Dagblaðið Vísir - DV - 01.07.1993, Qupperneq 14

14
FIMMTUDAGUR 1. JÚLÍ1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1368 kr.
Verð í lausasölu virka daga 130 kr. - Helgarblað 170 kr.
Leiðin er fær, en ekki bezt
Leiðin er fær, sem ríkisstjómin hefur valið fyrir ferð
þjóðarinnar um mögru árin. Flestir hagsmunaaðilar
skilja, að gera verður nokkurra ára hlé á ofveiði þorsks.
Flestir aðilar vinnumarkaðar skilja, að ekki verður kom-
izt hjá rýrari lífskjörum og auknu atvinnuleysi.
Dæmið gengur upp í stórum dráttum, ef stjómvöld
treysta sér til að koma svipuðum böndum á smábátaeig-
endur og þau hafa komið á aðra útgerð og ef þau treysta
sér til að neita opinberum starfsmönnum um svipaða
miskunn og þau hafa neitað öðm launafólki í landinu.
Þetta er merkileg þjóðarsátt, sem mun koma í veg fyr-
ir, að íslendingar lendi í færeyska vítahringnum. Þótt
við höldum að einhverju leyti áfram að hfa um efni fram,
er eðlismunur á því og hinum gersamlega óraunhæfu
lífskjörum Færeyinga. Við munum halda frelsinu.
Við erum seig, þegar syrtir í álinn, þótt við höfum
ekki reynzt hafa bein til að þola góða daga. Þeir eiginleik-
ar, sem komu í veg fyrir, að við gætum nýtt okkur vel-
gengni síðustu áratuga, hjálpa okkur til að standast
mótlæti síðustu ára og nokkurra næstu ára í viðbót.
Þjóðarsáttin felur meðal annars í sér, að lækkað verði
risið á velferðarkerfi almennings. Það verður til dæmis
dýrara að veikjast og dýrara að afla sér þekkingar. Þjón-
usta hins opinbera á þessum sviðum mun verða dýrari
og lakari en hún hefur verið til skamms tíma.
Þetta felur í sér aukna stéttaskiptingu, því að þeim
fjölgar, sem ekki hafa ráð á að veikjast eða afla sér þekk-
ingar. Mikið og vaxandi atvinnuleysi mun einnig stuðla
að aukinni stéttaskiptingu í landinu. Þjóðarsáttin fram-
leiðir þannig ný vandamál, þegar hún leysir önnur.
Athyghsvert er, að yfirstéttin í landinu hyggst ekki
taka neinn umtalsverðan þátt í að bera byrðar þjóðarsátt-
arinnar. Bankastjórar og bankaráðsmenn hyggjast til
dæmis ekki draga neitt úr laxveiðiferðum, sem bomar
em uppi af vaxtamun, er nemur tvöfólduni alþjóðastaðh.
Aukin stéttaskipting virðist vera innifaiin í þjóðarsátt-
inni, alveg eins og hún felur í sér, að hvorki verði sagt
upp búvörusamningi, né gerðar neinar tilraunir til að
draga úr ríkisrekstri landbúnaðar, sem kostar neytendur
tólf mhljarða á ári og skattgreiðendur níu mhljarða.
Ef raunverulega syrti í álinn, mundi þjóðin vafalaust
knýja fram, að yfirstéttin tæki líka á sig byrðar af sam-
drætti og að velferðarkerfi gæludýragreina viki fyrir
vemdun grundvaharatriðanna í velferðarkerfi almenn-
ings. Samkvæmt þjóðarsátt er ekki komið að slíku enn.
Þetta má hafa th marks um, að þjóðfélagið er ekki
komið nálægt hruni af völdum kreppunnar. Jafnvel þótt
þorski fækkaði enn og kreppan ykist, eru th ónotuð vopn
í lífsbaráttu þjóðarinnar. Þegar þau verða gripin, er það
merki um, að kreppukomið sé orðið að alvörukreppu.
Þótt þjóðarsátt sé betri en engin sátt, em ýmsar hætt-
ur fólgnar í að velja leið, sem eykur stéttaskiptingu,
minnkar öryggisnet velferðar, dregur úr kjarki fólks og
minnkar líkur á, að það afh sér menntunar í framtíðar-
greinum. Þessi leið laskar sjálfa þjóðfélagsgerðina.
Kjósendur allra flokka og félagsmenn flestra almanna-
samtaka á borð við stéttarfélögin hafa ákveðið að þessar
hættulegu leiðir og ekki aðrar skuh vera famar th að
verjast kreppunni. Almenningur hefur ákveðið að þola,
að fokdýra velferðarkerfi gæludýranna verði áfram hlíft.
Ef í ljós kemur, að herkostnaður sé meiri af leiðinni,
sem valin var með þjóðarsátt, en af öðrum áhtlegum leið-
um, getur þjóðin engum öðrum en sjálfri sér um kennt.
Jónas Kristjánsson
Greinarhöfundur telur að rækjukvótinn nýtist ekki i öllum tilfellum vegna þess að ekki er hægt að færa hann
á milli skipa.
Mið eru möguleiki
Tillögur ríkisstjómarinnar um
kvóta næsta árs liggja nú fyrir. í
þeim er tekið töluvert tillit til ráð-
gjafar fiskifræðinga. Reynsla und-
anfarinna ára bendir til að það sé
óhjákvæmilegt. Vissulega hefur
verið deilt um aðferðir fiskifræð-
inga. Um hitt er fólk yfirleitt sam-
mála að ýtrustu varúðar verður að
gæta. Og það er spuming hver
heildarafli verður upp úr sjó eftir
næsta árið. í þessum tillögum er
nefnilega ekki tekið tillit til þess
aö fjölmargar útgerðir nýta sér
heimildir til aö færa afla á milli
ára, yfir á næsta ár. Tíu þúsund
tonnin sem gert er ráð fyrir að
smábátar fiski umfram 155 þúsund
tonnin geta því hæglega orðið tutt-
ugu eða þijátíu þúsund og hvar
stöndum við þá í friðuninni?
