Dagur - 28.01.1953, Page 4

D A G U R
Miðvikudaginn 28. janúar 1953
Frumvarp Sjálfstæðismanna um lækkun skaffa á háiekjumönnum
Grírauklætt sera skattfríðindi fjölskyldnmanna - rais-
heppnuð tilraun til áróðurs fyrir kosningar
Á þingi því, er nú situr, hafa nokkrir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins verið afkastamestir í því að unga út frumvörpum
og þingsályktunartillögum, sem ætlað er það hlutverk eitt
að vera áróðurstæki fyrir frambjóðendur í kosningum. Hef-
ur varamaður Stefáns í Fagraskógi, Magnús Jónsson lög-
fræðingur úr Reykjavík, verið þar einna fremstur í flokki.
Á mcðal frv., sem þessi þingmaður hefur flutt, ásamt Jó-
hanni Hafstein, er frv. það, sem tekið er til meðferðar í grein
þeirri, er hér fer á eftir. Kalla flutningsmenn frv. þetta „Frv.
til laga um lækkun skatts á fjölskyldufólki, skattfrelsi á lág-
tekjum, skattfríðindi o. fl.“ og er nafnið samið með tiíliti til
þess að það gangi vel í augu. En innihald frv. er allt annað.
Veigamestu ákvæði þess eru um lækkun skatta á hátekju-
mönnum. Gerði Skúli Guðmundsson alþm. rækilega grein
fyrir raunverulegu innihaldi frv. þessa við 1. umræðu frum-
varpsins, hinn 16. þ. m., og fer ræða ha«s hér á éftir. —
Herra forseti. í febr.mán. í fyrra
skipaði fjmrh. 5 menn í nefnd
til þess að endurskoða lög um
skatta og útsvör o. fl. Var n. skip-
uð í tilefni af þál., sem samþ. var
á síðasta þingi. Þessi n. er ekki
enn búin að ljúka störfum, og
hafa því engar lill. frá henni ver-
ið lagðar fyrir þetta þing. Við-
fangsefni n. reyndist yfirgrips-
meira og vandasamai-a en svo, að
henni tækist að skila áliti og till.
um það til ríkisstj. á nýliðnu ári.
Og á þessari stundu er ekki vitað,
hven'ær skattamálanefndin muni
Ijúka störfum, en það mun vera
vilji hennar að skila áliti og tillj
svo fljótt, sem verða má.
Það hefði að sjálfsögðu verið
mjög æskilegt, að skattamála-
nefndin hefði getað skilað till. til
ríkisstj. það tímanlega, að unnt
hefði verið að leggja þær fyrir
þetta þing. Þetta hefur því miður
ekki tekizt. En þess er að vænta,
að undirbúningi nýrrar löggjafar
um skatta og útsvör verði lokið
áður en næsta þing kemur saman,
svo að þá verði hægt að taka þau
mál til meðferðar, því að vissu-
lega er brýn þörf þreytinga á lög-
um um þessi efni.
Einkennileg vinnubrögð.
Hér hefur verið lagt fram frv.,
á þskj. 491, varðandi fáein atriði
skattamála. Flm., málsins eru 2
hv. þm., en við afhugun sést, að
frv. er runnið frá öðrum fulltrúa
Sjálfst.fl. í skattamálanefndinni.
Hefur hann sett hér í frv.form till.
um fáa einstaka þætti skattamál-
anna, sem auk margs annars hafa
verið til umr. og athugunar hjá
skattamálanefndinni. Ekki er
þetta þó allt upphaflega frá hon-
um sjálfum komið. T. d. höfðu
Framsóknarmennirnir í skatta-
málanefndinni orðið fyrri til að
leggja þar fram till. um frumbýl-
ingsfrádrátt, en efni þeirrar till.
hefur höfundur frv. tekið upp í
6. gr. þess.
