Dagur - 24.12.1949, Blaðsíða 9

9
JÓLABLAÐ DAGS
unin, að skólinn skyldi reistur á svonefndum Fjóshól
utan við bæ á Munkaþverá. Brátt Var þó horfið frá
þessu láði.
Jón Bergmann, faðir séra Friðriks Bcrgmanns, flutti
frá Syðra-Laugalandi alfarinn til Vesturheims vorið
1876. Þá færði frú Kristjana Hafstein, ekkja Péturs
aintmanns, byggð sína í Laugaland með ráði Eggerts
bfóður síns, sem þá tók bæði Laugalöndin ti! ábúðar.
I Skjaldarvík átti hún ofuriítið timburhús, sem
amtmáður hafði keypt af Þorsteini Daníelssyni. Var
þáð rifið og flutt að Syðra-Laugalandi, og varð það
fyrsti stofninn að kvennaskólahúsi þar. Þetta var tví-
íyft timburhús, með torfþaki, og var.það sett niður
norðvestan við bæjardyr á gamla bæntun á Laugalandi.
Dreif Eggert í því næsta ár, að láta byggja álíka stóran
part sunnan við, og hófst síðan kennsla í húsinu haustið
1877. Skólinn var settur 12. október, og voru áttá náms-
meyjar þelinan fyrsta vetur.
Árið 1879 var enn bætt sunnan við Inisið, og varð
það þá alls 36 álna langt. Skömmu síðar var sett járn-
þak á það, um leið og járnþak var sett á Munkaþverár-
kirkju, og vöru þau tvö hús í Eyjafirði fyrst klædd
járnþaki. Yfirmaður við síðustu bygginguna var Þor-
grírnur Austmann, en einnig unnu að lienni: Sig-
tryggur Jónsson, Espihóli, Júlíus Ólafsson, sem þá var
unglingur á Borgarhóli, og fleiri. Eggert hafði for-
sagnir fyrir öllu, og lét kljúfa stórgrýti úti í lækjargil-
inu, hefja upp og hafa i grunninn. Að því mun Jón
Jónatansson, seinna bóndi á Ongulsstöðum, hafa lagt
mörg hraust handtök.
Skólahúsið gamla á Laugalandi var allmyndarlegt
hús, eftir þeirrar tíðar hætti, er það var' fullbyggt.
'Stóð'u fvéir "þriðju hlutar þess þangað til 1926, að
1 ibúðarhús það, er þar- stendur nú, var byggt. Það var
iiieð tveini inngöngudyrum á vesturhlið. Nyrzt 'var
Í)orJðstoía fýrir þriðjungi hússins, þá eldhús um mið-
*'Í)ikið, én snðúr áf syðri dyrum svefnhús gesta og -þar
súðtt'r af bfetri stofa. Uppi var stór og rúmgóð skóla-
stdfa í'suðurenda, }sá svefnherbergi skólameyja, en í
norðu’rendá svelnherbergi fórstöðukonu og kennslu-
^Vénna. - . ............ A
Skólinn starfaði óslitið á Laugalandi til 1896,. er
hann var fluttur til Akureyrar. Alla þá stund var Val-
gerður Þorsteinsdóttir, fóstursystir og mágkona Egg-
erts Gunnarssonar, forstöðukona, nenta vetur-
inn 1878—79, er hún dvaldi í Kaupmannahöfn til að
kynna sér skólamáf. En þann vetur hafði Valgerður
Sigurðardóttir frá Möðrudal stjórn skólans. Munu
þau Eggert og Kristjana systir hans hafa mestu ráðið
um val kennslukrafta fyrst í stað, en frú Kristjana
fluttist brátt til Reykjavíkur.
Valgerður Þorsteins-
dóttir var mikilhæf kona
og gáfuð'og rak skólann
af frábærunt dugnaði. Af
ríkisfé mun hún hafa
fengið um 1000 krónur á
ári og stundum nokkur
hundruð krónur úr amts-
sjóði eða sýslusjóði, og
hefir þetta fé farið tif að
borga kennslukrafta, en
rð öðru leyti varð hún
sjálf að sjá um að standa
straum al sþólahaldinu.
Kom luin fljótlega upp
myndarlegu búi áLauga-
landi, -einu hinu mesta
þar í sveit, og hjálpaði
það við rekstur skólans.
Kennslu var þannig hagað, eftir að skólinn var vel
kominn á laggirnar, að kl. 8 f. h. var sunginn morgun-
sálmur, þá var bóknámstími til kl. 9 og síðan neytt
morgunverðar. Þá voru bóknámstímar til kl. 11, en
frá kl. 11 til kl. 3 e. h. voru verklegir tímar, þá mið-
degisverður og síðan frítími og hreyfing úti. Eftir það
var setzt að fatasaum, en á meðan skiptust námsmeyjar
á um að lesa upphátt sögu- eða fræðibók til kvöld-
verðartíma. Þá hófst undirbúningur til næsta dags, og
lásu kennslukonur j>á stundum mál með námsmeyj-
unum til húslestrartíma kl. 10 e. h. Voru þá venju-
Jega lesnar Mynstershugleiðingar með sálmasöng og
síðan gengið til náða. ♦
Al ])essu sés.t, að Irá kh, 8 f. h. til kl. 3 e. h. hala
verið sem.næst 12 bóknámstunar pg 24 yérklegir tínrar
á ,vikij,. en, auk Jress var kenndur söngur öðru hvoru
einq eða tvo tíma í einu, lrelzt s.íðari liluta dags.
Bóklegar námsgreinir, yoru: íslenzka, mannkyns-
. saga, landafræði,.skrift pg.réttritun, reikningur, danska
og stundum enska. Tímar voru nokkuð færanlegir,
jyjnnig að þær, sem .nokkuð yoru að sér í reikningi,
fengu þá að læra ensku eða eitthvað annað í staðinn.
Og í hannyrðum voru stúlkum fengin verkefni nokkuð
eftir ósk þeirra.
Ylirleitt var skólabragur nteð frjálslégu sniði, enda
var Valgerður Þorsteinsdóttir skólakona af lífi og sál,
og munu margar námsmeyjar hafa minnzt dvalar sinn-
ar hjá henni með ánægju.
Svo mun vera talið, að Eggert Gunnarsson væri ábú-
andi á báðum Laugalöndum frá 1876—82, en livikull
var hann við búskapinn og lét ráðsmenn sína að miklu
leyti sjá um hann. Eins og áður er sagt, hafði hánn
b