaðið Vísir - DV - 26.01.1993, Blaðsíða 14

Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Herópin eru verklag
Vinnufriður getur að mestu haldizt í vetur, þótt tals-
menn ríkisstjórnarinnar og samtaka launafólks láti
ófriðlega um þessar mundir. Báðir aðilar hafa hag af
friðsamlegri lausn deiluefna. Sama er að segja um þriðja
aðilann, samtök vinnuveitenda, sem hafa hægt um sig.
Stríðsyfirlýsingar eru ekki fyllilega marktækur mæh-
kvarði á horfurnar. Ríkisstjórnin hefur það verklag að
ganga út á yztu nöf til að ná samningsaðstöðu og láta
síðan draga sig þaðan með sem minnstum eftirgjöfum
af sinni hálfu og sem mestum feginleik gagnaðila.
Þetta verklag tíðkaðist löngum hjá samtökum launa-
fólks, sem settu fram háar kröfur til að auðveldara yrði
að fá frið um þann hluta, sem ætlunin var að ná fram.
Þetta gat gengið upp, þangað til mótaðilar og umhverfið
áttuðu sig á, að þetta var bara verklag, ekki veruleiki.
Samtök vinnuveitenda og launafólks hafa í nokkur
ár beitt hófsamara verklagi, sem hefur einkennzt frem-
ur af samstarfi en ágreiningi. Þetta gekk svo langt, að
stundum komu þau sameiginlega fram sem þrýstihópur
gagnvart ríkisvaldinu til að framleiða þjóðarsátt.
Fólk hefur búið svo lengi við þetta hálfgerða bræðra-
lag samtaka launafólks og vinnuveitenda, að það fær
áhyggjur af framvindu mála, þegar ráðherrar og ráða-
menn launafólks eru með groddalegar yfirlýsingar um,
að barizt verði til sigurs fyrir málstaðinn.
Talsmenn samtaka vinnuveitenda hafa að mestu
haldið sig utan við orrahríðina, en hafa þó orðið að
gera tilraunir til misheppnaðra útskýringa á því bragði
sumra vinnuveitenda að nota atvinnuleysisvofuna til
að segja fólki upp og ráða það síðan á lakari kjörum.
Ljóst er, að óttinn við atvinnuleysi hefur valdið því,
að víða hefur launafólk tahð sér nauðsynlegt að gefa
eftir í ýmsum atriðum, einkum hlunnindum og auka-
tekjum, til að halda vinnu og stundum raunar th að
hjálpa fyrirtækinu th að hfa af erfiða tíma.
Þessi lífskjaraskerðing bætist við skerðingu vegna
aukinnar skattheimtu og minnkaðrar þjónustu hins
opinbera og skerðingu vegna atvinnumissis. Þannig
hafa hfskjörin í hehd skerzt svo mikið, að skhjanlegt
er, að talsmenn samtaka launafólks láti ófriðlega.
Kröfumar beinast fremur að ríkisstjóminni en sam-
tökum vinnuveitenda. Memi vhja, að kaupmáttur hinna
lægst launuðu verði aukinn með aðgerðum hins opin-
bera; að ríkið taki lán th að framleiða atvinnu; og að
gefið verði eftir af niðurskurði velferðarkerfisins.
Af efhahagsástæðum verður fyrirstaða ríkisstjómar-
innar hörðust gegn miðleiðinni. Opinber framleiðsla á
atvinnu er lítið annað en dulbúningur atvinnuleysis og
hefur líth varanleg áhrif. Og lántaka í því skyni skapar
ekki arð th að standa undir endurgreiðslu.
Með góðum vhja ætti að vera auðveldara að finna
samkomulagsfleti á hinum leiðunum tveimur. Þær fela
þó í sér, að ríkisstjómin verður að leita nýrra leiða í
spamaði í stað niðurskurðar á veherð. Vegna margvís-
legra sérhagsmuna mun hún verða treg th þess.