Það eru óneitanlega dálítið ein-
kennileg vinnubrögð hjá þessum
nefndarmanni að taka till., sem
eru til athugunar hjá n., þar á
meðal till., sem samnefndarmenn
hans hafa lagt þar fram, og láta
bera þær fram í frv. á Alþ. án
þess að minnast á þáð við aðra
nefndarmenn, eða leita eftir sam-
þykki þeirra til' slíkrar meðferð-
ar á málum, sem liggja fyrir n. Ef
málum hefði verið svo komið, að
þessi eini nefndarmáður h'efði
orðið öðrum nefndarmönnum
✓
fyrri til að leggja fram í n. heild-
artill, um þau mál, sem þar .eru til
meðferðar, en þær ekki fengið
þar áheyrn, eða það lægi fyrir, að
n. væri ósammála um afgreiðslu
þeirra mála, sem hún á að gera
till. um, þá gat það verið eðlilegt
og skíljanlegt, að sérstakar till.
frá honum kæmu fram hjá rík-
issj. eða á Alþ. En slíku er hér
ekki til að dreifa. Þessi nefndar-
maður hefur ekki orðið öðrum
nefndarmönnum fyrri til að
leggja fram till. um ýmis þau
vandasömu viðfangsefni, sem n.
er að vinna að. Eg er ekki að
ásaka hann fyrir það. Vegna þess
hvað verkefni nefndarmanna er
margþætt og vandasamt, tel eg,
að þeim verði ekki með sann-
girni ámælt fyrir það að hafa ekki
enn lokið nefndarstörfum, enda
er mér ekki kunnugt um, að það
hafi verið gert.
Skattamálanefndin á ekki að-
eins að gera till. um álagningu
skatta til ríkissjóðs, heldur einn
ig um útsvörin til bæjar- og
sveitarfélaga. Og það mun senni-
lega reynast erfiðari þátturinn í
starfi n. Sveitar- og bæjarfélög
eru mjög mörg og fjárhagur
þeirra og þarfir mjög mismun-
andi. Utsvörin eru aðaltekjustofn
þeirra ,en þær reglur, sem nú
gilda um álagningu útsvara, eru
mjög ófullkomnar, svo að nauð-
synlegt er að setja um þetta ný
og ákveðnari fyrirmæli, þó að
erfitt kunni að verða að sníða þar
stakk við allra.hæfi.
Frv. snertir aðeins einstaklinga.
í frv. þessu eru till. um tekju-
skattsgreiðslur einstaklinga, en
engar till .um breytingar á skött-
um félaga. Höfundur frv. virðist
líta svo á, að fremui- megi dragast
að setja ný lagafyrirmæli um
skatta félaga en einstakra manna.
Um þetta er eg honum ósammála.
Eg tel ekki minna aðkallandi að
setja ný lög um skatta og útsvars
greiðslur félaga, og til Stuðnings
þeirri skoðun vil eg nefna dæmi
um skattgreíðslúr'éinstaklinga og
félaga.
Fyrst skal nefnt dæmi urn ein-
stakah skattgreiðanda í Reykja-
vík, sem eg sé þó ekki ástæðu til
að nafngreina. Skv. skattskránni
1952 hefur maður þessi, sem er
kvæntur og ómagalaus, haft um
150 þús. kr. skattskyldar tekjur
árið 1951. Samanlagðir skattar og
útsvar hans 1952 námu um 90
þúsund kr., eða 60% af skatt-
skyldum tekjum. Hann hefur því
eftir af tekjum sínum 60 þús. kr.,
þegar hann er búinn að borgá
skatta og útsvar.
Næst er dæmi um hlutafélag,
sem hefur iðnrekstur. Skatt-
skyldar tekjur þess 1951 voru um
55 þús. kr. Ríkisskattar þess árið
1952 eru 25%, en útsvar 67% af
skattskyldu tekjunum, eða alls
92%.
Þá er annað hlutafélag, sem
líka er iðnfyrirtæki. Skattskyldar
tekjur þess urðu um 175 þús. kr.
Ríkisskattar 44% af skattskyldu
tekjunum. En sá hluti stríðs-
gróðaskatts félagsins, sem ríkið
greiðir til bæjar- og sýslufélaga
er 8%. Skatturinn, sem fer til rík-
isins, er því netto 36% af skatt-
skyldum tekjum félagsins, en út-
svar þess, að frádregnum þeim
hluta, sem ætla má, að lagður sé
á eign þess,1 er um 59% af skatt-
skyldu tekjunum. Samanlagðir
skattar og útsvar nema því 103%,
miðað við skattskyldu tekjurnar.
Svo er þriðja og síðasta dæmið
um skatt og útsvarsgreiðslur
félags. Það er hlutafélag, sem
framleiðir útflutningsvörur úr
innlendum hráefnum. Skatt-
skyldar tekjur félagsins 1951, skv,
skattskránni, hafa verið rúmlega
50 þús. kr. Ríkisskattarnir nema
25% af skattskyldu tekjunum, en
útsvarið hvorki meira né minna
en 140%.
