Dagur - 20.12.1950, Blaðsíða 7

7
JÓLABLAÐ DAGS
klipping, en þeir, sem eiga fimm hundruð, gefi kálfskinn. Skal þessi
ölmusa gefast þeim, sem í búi liggja, og 1 úka eigi scinna en í fhrdög-
um. iLem, að hver maður, sem í búi er, gefi málsverð.á Guðmundar-
dag, bálfa þriðju mörk smjiirs eða annan jafnvirðan mat. Hér mcð
cr hver maður skyldugur að syngja Pnlcr nnsler; sá scin er tólf vetr-
um cldri, og níu sinnutn Ave Maria á Maríumessu á föstu. Svo og
hcitum vér að syngja skyldi enn fintm messur á hverri alkirkju: sti
fyrsta af hcilögum anda, önnur af vörri frú, þriðja af öllum guðs
englum, fjórða af patronus (þ. e. verndardýrling) þeirrar kirkju,
fimmta af ölltun helgUnt. Skyldu hcr ntcð þcir, scm mcssurnar láta
syngja, gcfa ntálsverð cða fæða fátakan iiiaitn mcð hvcrri ntessu.
Hér með skyldi almúginn syngja þrjá Pater noster sallara og tvo
Maríuversa saltara og hafa úti hvortlveggja fyrir páska.
Svo og heitum vér að halda heilagt visitalio Mariœ (boðunardag
Maríu) að ltelgi og tíðagerð sem aðrar Maríumessur og þurrfasta fyrir
messudaga Iohannis (Jónsmessur), hvoratveggju, og ltins gétða Guð-
ntundar.
Svo lofutit vér að ltalda betur drottinsdaga og kirkjttbúnað eftir
því sent kristinn réttur útvísar og allar líátíðir og svo föstiitlðir og
cinkanlega frjádaginn.. . . Samþykkti þetta vort heit ábóti Einar [fs-
leifsson] á Munkaþverá, Semingur prestur Magnússon [í Saurba ] og
lírandur Jónssqu lögntann og allir aðrir ba ndur og almúgi í grfelndu
takmarki." (Sbr. Fornbréfasafn VI, 103--107.)
l’elta hcit var síðan endurnýjað á Grund M. marz 'I5G2, sömuleiðis
1033 með ráði Magniisar lögmanns lljörnssonar, og 23. marz 1720 af
I’orsteini prófasti Ketilssyni. Heitdagurihn vár afnttminn með lil-
skipun 29.mtaí 1714.
Um lilœðaburð norðan lánds
A fyrri ölcl var það siður, að karhnannaföt væri
með mtirgum hætti og sniði, eftir því að hverju verki
þeir voru. Þeir voru klæddir prjónabrókum n;est sér
og dúkskyrtum, og í vestis stað vorti brjóstdúkar cða
bolir. Brjóstdúkarnir voru kræktir á hliðinni og voru
síðir, svo að þeir sátu með manni. Þeir voru prjónaðir
með ýmsuin lituin.
Síðar komu upp bolir. Þeir vorú og prjónaðir með
ýmsum litum og þóttu meira stássfat en brjóstdúk-
arnin Þeir voru tvíhnepptir og voru hnapparnir utar-
lega.
Þá voru menn í
istuttbuxum,
náðtf réttiolan
(. irknéiog tókusokk-
arnir ujip fyrir kné
undir buxunum. —
Svo höfðu þcir
leggjjtlKÍnd i;étt fyr-
ir -neðan kné. Þess-
ar buxur voru
prjónaðar. Yzt voru
þeir á prjónuðum
hempum.Þær náðii
liðlega á mitt læri.
Þær voru kræktar.
Lynglitur var
anlegastur á fötum
og þótti stáss, ef
sortulitað var.
Skottupáttur
Sá maður bjó í Árgerði 1762, er Sigurður hét Björns-
son.
Þá var prcstur í Miklagarði séra Benedikt. Hann var
a'uðmaður mikill, mikill gieðimaður og átti brösur
við marga. Hann var fjölkunnugur mjög. Einn af
þeim, sem hann átti í erjum við var landseti lians
Sigurður Björnsson. Sigurður var gáfumaður mikill
og eitt hið mesta karhnenni, er þá var uppi liér um
fjörð, fyrir utan þá nalna: Hall í Hlíðarhaga og Hall
á Krýnastöðum. Einnig var hann íjölkunnugur og
gaf presti eigi eftir í viðskiptum þeirra.
Eitt sinn er þess getið að prestur sló af húðarklár
og vakti hann upp aftur og sendi Sigurði. Reið sá
hestur tveim eða þrem merhrossum fyrir Sigurði, svo
að þær drápust. Eftir það ærði Sigurður jafnmargar
kýr fyrir presti, svo að þær hlupu í fen og týndust.
Þá sendi prestur.honum mýs nokkrar, senr öllu spilltu.
Konr Sigurður þeim fyrir.
Svo bar til eitt sinn, er prestur fór á setur sínar, að
Sigurður villti svo um fyrir honum, að liann rataði
ekki á bæinn. Villtist hann upp á dal þann, sem þar
er að húsa baki og Skjálgsdalur lreitir. Varð lrann
fundinn þar af vinnumönnunr sínum og var þá das-
aður mjög, því að kalt var úti.
Þau misseri tókst prestur ferð á hendur að finna séra
Gunnar, bróður sinn. Hann var prestur í Hjarðar-
lrolti. Séra Gunnar var fjölkunnugur og garpur mik-
ill. Bað séra Benedikt hann að ráða bætur á vand-
kvæðunr sínum og senda Sigurði draug þann, er gæti
riðið lronum að
fullu. Lofar séra
Gunnar því. Eftir
það reið prestur
hcim og sat uin
kyrrt. i .
Um vorið 1763
flýði eða flutti Sig-
urður Björnsson að
Hleiðargarði í Saur
bæjarsókn, leiður
af yfirgangi prests.
Á lrinunr fyrstu
misserum, sem
hann var þar, flaug
upp sá kvittur, að
honum hefði draug
ur sendur verið af
séra Benedikt.' En
reyndu að kæfa