Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.1994, Blaðsíða 15

Dagblaðið Vísir - DV - 27.01.1994, Blaðsíða 15
FIMMTUDAGUR 27. JANÚAR 1994 15 Valfrelsi í lífeyrismálum? Nú nýverið sendi Verslunarráð ís- lands frá sér skýrslu um lífeyris- sjóðina. í skýrslunni er lagt ofur- kapp á frelsi sjóðfélaga til að velja sér lífeyrissjóði. Hver einstakling- ur yrði því metinn á grundvelli áhættu sem fylgir starfsgrein hans og greiði þar af leiðandi mismun- andi iðgjald. Með einstaklingsbundnu mati væri sú samtrygging, sem felst í núverandi lífeyriskerfi, brotin nið- ur. Vegna þess að konur eru lang- lífari en karlar þyrftu þær annað- hvort að greiða hærra iðgjald en karlar eða njóta lakari lífeyrisrétt- ar ella. Launþegar á miðjum aldri þyrftu á sama hátt að greiða hærra iðgjald en ungir menn og örykjar mundu búa við stórskertan lífeyri. Allt yrði þetta gert í nafni valfrels- is í lifeyrismálum. Samtrygging í fyrirrúmi Frjálshyggjumenn í lífeyrismál- um hafa oft leitað sér fyrirmyndar i Danmörku, en þar hafa veriö starfræktir fjölmargir séreignarlíf- eyrissjóðir á vegum tryggingarfé- laga með ærnum tilkostnaði. Nú bregður hins vegar svo við að í Danmörku hafa verkalýðsfélögin í kjarasamningum við atvinnurek- endur stofnað fjölmarga lífeyris- sjóði almenns verkafólks með sam- tryggingu sjóðfélaga í fyrirrúmi. Aö þeim sjóðum er skylduaðild sjóðfélaga á stéttarfélagsgrunni. Danir eru því fyrst nú að feta sig áfram í lífeyrismálum með sama hætti og svo vel hefur tekist til hér á landi. í skýrslu Verzlunarráðsins er fuUyrt að skylduaðild að tilteknum lífeyrissjóði samrýmist ekki Mann- réttindasáttmála Evrópu og stjóm- arskrá íslands. Látið er undir höf- uð leggjast að skýra frá vönduðu áliti Lagastofnunar Háskólans frá því á síðasta ári, þar sem komist er að þeirri afdráttarlausri niður- stöðu að skylduaðild að lífeyris- sjóðum stangist hvorki á við grundvallarreglur íslensks réttar um félagafrelsi né friðhelgi eignar- réttarins. Breyti engu í þeim efnum þótt reglur séu skýrðar með sér- stöku tilliti til ákvæða Evrópu- samnings um vemdun mannrétt- inda og mannfrelsis. íslensk lög „Með einstaklingsbundnu mati væri sú samtrygging sem felst i núverandi lífeyriskerfi brotin niður,“ segir Hrafn m.a. i grein sinni. Kjallaiinn ekki lækka kostnað við rekstur þeirra. Sjóðunum mun stórfjölga og fullyrðing um að samkeppni muni hækka ávöxtun styðst ekki við talnagrunn. Þá yrði val ein- stakhngsins óhjákvæmilega nokk- uð handahófskennt þar sem hann yrði leiksoppur auglýsingaskrams. Síðast en ekki síst er varað við að raska þeim grundvelh sem starf- semi lífeyrissjóðanna byggist á og m.a. felst í samtryggingu sjóðfélaga eyrissjóðimir, sem byggjast á tekjutengdum viðbótarlífeyri með skylduaðild. Þriðja þrepið í lífeyris- kerfinu er svo ýmiss konar fijáls einstakhngsbundinn sparnaður og viðbótartyggingar á viðskipta- grundvehi, sem m.a. eru á vegum bankastofnana og tryggingafélaga. í þeim flokki eiga m.a. séreignar- sjóðir verðbréfafyrirtækjanna heima. Nær væri fyrir Verzlunarráðið Hrafn Magnússon framkvæmdastjóri Sambands almennra lífeyrissjóða virði að þessu leyti þau réttindi, sem ríkið hefur skuldbundið sig til að tryggja þegnum sínum með að- hd að samningnum. Varað við grundvallarröskun Valfrelsi í lífeyrismálum mun „ Valfrelsi í lífeyrismálum mun ekki lækka kostnaö viö rekstur þeirra. Sjóð- unum mun stórfjölga og fullyrðing um að samkeppni muni hækka ávöxtun styðst ekki við talnagrunn.