Veltuútsvörin.
Þessi dæmi ættu að nægja til
þess hð sýna, að ekki sé síður
þörf að setja ný ákvæði um skatt-
og útsvarsgreiðslur félaga en ein-
staklinga. Ákvæði gildandi laga,
um að samanlagðir skattar og út-
svar megi ekki nema meira en
90% af skattskyldum tekjum, eft-
ir að þær hafa náð vissri hæð,
hafa verið sniðgengin og raunar
að engu gerð með álagningu svo-
nefndra veltuútsvara. Um þessi
veltuútsvör gilda engin lög, held-
ur eru þau lögð á eftir ákvörð-
unum sveitarstjóma og niður-
jöfnunarnefnda. Og til eru niður-
jöfnunarnefndir, sem verjast allra
frétta um það, hvernig þær léggi
veltuútsvörin á, eða hve miklu
þau nemi í heild. Veltuútsvörin
eru sérstaklega þungbær fyrir
4
mörg fyrirtæki, og ósanngjörn,
því að sama gildir um þau og
tekjuútsvörin, að ekki er heimilt
að draga þau frá tekjum áður en
skattur er á þær lagður. Má
vissulega • ekki dragást lengi úr
þésfeu að veita atvinnúfýrirtækj-
um vernd gegn ósanngjarnri
álagningu veltuútsvara, svo að
iau þurfi ekki árum saman að
búa við þau ókjör, sem mörg
leirra eiga nú við að stríða í
pessum efnum.
Stefna frumvarpsins.
Tekjuskatturinn skv. frv. þessu
að koma í stað tekjuskatts,
tekjuskattsviðauka og stríðs-
gróðaskatts, sem einstaklingar
borga nú. Engar upplýsingar
fylgja frv. um það, hvað ætla
megi, að þessi nýi skattur nemi
miklu í heild, samanborið við. þá
skatta, sem á að fella niður í stað-
inn. En eg hef gert athugun á því,
hver áhrif frv. mundu verða í
vissum tilfellum. Áður hef eg sagt
frá skattgreiðslu mannsins, sem
hafði' 150 þús. kr. skattskyldar
tekjur 1951 skv. skattskrá
Reykjavíkur 1952. Enn er ekki
kunnugt, hvað tekjur ' hans árið
1952 hafa numið miklu, en eg
áætla skattskyldar tekjur hans
það ár jafnmiklar og árið áður,
150 þús. kr. Að óbreyttum lögum
á þá maður þessi að borga á ár-
inu 1953 í tekjuskatt, tekjuskatts-
viðauka og stríðsgróðaskatt sam-
tals rúmlega 48 þús. kr., en af því
hefur ríkissjóður eftir um 40 þús.
þegar hann hefur skilað liluta
bæjar- og sýslufélaga af stríðs-
gróðaskattinum. En skv. frv., sem
hér liggur fyrir, ætti maður þessi
að borga í tekjuskatt árið 1953'
kr. 18.690.00. Skattur hans mundi
þannig lækka um miklu meira en
helming, eða úr rúmlega 48 þús.
kr. í 18 til 19 þús. kr.
Svo tek eg dæmi af hjónum,
sem hafa 30 þús. kr. hreinar tekj-
ur en engan ómaga á framfæri.
Þau borga 619 kr. í tekjuskatt, en
ættu að borga skv. frv. 318 kr.
Lækkúnin hjá þéirri nemur 301
kr. Hjón með jafn miklar hreinar
tekjur, 30 þús. kr., og eitt bam á
framfæri borga nú 459 kr. Þau
ættu að borga skv. frv. 152 kr.
Það er 307 k-r. lækkun, 30 þús. kr.
og 2 börn á framfæri, borga nú
330 kr. Þau eiga að vera skatt-
frjáls skv. frv.
Dæmin, sem eg hef hér nefnt,
sýna þetta: Hjón, sem eru ómaga-
laus, og höfðu 150 þús. kr. skatt-
skyldar tekjur næstliðið ár, þ. e.
151.800 kr. hreinar tekjur, mundu
fá lækkun á ríkissköttum, sem
nemui’ fast að 30 þús. kr., ef frv.
þetta verður samþ. En hjón, sem
höfðu 30 þús. kr. hreinar tekjur,
fá um það bil 300 kr. skattalækk-
im.
Rangnefni frumvarpsins.
