Dagur - 28.01.1953, Qupperneq 13

D A G U R
13
Miðvikudaginn 28. janúar 1953
Sunnlenzkt blað útbreiðir furðu
legar sögusagnir um framboð
Framsóknarmanna í Eyjafirði
Afgreiðsla fjárlaga og tekjur af
Áfengisverzluninni
BlaS sem nefnist „Frjáls þjóð“,
og er gefið út af fólki, sem sjálft
kallar sig „Bevanista“, (en
kommúnista „saklausa einfeldn-
inga“ og ,,samfylgdarmenn“) birti
á mánudaginn síðastl. grein um
framboð Framsóknarflokksins
hér í Eyjafirði, sem nýlega var
ákveðið af fulltrúaráði flokksins
hér. í frásögn þessari er öllu öf-
úgt snuíð og ma héita að þar sé
ekkert nema rangfærzlur og
ómengaðar skröksþgur.
" Aðalefni frásagnarinnar er, að
óeining hafí verið um framboðs-
listann og hún svo mögnuð, að
á fulltrúaráðsfundinum hafi verið
ákveðið að efna til prófkosningar
um 2. sæti listans, sem Tómas
Árnason skipar. Hins vegar hafi
Tómas og fylgismenn hans rofið
sætt um þetta efni og birt fram-
boðslistann, miðstjórn flokksins
og forvígismönnum að óvörum.
Allt er þetta ósatt. Á fulltrúa-
ráðsfundinum kom ekki fram
djein tiliaga um prófkosningu,
pnda óþarft með öllu að ræða um
slíkt með því að atkvæði féllu
þannig, að Tómas Árnason fékk
þegar meirihluta, eða 12 atkv".,
næstur að atkvæðatölu var Jó-
hann Elíasson, fékk 6 atkv.
f lögum Framsóknarflokksins
er svo ákveðið, að fulltrúaráð
flokksfélaga; sem ná yfir
heil kjördæmi, skuli ákveða fram
boð. Er því aðdró.ttun blaðsins til
fulltrúaráðsins hér um að flokks-
lög hafi verið brotin, algerlega út
í bláinn. Af sömu rót eru fullyrð-
ingar blaðs þessa um að farið hafi
verið á bak við forustumenri
flokksins í Reykjávík ér fram-
boðslistinn var ákveðinn.
Hver er ástæðan?
Eyfirðingar velta því fyrir sér,
hvers vegna blað þetta gerir sig
sekt um slíkt frumhlaup og
ósannindavaðal. Hér skal ekkert
um það fullyrt. En vera má þó, að
útgefendur blaðsins geri sér ein-
hverjar vonir um að málstaður
þeirra eigi fylgi að fagna hér um
slóðir. Eru og meðal þeirra menn,
sem fúsari hafa verið að vera í
framboðí sjálfir en ljá öðrum lið.
Ekki vex vegur þeirra af því að
hlaupa með siíkar slúðursögur að
tilefnislaúsu á 'mannamót
D AGUR
Nú upp úr mánaðamót-
unum verður hætt að
senda blaðið þeim mönn-
um, sem enn eiga ógreitt
árgjald fyrir síðast liðið
ár.
Gjörið svo vel að gera skil
með næstu póstferð!
D A G U R,
Hafnarstræti 88,
Akureyri.
Að undanförnu hefur farið
fram rannsókn á kúm á Akureyri,
í Glæsibæjarhreppi, Ilrafnagils-
hreppi og Öngulsstaðahreppi á
vegum Sauðfjársjúkdómanefnd-
ar, til þess að ganga úr skugga
um, hvort garnaveiki sé fyrir
hendi á þessu svæði.
Hefur Guðmundur Baldvinsson
frá Naustum haft rannsókn þessa
með höndum fyrir nefndina.
Einnig mun slík rannsókn nú
fara fram í nokkrum hreppum
Þingeyjarsýslu.
