Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.1994, Blaðsíða 28

MÁNUDAGUR 3. JANÚAR 1994
%
Meiming_______________
Ánægjuleg samvinna
náinna frændþjóða
Við íslendingar höfum löngum litið
á Færeyinga sem okkar nánustu
frændþjóð. Sú afstaða okkar birtist
á margvíslegan hátt, meðal annars
í þeirri tilhneigingu sumra fjölm-
iðla að fjalla fremur um málefni
Færeyja með innlendum fréttum
en erlendum. Flestir munu líka
fagna auknu samstarfi við Færey-
inga. Sú bók sem hér er til umsagn-
ar er til marks um aukið samstarf
^þjóðanna á sviði menningarmála,
'nánar tiltekið er hún afrakstur ís-
lensk-færeyskrar ráðstefnu í
Reykjavík í ágúst 1992. Efni grein-
anna er mjög fjölbreytilegt og eru
flest efnin skoðuð bæði frá fær-
eyskum og íslenskum sjónarhóli
og greinarnar ýmist skrifaðar á
færeysku eða íslensku. Þannig
fjallar Hjörtur Pálsson um þýðing-
ar á verkum færeyskra höfunda á
íslensku og viðtökur sem þær hafa
hlotið á íslandi og Martin Næs fjall-
ar um hliðstætt efni af færeyskum
Bókmenntir
Gunnlaugur A. Jónsson
sjónarhóh, þ.e. um þýðingar ís-
lenskra bókmennta yfir á færeysku
og þær móttökur sem þær hafa
fengið í Færeyjum. Guðrún Kvaran
fjallar um íslensk mannanöfn og
Jóhan Hendrik W. Poulsen með
sama hætti um „foroysk fólk-
anovn". Greinamar í bókinni em
misjafnlega mikið sérhæfðar, en ég
tel að þær greinar sem hafl víðasta
skírskotun séu greinar þeirra Inga
Sigurðssonar um viðhorf íslend-
inga til Færeyja og Færeyinga og
Turið Sigurðardóttur um viðhorf
Færeyinga til íslands og íslend-
inga. Niðurstöður Inga em á þann
veg að á því tímabili, sem nægan
efnivið til ályktana er að hafa um
viðhorf íslendinga til Færeyinga
hafl þessi viðhorf yfirleitt verið
sérlega jákvæð þótt hagsmunaá-
rekstrar vegna fiskveiða hafi
stundum sett strik í reikninginn.
Mikið er látið af gestrisni Færey-
inga og jákvæð viðhorf til Færey-
inga eru oft tengd frændsemi þjóð-
anna. Saman við þau fléttast í
mörgum tilvikum stuðningur við
færeyska þjóðernisbaráttu.
í grein Turið Sigurðardóttur
kemur fram að næst á eftir Dönum
séu íslendingar sú þjóð sem Færey-
ingar hafi mest samskipti við. Tur-
ið bendir á að færeyskir sjómenn
og aðrir þeir sem stundað hafi at-
vinnu á Islandi hafi sagt frá sam-
skiptum sínum við íslendinga, en
fæstir þeirra hafi skrifað eða flutt
fyrirlestra um samskipti sín við þá.
Það hafi verið færeyskir mennta-
menn og skáld sem drógu upp hina
færeysku ímynd af íslandi og sum-
ir þeirra hafi aldrei til íslands kom-
ið. Sú hafi t.d. verið raunin með
V.U. Hammershaimb (1819-1909),
sem mótaði færeyska stafsetningu
1846 á forníslenskum og íslenskum
grundvelli. Hann gekk hins vegar
í Hið íslenska bókmenntafélag árið
1843 og varð fyrir miklum áhrifum
frá Jóni Sigurðssyni. í færeyskri
sjálfstæðisbaráttu hafi mjög verið
horft til íslands sem brautryðj-
anda.
Greinar Vilhjálms Hjálmarsson-
ar og Edith í Jákupsstovu eru einn-
ig líklegar til að höfða til breiðs
lesendahóps. Báðar eru þær nokk-
uð persónulegar að því leyti að Vil-
hjálmur byrjar grein sína á að rifja
upp einar ljósustu bernskuminn-
ingar móður sinnar sem tengdust
kynnum hennar af færeyskum sjó-
mönnum. Þó mikillar andstöðu
hafi gætt meðal íslendinga við fisk-
veiðar Færeyinga þá virtist það
næsta almenn skoðun að sérlega
gott hafi verið að lynda við Færey-
inga. Edith greinir frá kynnum afa
síns af fiskveiðum við ísland en
þær stundaði hann um árabil frá
Höfn í Bakkafirði og bar íslending-
um mjög gott orð.