Frv. þetta er nefnt: „Frv. til
laga um lækkun skatts á fjöl-
skyldufólki, skattfx-elsi á lágtekj-
um, skattfríðindi o. fl.“. Þessi
fyrh'sögn gefui' ekki retta hug-
mynd um aðalefni frv., og er því
villandi. Ef höfundi og flm. hefði
þótt ráðlegt að gefa frv. fyrirsögn,
sem segði til um efni þess, þá
hefðu þeir átt að nefna það frv.
til laga um stói'kostlega lækkun
skatta á hátekjumönnum, lækkun
eða afnám lítilla skatta á lágtekj-
um o. s. frv.
Liðveizla Alþýðuflakksins.
En flm. hefur bætzt liðsauki nú
þegar úr einni átt. Hv. 3. landsk.
þm. lýsti því yfir í ræðu sinni hér
áðan, að hann mundi eindregið
styðja þetta frv. í höfuðatriðum
þess, og hann gerði meira. Hann
tilkynnti, að Alþfl., hans flokkur,
mundi einnig styðja frv. í megin-
ati’iðum. Og eiginlega gaf hann
nú yfirlýsingu fyrir hönd Sam-
einingai'fl. alþýðu, Sósfl., líka um
stuðning við málið, eða gei;ði ráð
fyrir stuðningi þaðan. Qg mér
skildst á hv. 3. landsk. þm., ræðu
hans, að hann teldi þetta eitthvert
bezta frv., er sézt hefði hér um
langan aldur, a ,m. k- frá Sjálf-
stæðisfl. Eiginlega skildizt manni
einnig, síðar á ræðu. hans, pð
þetta væri nú mál AlþfJ., en þeim
flokki hefði bætzt þarna liðskost-
ur í málinu, allálitlegur. Eg býst
við, að það hefði einhvem tíma
þótt fyrirsögn hér fyrr á árum, ef
Alþflmenn á þingi hefðu gei'zt
sérstakii' talsmenn frv. um syo
stói'kostlega lækkun skatta a há-
tekjumönnum, sem hér er í þessu
frv.
Fjárlagafgreiðslan og skattamir.
»t ffOMV. .f'.&JU
Eg tel að vísu, að það geti kom-
ið til mála að lækka eitthvað
skatta á tekjuháum , einstakling-
um, þegar ný skattalög verða sett.
En svo mikla lpekkun á sköttum
þeiri'a, sem stefnt er að með þessu
frv., tel eg ekki réttmæta, þegar
litið er á tekjuþörf í'íkisins og
fjáröflunai'aðfei'ðir, þess. .að öðr,u
| ...• • i - * • I * J
leyti. Þegar rætt er. um þetta frv.,
er líka fyllsta ástaeða tií að vekja
athygli á því, að við undirbúning
’tmvvy gf.iom. r
fjárlaga fyrir þetta ár, sem vænt-
anlega vei'ða endanlega afgx-eidd
mjög bráðlega, hefur verið reikn-
að með því, ah ákvæði laga um
tekjuskattsviðauka og stríðsgróða
skatt haldist óbreytt þetta ár.
Meðal annai's af þeirri veiga-
miklu ástæðu er, ekki hægt að
fallast á frv. Fyrsti flm. þess. hv.
5. þm. Reykv., sem er frsm. máls-
ins, hann á sæti í fjhn. þessai-ar
d. Honum er vel kunnugt um það,
og hinum flm. sjálfsagt líka, að
það var orðið samkomulag milli
stjórnarfl., að framlengja tekju-
löggjöf á þessu, ári, þá sem áður
hefur gilt, í sambandi við af-
greiðslu fjárlaganna. Og er því
nokkuð einkennilegt, að þeir
skuli flytja slíkt frv.
Engin ákvæði um útsvör.
Eg gat þess áðan. ,að hjón„;sfem
höfðu 150 þús. kr. skattskyldar
tekjur árið sem leiðj.-mundu 'fá
lækkun á sköttúm til rfkisins á
þessu ári, sem nemur fast að 30
þús. kr., ef frv. þetta verður sam-
þykkt. En nú getur verið, að sá
hagnaður þeirra yrði að ein-
hverju leyti af þeim tekinn með
hækkuðu útsvari til bæjarfélags-
ins, og er jafnvel gert ráð fyi'jr
slíku í gr.g. þessa frv. .Um þetta
er þó allt í óvissu, og enginn get-
ur um það sagt fyrirfrám, eða.bii't
um það nokkra útreikningB,
vegna þesss að engar- ilögfestgr
(Framhald á bls. 10).