Mest sker í augun, að ríkisstjómin skuh halda fuhum
dampi á ríkisrekstri hefðbundins landbúnaðar, sem
kostar skattgreiðendur níu mhljarða á ári og neytendur
tólf mhljarða þar á ofan. Á þessu sviði einu er meira
en nóg svigrúm th að kaupa frið á vinnumarkaði.
Ástæðulaust er að vanmeta getu ráðamanna ríkis og
samtaka vinnumarkaðarins th að ná samkomulagi, sem
gerir þeim kleift að halda sér fast í stólunum.
Jónas Kristjánsson
ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1993.
Nýkjörinn formaður á ASÍ-þingi. - Viðbrögð Benedikts Davíðssonar við framvindu efnahagsmála og ríkis-
stjórnarákvörðunum eru mun pólitískari en fyrirrennara hans, að mati greinarhöfundar. DV-mynd GVA
Pólitískari
verkalýðsbarátta
Veðrabrigði urðu í stjómmálun-
um eftir þing Alþýðusambands ís-
lands (ASÍ) á Akureyri undir lok
nóvember. Aðdragandi þingsins
var meðal annars sá, að fram fóra
trúnaðarviöræður milli aðila
vinnumarkaðarins og ríkisstjórn-
arinnar um ráðstafanir í launa- og
atvinnumálum. Þótti álitamál á
síðustu dögum fyrir þingið, hvort
tillögur um efnahagsráðstafanir
skyldu kynntar fyrir þing ASÍ eða
eftir það.
Segja má, að rás atburða hafi
gripið fram fyrir hendur á þeim,
sem áttu aðild að fyrrgreindum
trúnaðarviöræðum. Skömmu fyrir
ASÍ-þing urðu þær sviptingar á al-
þjóðlegum gjaldeyrismörkuðum,
að ríkisstjómin sá sér þann kost
vænstan að taka ákvörðun um að
lækka gengi krónunnar um 6% og
kynnti hún um leið aðrar ráðstaf-
anir í efnahagsmálum. Með þessu
lauk samráöi stjórnvalda við aðila
vinnumarkaðarins á annan veg en
allir höfðu vænst.
Ríkisvaldið varð að bregðast við
með skjótum hætti og það var hár-
rétt ákvörðun hjá Davíð Oddssyni
forsætisráðherra aö vera ekki með
neitt laumuspil gagnvart ASÍ-þing-
inu. Ríkisstjómin tók því af skarið
um alla meginþætti í efnahagsað-
gerðum, áður en þingið hófst og
kynnti þá opinberlega.
Pólitísk viðbrögð
Eftir nokkrar þrengingar tókst
ASÍ-þingfulltrúum að velja nýjan
forseta í stað Ásmundar Stefáns-
sonar. Þótt Benedikt Davíðsson
hefði fyrir og á ASÍ-þingi aftekið
með öllu, að hann yröi forseti sam-
takanna, lauk þinginu á Akureyri
þó á þann veg, að hann var kjörinn
í þetta ábyrgðarmikla starf.
Viðbrögð Benedikts Davíðssonar
við framvindu efnahagsmála og
ákvörðunum ríkisstjórnarinnar
eru mun póhtískari en Ásmundar
Stefánssonar, og þau em jafnvel
KjaUariim
Björn Bjarnason
alþingismaður
flokkspólitísk. Benedikt lætur í
öðra orðinu í veðri vaka, að hann
líti á það sem hlutverk sitt að koma
ríkisstjórninni frá völdum, og í
hinu, að hann vilji setjast til við-
ræðna í anda þjóðarsáttar.
Þegar skýrt var frá svartsýnni
þjóðhagsspá hinn 19. janúar og sér-
staklega varað við erlendri skulda-
söfnun þjóðarinnar, var það helsta
bjargráð forseta ASÍ að mæla með
meiri söfnun erlendra skulda. Var
það enn til að staðfesta þann grund-
vallarmun, sem er á sjónarmiðum
hans og ríkisstjómarinnar.