• Þessu stai-fi er enn ekki lokið,
en nokkrar kýr á þessu svæði
I ræðu sinni við þriðju umræðu
fjárlaganna sl. mánudag, ræddi
Eysteinn Jónsson, fjármálaráð-
herra, nokkuð um tekjuhorfur
áfengisverzlunar ríkisins, eins og
þau mál horfa nú við með tilliti
til rekstrarafkomu ríkissjóðs á
þessu fjárlagaári. 1 breytingartil-
lögum hans er gert ráð fyrir, að
tekjur af henni lækki um eina
milljón kr.
hafa þegar svarað jákvætt prófun
þeirri, sem gerð er og er því rök-
studdur grunur urri að veikin sé
til hér. Er hér aðallega um að
ræða kýr á Akureyri, en einnig
lítillegá í Öngulsstaðahreppi,
hins vegar var engin kýr jákvæð
í Hrafnagilshreppi og ekki í
Glæsibæjarhreppi það sem af er,
en skoðuninni þár mun ekki að
fullu lokið. Óráðið er hvort frek-
ari ráðstafanir verða hér gerðar,
en til tals hefur komið að taka
blóðprufur af hinum grunuðu
kúm; til frekari: rannsóknar.
islögunum væru sem kunnugt er
ákvæði um að leggja niður útsöl-
ur Áfengisverzlunarinnar, ef það
yrði samþykkt við almenna at-
kvæðagreiðslu í þeim kaupstöð-
um, þar sem áfengisútsala er. Nú
hefði dómsmálaráðuneytið lýst
yfir, að ákvæði þessi kæmu til
framkvæmda, þar sem þau brytu
ekki í bága við milliríkjasamn-
inga.
Var áætlað 53 millj. kr.
í fjárlagafrumvarpinu væri gert
ráð fyrir 53 millj. kr. hreinum
tekjum af Áfengisverzluninni.
Þótt svo kynni að fara, að lagðar
yrðu niður útsölur, ættu menn
eftir sem áður, samkv. áfengis-
lögunum; rétt á því að kaupa
vín beint frá Áfegnisverzlun rík-
isins, eða frá öðrum útsölum, sem
opnar væru, hvar sem þær eru á
landinu. Þrátt fyrir það yrði að
gera ráð fyrir því, að lokun áfeng
isútsala mundi draga úr áfengis-
kaupum að minnsta kosti fyrst í
stað og tekjur ríkissjóðs af áfeng-
isverzluninni minnka verulega.
Væri ekki gott um það að segja
á þessu stigi málsins, hver sú
tekjurýmun yrði. Væri ekkert
um það að segja í þessu sambandi
annað en það, að eins og nú væri
háttað afgreiðslu fjárlaga, þar
sem ekki væri gert ráð fyrir
neinum greiðsluafgangi, heldur
aðéins jöfnuði( bæri nauðsyn til
að afla nýrra tekna á móti þeim
Ráðherrann sagði, að í áfeng-
Lífillega hefur orðið vart vi garna-
veiki í kúm á Ákureyri og grennd
EYFIRZKIR ÞÆTTIR
*: Nokkúr orð um veðurfar 02 fleira
f á þessari öld
Eftir JÓN JÓNSSON á Skjaldarstöðum
Hafísinn.
Árið 1896 sá eg hafís fyrsta sinn. Við vorum 2 stráklingar sendir
með fóðra-fé frá Dynhaga og Dynhagakoti út að Syðri-Haga á
Árskógsströnd. Þá voru nokkrir hafísjakar botnstæðir nokkuð
langt frá landi á Arnarnessvík, og þótti okkur það nýstárleg sjón.
Var yfirborð sjávar búið að sverfa miklar skorur inn í jakana, svo
að líklegt var að efri hluti þeirra félli brátt í sjó. Þetta vor mun
hafa verið kalt og grasspretta lítil. Fluttust þá foreldrar mínir frá
Dynhagakotf að Skjaldarstöðum í Öxnadal. Fóru þau um kross-
messu með yngri börnin og kýrnar, en eg var eftir og amma mín.
Átti eg að gæta lambanna. Og þó að eg væri ekki nema 10 ára
strákhnokki man eg ekki eftir að misfærist neitt af lömbunum.