Greinarnar í þessari bók eru
skrifaðar fyrir þann tíma sem ófar-
ir Færeyinga á fjármálasviðinu
hafa hleypt nýju lífi í umræður um
færeysk málefni á íslandi. Hafa
þær ekki síst snúist um hvort við
Islendingar séum á sömu braut og
Færeyingar og að hve miklu leyti
við getum lært af mistökum þeirra.
Það er öll ástæða til að fagna því
samstarfi sem komið er á milli
heimspekideildar Háskóla íslands
og Fróðskaparseturs Foroya. Þessi
bók sýnir að slíkt samstarf er mjög
gefandi fyrir báða aðila.
Frændalundur. Fyrirlestrar frá íslensk-
færeyskri ráðstefnu I Reykjavík 20.-21.
ágúst 1992
Ritstjórar: Magnús Snædal og Turið
Sigurðardóttir
Háskóli íslands - Háskólaútgáfan 1993
(262 bls.)
cyla
bréfabindi
274kr,
Þið hringið - við sendum
Múlalundur
Vinnustofa SÍBS • Hátún 10c
Síman 688476 og 688459 • Fax: 28819
Don Pedro og menn hans koma í kastala landstjórans í Messinu.
Háskólabíó - Ys og þys út af engu:
Heitar ástir og svikamyllur
Breski leikarinn Kenneth Branagh hóf leikstjórafer-
il sinn með glæsibrag hér um árið þegar hann glímdi
við sjálfan Hinrik V eftir William Shakespeare. Á eftir
komu svo tvær myndir úr samtímanum, að vísu nokk-
uð góðar en sem komust þó ekki í hálfkvisti við hina
fyrstu. Það er því ekki nema eðlilegt að hann snúi sér
aftur að leikskáldinu góða sem kunni þetta allt, að
segja sögu og skapa eftirminnilegar persónur.
I þetta sinn reynir Branagh sig við einn af gaman-
leikjum Shakespeares, reyndar einn hinn vinsælasta
þeirra allra, þar sem allt logar af ástum og sviksemi
og maklegum málagjöldum, Ys og þys út af engu.
Sagan hefst þegar Don Pedro, prins af Aragón (Was-
hington), og menn hans snúa heim úr stríðinu og taka
hús á Leonato (Briers), landstjóra í Messinu. Þar bíður
þeirra kvennafjöld og líður ekki á löngu þar til ástin
hefur kviknað í ungum brjóstum.
Leikurinn snýst síðan um tvær ástarsögur. Annars
vegar er það gagnkvæm ást Claudios greifa (Leonard)
og Hero (Beckinsale), dóttur landstjórans, og hins veg-
ar eins konar ástarófriður þeirra Beatrice (Thompson)
og Benedicks (Branagh). Þau síðarnefndu vilja ekki
gangast við tilfinningum sínum en þess í stað senda
þau hvort öðru eins eitraðar pillur og athugasemdir
og tungur þeirra ráða við.
Claudio og Hero vilja giftast en vondir menn undir
forustu Jóhanns, bróður Don Pedro og öfundarmanns
hans og fýlupoka, gera sitt besta til að koma í veg fyr-
ir það með svikum og prettum en Beatrice og Bene-
dick vilja ekki giftast, eða svo segja þau að minnsta
kosti, en góðir menn vilja koma því í kring með öllum
ráðum, þar á meðal smáprettum. Og eftir töluverðan
ys og þys gengur allt upp og þorparamir fá á baukinn.
Ys og þys út af engu er enn ein skrautfjöðrin í hatt
Kenneths Branagh, bæði sem leikara og leikstjóra, og
voru þær þó margar fyrir. Hlutverk Benedicks og
Kvikmyndir
Guðlaugur Bergmundsson
Beatrice eru eins og klæðskerasaumuð á hann og eigin-
konuna Emmu Thompson og fara þau á þvilíkum kost-
um að unun er á að horfa. Aðrir leikarar falla því
óneitanlega í skuggann þótt þeir standi líka vel fyrir
sínu.