Skjól stjórnarandstöðu
Þeir, sem fylgst hafa með fram-
göngu fulltrúa stjórnarandstöð-
unnar á Alþingi, hljóta að undrast
fylgi hennar samkvæmt nýlegri
skoðanakönnun DV. Ég er sann-
færður um, að þetta fylgi ræðst að
verulegu leyti af hinum samfelldu
árásum, sem dunið hafa á ríkis-
stjóminni af hálfu forystumanna
verkalýðshreyfingarinnar undan-
farið. Hafa ljósvakamiðlarnir verið
helsti vettvangur þessara árása
auk þess sem verkalýðsfélögin
stunda nú pólitíska baráttu meö
auglýsingum í dagblöðum.
Almennt séð hafa stjórnarand-
stöðuflokkarnir verið málefnalega
veikburða. Hið helsta sem sést til
þeirra tengist málþófi í sölum Al-
þingis. Það kemur því ekki á óvart,
að flokkarnir leiti skjóls hjá verka-
lýðshreyfingunni. Forystumenn
hreyfingarinnar verða að átta sig á
afleiöingum þess fyrir hana að
verða beinn þátttakandi í flokks-
póhtiskum átökum.
Afstaða til starfsemi verkalýðsfé-
laga og aðildar að þeim hefur gjör-
breyst á undanfórnum ámm. Æ
fleiri telja það t.d. til skerðingar á
mannréttindum að vera skyldaðir
til þátttöku í verkalýðsfélögum. ís-
lensk lög og reglur um starfsemi
félaganna sæta til dæmis gagnrýni
hjá gæslumönnum félags- og
mannréttinda hjá Evrópuráðinu í
Strassborg.
Björn Bjarnason
„Afstaða til starfsemi verkalýðsfélaga
og aðildar að þeim hefur gjörbreyst á
undanförnum árum. Æ fleiri telja það
t.d. til skerðingar á mannréttindum að
vera skyldaðir til þátttöku í verkalýðs-
félögum."
Skodanir annarra
íhaldssemi á annarra f é
„Andstæðingar Sjálfstæðisflokksins hafa áratug-
um saman uppnefnt flokkinn og kahað hann „íhald“
og „íhaldsflokk" og tahð það skammaryrði. Þaö er
hins vegar engin skömm að því að vera íhaldssamur
á almannafé. Raunar er það dyggð, sem þvi miður
er ahtof sjaldgæf í opinberri fjármálastjórn. Ef nokk-
um tíma er ástæða til aö hefja til vegs íhaldssemi í
meðferð almannafjár, þá er það nú.“
Úr Reykjavíkurbréfi Mbl. 24. jan.
Þarf kreppu til?
Ákvörðunin um að hækka meðlagsgreiðslur mun
hafa verið tekin í tengslum við lækkun á greiðslum
af hálfu ríkisins tíl einstæðra foreldra... Svona hef-
ur samdráttur í ríkisútgjöldum orðið til að leiða
okkur ýmsilegt í ljós. Og ef það þarf kreppu tíl að
berja það inn í hausinn á kynbræðmm mínum, aö
þeir eigi sín böm en ekki ríkið, óháð því hvemig
þeim líkar við mömmur þeirra eða hvernig stendur
á hjá þeim í VISA-greiðslum, - leyfist mér þá að biðja
um margar, margar kreppur.“
Árni Páll Árnason lögfr. í Pressunni 21. jan.
Kollsteypa á stöðu borgarsjóðs
„Borgarfuhtrúar standa nú frammi fyrir áður
óþekktum vandamálum í rekstri okkar ágætu borg-
ar... Eins og ég hef fært sönnur á hefur orðiö koh-
steypa á peningalegri stöðu borgarsjóðs. Þetta er
heimatilbúinn vandi íhaldsins vegna óráðsíu hðinna
ára og slælegrar fjármálastjórnar þeirra. Borgarsjóö-
ur hefur ekki orðið fyrir neinum ytri skakkafóhum
öðrum en þeim að fá til valda í landinu ríkisstjóm
Davíðs Oddssonar."
Sigrún Magnúsdóttir borgarfulltr. í Tímanum 23. jan.