Kom svo faðir minn um fardagaleytið að sækja lambærnar Þá var
engin brú á Hörgá, og rákum við féð fram að Öxnhóli, gistum þar
um nóttina, og rákum svo yfir ána morguninn eftir Gekk það vel,
,þótt sum lömbin væru ung. Sláttur mun hafa byrjað seint og al-
riiennt kvartað um grasleysi. Á Skjaldarstöðum var töðufall á
túninu, sem var um 11 dagsl. að stærð, tæpir 50 hestar, og úthéy
rúmir 60 hestar. Má á því sjá að spretta hefur verið rýr. Á þetta
fóður voru settar; 2 kýr, 62 kindur og 2 hross.
Þá um haustið gerði illt áfelli milli fyrstu og miðgangna, svo að
við lá að fé fennti. En fönn tók upp að kalla um veturnætur og var
yeturinn að kalla snjóléttur. Fór allt vel með ásetninginn, enda
var faðir minn hinn slyngasti fjármaður og beitti fénu þegar það
var fært. Eri áldreí veit eg til að jafn-litlu heyi hafi verið eytt hér
síðan. Um vorið- fórst hákarlaskipið Gestur frá Arnarnesi, með
allri áhöfn, eign Jóns Antoníussonar, er þar bjó lengi. Er mér það
minnisstætt, þyí að einn hásetinn var úr Öxnadal, og náfrændi
minn: Stefán Sigurbjömson að nafni. Heyrði eg feður okkar
minnast á þetta slys. En þeir voru vanir hákarlaveiðum frá fyrri
tíma.
Brúargerð á Hörgá.
Næsta sumar — 1897 — var trébrú sett á Hörgá á svonefndum
Helguhyl, sem er neðan Hallfríðarstaða. Snorri Jónsson, kaup-
maður og trésmiður á Akureyri, sá um smíði brúarinnar. Svo illa
tókst til, að þegar átti að hala brúna yfir ána, milli stöplanna, að ;
umbúnaður stálvíranna bilaði og féll brúin í ána niður og brotn-
;úðu afltré hennar við fallið. Áin var í miklu flóði, og varð brúin
■að dúsa þarna unz flóðið þvarr og hægt var að ná í máttartré innan
frá Akureyrf. Várð að flytja 'þau sjóveg út á Hörgárósa, draga þau
síðan af mannsöfnuði fram alla Hörgá á brúarstaðinn, skrúfa
brúna alla sundur, eftir að hún hafði verið hafin upp úr ánni, og
setja nýju trén í hana. Var hún því næst dregin yfir ána og gekk
þá allt betur en áður. Stóð sú brú þangað til fyrir fáum árum, er
steinbrú var byggð á sama stað.
Þau ár voru hagstæð með tíðarfar og gekk heyfengur yfirleitt
hið bezta. En 1899 kom snjóavetur mikill og varð heyskortur al-
mennt, er á leið. Mikil hríð var á sumardaginn fyrsta og víðast
hvar jarðbönn, sökum snjóþyngsla, en bati kom hálfan mánuð af
sumri. Þá batnaði allvel, og varð sumar gott. Næstu tvö ár voru
og góð — eða fleiri.
Þúsund ára byggð Eyjafjarðar.
Árið 1901 var góður vetur, svo að alauð var jörð fyrir miðjan
Einmánuð. Þá voru haldnar samkomur á Akureyri og Möðruvöll-
um í Hörgárdal (og víðar) til minja um þúsund ára byggingu hér-
aðsins, því að talið er að Helgi magri hafi komið hingað sem land-
nemi árið 901. Fékk eg að fara á Möðruvallasamkomuna með öðru
fólki úr dalnum. Riðu menn í flokkum á úrvalsgripum. Var þar
mannfjöldi mikill og fagnaður. Eru mér einkum minnisstæð tvö
skemmtiatriði. í fyrsta lagi hvað ræðumenn voru skörulegir, sem
voru: rektor skólans, Jón Hjaltalín og Halldór Briem kennari.
Töluðu þeir mikið um ofríki Haraldar Hálfdanarsonar, er hann var
að brjóta Noregsmenn undir'sig, og nefndu hann lúfu, þótti mér
það kynleg nafngift, því að ekki hafði eg lesið sögur Noregskon-
unga né aðrar fornsögur. En auknefnið fékk hann vegna þess, að
eigi lét hann skera hár sitt 10 vetur, meðan styrjöldin stóð yfir.