Yfirbragð myndarinnar er allt með léttasta móti,
svona í anda ítölsku sólarinnar og sveitasælunnar í
Toscaníu þar sem sagan gerist og Branagh hikar ekki
við að grípa til ærslagangs í útfærslu sinni, eins og
þegar hann sjálfur fær að kenna á kenjum fellisól-
stóls. Aldrei þó um of.
Ys og þys út af engu (Much Ado About Nothing)
Kvikmyndataka: Roger Lanser
Handrit: Kenneth Branagh, eftir leikriti Shakespeares
Leikstjóri: Kenneth Branagh
Leikendur: Kenneth Branagh, Emma Thompson, Denzel Was-
hington, Kenau Reeves, Robert Sean Leonard, Richard Bri-
ers, Kate Beckinsaie
Laugarásbíó - Geimverumar: ★ ★
Fleiri gestir f rá laugardagskvöldi
Sjónvarpsglensið bandaríska „Saturday Night Live“
heldur áfram að geta af sér bíómyndaafkvæmi. „SNL“
hefur verið uppspretta mikils hluta þess gríns sem
kemur frá Bandaríkjunum enda slitu flestir frægustu
gamanleikarar álfunnar barnsskónum þar. í harðn-
andi samkeppni leitar Hollywood æ meira á sjónvarp-
smiðin í leit að velþekktum vörumerkjum sem hægt
er að glæða nýju lífi. Geimverurnar „The Coneheads"
eru með frægustu persónum þáttanna og eru enn þjóð-
Kvikmyndir
Gísli Einarsson
kunnar fyrir vestan, þótt ár og dagar séu síðan þau
sáust síðast. Gamanið í kringum þær byggðist á því
að geimverurnar lifðu og hrærðust meðal venjulegra
manna sem aldrei virtust taka eftir því að þær væru
ekki af þessum heimi, sama hvað hegðun þeirra eða
málnotkun brygði mikið út frá norminu.
Bíómyndaútfærslan segir frá því hvernig hjónin
Beldar (Dan Aykroyd) og Prymaat (Jane Curtin) koma
til jarðar til þess að leggja undir sig plánetuna en verða
að hætta við eftir að geimskip þeirra sekkur. Þau geta
ekki búist við björgun næstu sjö zerlin (ca 15 jarðár)
þannig að þau koma sér fyrir í neyslusamfélaginu eins
og þeim einum er lagið. Lifnaðarmáti þeirra er ansi
broslegur en handritið er sett saman úr mörgum litlum
bútum og býður ekki upp á nema lágmarkssöguþráð.
Myndin reiðir sig á blöndu fáránleikahúmors og dæmi-
gerðra millistéttaaðstæðna og þrátt fyrir að myndin
sé alltaf áhorfanleg er ekki laust við að blandan sé
ekki nógu sterk til að Coneheads verði minnisstæð
gamanmynd.
Geimverurnar (Dan Aykroyd og Jane Curtin) eru fyrir-
myndarkjarnafjölskylda og klæðnaður þeirra á eftir
að batna mikið með árunum.
Leikaramir eru svolítið heftir af keiluhausagervum
sínum. Furðuleg málnotkun hjónanna kemur ekki í
stað vel samins gamantexta og hegðunarmynstur
þeirra missir fljótt notagildi sitt. Sjónrænni brandarar
eru betri, sumir gerðir með nýtísku tölvubrellum. Um
miðbikiö fer sagan að snúast einum of mikið um tán-
ingsdóttur þeirra og ástarvandræði hennar og í lokin
þegar ferðinni er heitið aftur til heimaplánetunnar
Remulak er farið aö hrikta í handritinu.
Myndin á við svipaðan vanda að stríða og Wayne’s
World því það er ekki auðvelt að taka litla hugmynd
sem gekk vel og gera úr henni heildstæða kvikmynd.
Coneheads (Band. - 1993) 88 min.
Handrit: Tom Davis, Dan Aykroyd, Bonnie Turner, Terry Turn-
er.
Leikstjórn: Steve Barron (Electric Dreams, TNM Turtles).
Leikarar: Dan Aykroyd (Chaplin, Sneakers), Jane Curtin, Mic-
helle Burke, Michael McKean (True Identity, Man Trouble),
Jason Alexander, Lisa Jane Persky (Big Easy), Chris Farley
(Wayne’s World).