“ th greiðslu áfahalífeyris. í þessu sambandi er vert að geta þess að lífeyriskerfið hér á landi byggist á þremur meginþrepum, líkt og tíðkast víðast hvar erlendis. í fyrsta lagi ber að nefna almanna- tryggingakerfið. Þvi næst komi líf- að beita sér fyrir því að þessi skipt- ing lífeyristrygginga verði lögfest á Alþingi í stað þess að draga upp vhlandi mynd af fjárhagsstöðu ís- lensku lífeyrissjóðanna. Hrafn Magnússon Sóknargjöld til Háskólans íghdi sóknargjalda rennur ekki th guðfræðidehdar HÍ. Fyrir stuttu gerðu tveir mætir menn, annars vegar Björgvin Brynjólfsson, kjall- aragreinarhöfundur í DV og hins vegar ónafngreindur leiðarahöf- undur Alþýðublaðsins, athuga- semdir við þá tilhögun stjómvalda að láta fólk sem stendur utan trúfé- laga greiða íghdi sóknargjalda th Háskóla íslands. Greinahöfundar velta vöngum yfir nýtingu fiárins og hvort hugsanlegt sé að því sé varið til menntunar guðfræðinga og presta. Fastur sess í fjárveitingum Þetta er ekki í fyrsta sinn sem þetta efni ber á góma en það er okkur bæði ljúft og skylt að skýra frá því hyernig þessum málum er háttaö. Samkvæmt lögum um sóknargjöld frá árinu 1985, skulu þeir sem standa utan þjóökirkjunn- ar og teljast ekki th skráðs trúfé- lags, greiða th Háskóla íslands í Háskólasjóð fiárhæð er nemur sóknargjaldi því sem honum hefði borið að greiða th þjóðkirkjunnar ef hann hefði tahst th hennar. Stjóm Háskólasjóðs er í höndum háskólaráðs sem úthlutar fé úr honum. Samkvæmt skipulagsskrá sjóðsins er fénu varið th að efla menningarstarfsemi innan Háskól- ans. Einnig er heimilt að leita th sjóðsins vegna óvæntra fiárþarfa Háskólans sem upp kunna að Kjallarinn Helga Guðrún Johnson kynningarfulitrúi Háskóla íslands koma. Áhyggjur greinahöfunda af því að fiármunum sjóösins sé varið th menntunar guðfræðinga eða th guðfræðidehdar skólans eru ástæðulausar. Fyrir u.þ.h. einu og hálfu ári gerði einstaklingur hér í borg athuga- semdir við þetta fyrirkomulag. Hann óskaði jafnframt eftir áhti umboðsmanns Alþingis á því hvort það bryti í bága við stjórnarskrána að Siðfræðistofnun, sem guðfræði- deild skólans á aðhd að, nyti góðs af þeim peningum sem Háskóla- sjóður ráðstafar ár hvert. Umboðs- maður Alþingis komst að þeirri niðurstöðu að svo væri ekki. Há- skólaráð hefur, með hhðsjón af skipulagsskrá sjóðsins, veitt styrki th ýmissa nýmæla í starfsemi skól- ans, þar til þau hafa fengið fastan sess í fjárveitingum. Þar á meðal má nefna styrki th Siðfræöistofn- unar Háskólans. Hlutverk Siðfræðistofnunar Þótt þjóðkirkjan og Guðfræði- stofnun Háskólans thnefni tvo af þremur mönnum í stjóm Siðfræði- stofnunar, telur umboðsmaður Al- þingis ekld að styrkveitingar th hennar úr Háskólasjóði brjóti í bága við stjórnarskrána. Hlutverk Siðfræðistofnunar er að vera vettvangur rannsókna í sið- fræði og í áhti umboðsmanns Al- þingis segir að ekki verði séð að fræðastörf stofnunarinnar sé ætlað að sinna sérstaklega sérþörfum guðfræðidehdar Háskóla íslands. Það fé sem Siðfræðistofnun hefur veriö úthlutað úr Háskólasjóði er aöeins brot af þeim fiármunum sem sjóðurinn veitir í styrki. Flest- ir þeirra era th menningarstarf- semi sem almenningur á kost á