En eftir það var hann manna bezt hærður og þá kallaður Haraldur
hárfagri. — Annað skemmtiatriði var glímur og aðrar íþróttir. Þar
var staddur Ingófur Bjarnarson, s. b. og alþm. í Fjósatungu. Hann
var þá á léttasta skeiði og mun hafa verið skrifari hjá Klemenz
Jónssyni, sýslumanni Eyfirðinga. Ingólfur var mikill maður vexti
og íþróttamaður góður. Annar bráðslyngur glímumaður þarna var
Magnús Stefánsson frá Tungu á Svalbarðsströnd, þá bóndi í
Skjaldarvík. Höfðum við frétt að hann glímdi við Ingólf nokkrum
dögum áður á samkomu á Oddeyri og felldi hann. — Nú tóku þeir
saman, og var mikill áhugi manna um leikslok þeirrar viðureignar.
En það skipti lítt togum, að Magnús féll fyrir Ingólfi, á mjaðmar-
bi-agði. Var þá lófaklapp mikið. Man eg, að Ingólfur gat þess, að
ekki væri ástæða til þess að klappa fyrir honum, því að fallið hefði
hann áður fyrir Magnúsi og væru þeir því jafnir.
Jón rektor unni mjög íþróttum og tók það fram, f. h. áhorfenda,
að klappað hefði verið fyrir því, hve bragðið hefði verið lagt vel á.
Þá var ekki glímt í beltum og mun auðveldara að ná fallegum
brögðum á mótstöðumenn, svo sem mjaðmarbragði, sniðglímu o.
fl. Margir aðrir glímdu þarna og stóðu engii: Ingólfi snúning að
kalla. Og í öðrum greinum íþróttá reyndist hann srijallastur.
Mörgum árum seinna spurði eg Magnús, er var frændi minn, hví
hann hefði fallið fyrir Ingólfi. Hann varaði svo: — Eg var lítð eitt
hreifur af víni, og gætti mín ekki sem skylcþ. Notaði Ingólfur sér
það, enda átti sín í að hefna fyriif byltuna á Óádeyri. —
(í síðasta þætti mispr. kl. 4'fyiir jfL.l, .eii.Ján hélt. af rfað.frá
Steðja).
tekjumissi, því að öðrum kosti
yrði að lækka ýmsar fjárveitingar
á fjárlögum.
Óvissa um lokanir.
Ráðherrann sagði, að nú væri
fullkomin óvissa um það, hvað
uppi yrði á teningnum um lokun
áfengisútsala í einstökum byggð-
arlögum, og þess væri ekki að
vgenta, að Alþingi færi að breyta
fjárlagafrumvarpinu eða tekju-
öflunarlöggjöf með tilliti til lok-
unar, sem fullkomin óvissa væri
um, hvort til greina kæri.
Ákvæði um lokunarfrest.
Þá sagði ráðherrann, að í
áfengislögunum væru engin
ákvæði um það, hve langan
frest skuli hafa frá úrslitiun
atkvæðagreiðslu til lokunar út-
sölu, en það lægi í augunm uppi
að einhvem skynsamlegan frest
yrði að ákveða, m. a. til upp-
sagnar starfsfólks og húsnæðis.
Ríkisstjómin hefði komizt áð
þeirri niðurstöðu, að eðlilegt
væri að framkvæma lokunar-
ákvæði þannig, að útsölu sé
lokað sex mánuðum eftir að
slík sainþykkt hefði verið gerð.
Alþingi þarf einnig að hafa tóm
til þess að gera ráðstafanir til
tekjuöflunar ,og vegna þess, að
þetta atriði snertir beinlínis af-
greiðslu fjárlaganna, þætti
stjórninni óhjákvæmilegt, að tek-
in yrði afstaða til þess í sambandi
við fjárlagaafgreiðsluna, hvernig
lögin yrðu framkvæmd að þessu
(Framhald á 15. síðu).