Fengsæl mið
Á meðan era þeir möguleikar
sem fyrir eru ekki fullnýttir. Þann
1. júlí streyma skip á loðnuveiðar
og skilja eftir sig vannýttan rækju-
kvóta sem engum er til gagns þar
sem ekki er hægt að færa hann á
milli skipa. Þetta mætti auðveld-
lega leysa með því að binda kvóta
við byggðarlög í stað skipa. Þetta
höfum við kvennalistakonur ótal
sinnum bent á. Viö verðum líka að
fara að gera okkur grein fyrir að
hugsanlega eru vannýttar auðlind-
ir rétt viö flæðarmálið þótt við höf-
um ekki aflaö okkur þekkingar til
að nýta þær. Ekki er langt síðan
rækju var hent og enn styttra síðan
hörpudiskur varð að því verðmæti
sem hann nú er.
Sjaldan hefur það verið eins
brýnt og nú að beina stærstu togur-
KjaUarinn
Anna Ólafsdóttir Björnsson
þingkona Kvennalistans
unum okkar út fyrir landhelgina á
fjarlæg mið þar sem nýir möguleik-
ar bjóðast. Vera kann að leggja
þurfi ijármagn í slíkar tilraunir en
það getur skilað sér með vöxtum
og vaxtavöxtum ef vel er að málum
staðið. Þannig skapaðist líka svig-
rúm fyrir smærri báta á heimamið-
um. Mikil skerðing á kvóta smá-
báta kemur mjög illa við ýmsa
smærri staði á landsbyggðinni og
spurningin er hvort við höfum efni
á þeim kollsteypum sem geta fylgt
í kjölfarið.
Önnur mið
En það þarf að róa á fleiri mið
en til fiskjar. Kannski erum við
íslendingar of nátengdir sjónum til
að sjá annan feng en fisk. Ferða-
langar hafa þó löngum þótt dágóð-
ur fengur og víða erlendis er fyrst
og fremst gert úr á þau mið. Þar
eru vannýttir stofnar. Mikil fjár-
festing er til í mannvirkjum, s.s.
hótelum og veitingastöðum, en
smánarlega litlu hefur verið varið
til markaðsmála. T.d. er nú orðið
lítið sem ekkert gert til að fá banda-
nska ferðalanga sem millilenda á
íslandi til að doka við, skoða lítið
eitt af landinu og eyða nokkrum
gjaldeyri. Ferðaþjónustan í heild
getur skapað fjölmörg fleiri störf.
Gengisfelling og skuldbreytingar
eru gamalkunn ráð þegar sverfur
að í sjávarútvegsmálum. Þau duga
ekki nema i kjölfarið sé leitað nýrra
úrræða bæði í útgerð og öðrum
atvinnugreinum. Núverandi ríkis-
stjóm er ekki líkleg til að valda því
verkefni.
Anna Ólafsdóttir Björnsson
„Sjaldan hefur það verið eins brýnt og
nú að beina stærstu togurunum okkar
út fyrir landhelgina á Qarlæg mið þar
sem nýir möguleikar bjóðast.“
Skoðanir annarra
Opinber rekstur
„í ágætum pistli, sem Robert Kuttner skrifar í
tímaritið Intemational Business Week, segir hann
að þeir sem beri ábyrgð á opinbera geiranum verði
að taka sér tak og verða miklu viljugri að bæta þjón-
ustu og gera hana sveigjanlegri. Hann segir aö víöa
hafi þetta tekist í opinberum rekstri sem á ýmsum
sviðum standi einkarekstri framar. Það sé goðsögn
að mesta skrifræðið sé að finna hjá hinu opinbera
og segir Kuttner aö eitthvert versta dæmi um skrif-
ræði sé einmitt að finna hjá einkareknum trygginga-
félögum," ögmundur Jónasson í Mbl. 29. júní
Samgöngur í Reykjavík
„Eins og komið hefur fram í umræðum um Hval-
fjarðargöng er lækkun samgöngukostnaöar hér á
landi nú ein arðbærasta fjárfesting sem okkur stend-
ur til boða. Ef hægt væri að minnka ofangreindan
samgöngukostnað um þótt ekki væri nema um 10%
er þarna kominn árlegur spamaður upp á hátt í
þrjá milljarða á ári eða jafngildi um 40.000 tonna af
þorski árlega." Gestur Ólafsson í Mbl. 30. júní
Hraustlegt útlit
„Það vakti athygli snemma á níunda áratug, að
líkamsrækt hverskonar var orðin að tískufyrirbæri.
Að líta hraustlega út, að láta sjá sig að snæðingi
hollrar fæðu, að vera ævinlega snyrtilega til fara,
allt þetta og meira til var orðiö táknmál þeirra sem
vildu sýnast heilbrigðir og á uppleið. Þessa miklu
sveiflu í átt til „heilbrigðis“ var ekki síður að finna
í samfélögum samkynhneigðra karlmanna. Nýr
sjúkdómur, ALNÆMI, var kominn til sögunnar og
reyndar kenndur við þá sjálfa. Það var því kapps-
mál margra homma, smitaðra eða ekki, að koma sér
í gott líkamlegt form og klæða sig að hætti „uppa“.“
Kristrún Gunnarsdóttir í Mbl. 25. júní