að njóta, s.s. tónleika Háskólakórs og annarra tónlistarmanna sem koma fram á Háskólatónleikum, kynn- ingar á skólastarfi og möguleikum th menntunar við Háskóla íslands, kynningar á leiðum th nýsköpunar í atvinnulífi, könnunar á stöðu ís- lands innan OECD, og kynningar á rannsóknum háskólamanna, svo eitthvað sé nefnt. Það verður því varla sagt að þeir sem greiöa í Háskólasjóð njóti engrar þjónustu eða réttinda fyrir gjöld sín. Alténd er það ljóst að gjöldum þeirra sem standa utan trúfélaga er ekki varið th menntun- ar guðfræðinga, presta eða th ann- arrar starfsemi guðfræðidehdar Háskóla íslands. Helga Guðrún Johnson „Alténd er það ljóst að gjöldum þeirra sem standa utan trúfélaga er ekki varið til menntunar guðfræðinga, presta eða til annarrar starfsemi guðfræðideildar Háskóla íslands.“ Botnínumnáð í vaxtalækkunum Vaxtalækkun „Á síðustu þremur mán- uðum hafa vextir lækkað verulega, bæði raun- vextir og nafnvextir, Samanhurð- ur á raun- vöxtum ríkis- verðbréfa hér á landi og erlendis sýnir að enn er svigrúm til lækkunar en varla í þeim mæli sem þegar er orðin. Meðalvextir af verðtryggðum bankalánum hafa lækkað um tæplega 2% frá byrjun nóvember. Vart er að vænta frekari lækkun- ar nema vextir ríkisverðbréfa lækki enn frekar þanní g að vextir verðtryggðra innlána banka geti lækkað. Lengi vel tregðuðust bankar við að lækka vexti óverð- tryggðra útlána en þeir eru nú komnir í 10% að meöaltali. Sé lit- ið th helstu nágrannaríkja sést að hliðstæðir vextir era þar víð- ast lægri þegar tekið hefur veriö tilht th verðbólgu en ekki munar þó núklu. TO aö tryggja fiárhagslegt ör- yggi banka krefiast stjórnvöld þess að eiginfiárstaða þeirra sé traust. Hún verður ekki viðun- andi th laiigframa nema þeir skih hagnaði. Á meðan bankar hér á landi glíma við afskriftavanda og tckjur af þjónustugjöldum eru th- tölulega lágar verða þeir að hafa vaxtamun og þar af leiðandi út- lánsvexti þeim mun hærri til að tryggja viðunandi afkomu. ; Þótt ólíklegt sé að meðalvextir lækki að ráði við óhreyttar að- stæður tel ég brýnt að vextir af fiárfestingarlánum lækki en vextir af neyslulánum hækki. Þaö þarf nefnhega að örva fiár- festingu í atvhmulífinu.“ Finngr Sveinbjörns- son, skrifstotustjóri í viðskiptaráöuneyti. Vextirenní skýjunum Grétar form. í minum er það engan veginn ásættanlegt að i núll pró- sont verð- bólgu, cða þaðan af minna, sé raunvaxta- “Jorn stig í nafn- v®‘nsson’ vaxtaþættin- Verkamannasamb. um enn í himinhæðum. Þetta er ekki það sem menn höfðu ætlað sér, langt frá því. Ég held að menn veröi að fara að tala um; málið hreinskhnis- lega. Máhð snýst einfaldlega um fiármögnun á rekstri bankanna, ekkert um markaöstengda vexti eöa slíkt. Ég minnist þess að einhvem tímann í byijun samningavið- ræðna í kringunt 1990, jiegar ver- iö var að ræða um vexti, sagöi einn bankamaöur viö okkur fuh- um fetum: „Þið eruð hrjálaðir að ætla að taka verðbólgmia svona niður. _ Bankakerfiö þolir það ekki." Ég held að sé kominn tími th að ræða þetta á þessum for- sendum. Þrátt fyrir þessa háu vextí. eru bankamir aö tala um það núna aö hækka þjónustugjöldin. í mín- um huga er það afskaplega ein- falt að þessir nafnvextir liggja alltof hátt. Þess vegna trúi ég ekki ööru en þrýst veröi á meiri vaxtalækkanir.”

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.