Dagur - 18.12.1980, Síða 22

Gleðileg jól
Farsœlt nýtt ár
Þökkum ánægjuleg
viðskipti
á árinu sem er að líða

HSHSHHHSSHHHEHHSSSSSSSEHSSSSSSBBHHSEEHEHIslH
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna
— AÐALSTRÆTI 6 — Reykjavík 6
CtéKAR viskiptavinum sínum
gleðilegra jóla
og góðs
komandi árs
H
H
B
H
B
H
H
H
H
B
H
H
H
H
H
B
S
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
B
B
H
HBHBBHHHHBHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
‘ H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
S
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
H
Óskum Akureyringum
svo og landsmönnum öllum
gieðilegra jóla
og farsœls komandi árs.
Þökkum samsta. Tið á árinu.
BÆJARSTJÓRN
AKUREYRAR
HHHEBEBEHBBHHHEHBHSBHSHHHHHHEHHHHBHHHHHHEH
22.- DAGW
í KÖLDUKINN
f öllum sveitum þessa lands hafa
menn orðið að vinna mörg og ólík
verkefni og vera sjálfum sér nógir
um marga hluti. Menn urðu að
vera kerra, plógur og hestur, eins
og í frægri stöku stendur og miklu
fleira en það og svo hefur það
jafnan verið í byggðum þessa
lands.
En þótt búskapurinn krefjist
margskonar kunnáttu af hverjum
og einum og geri sveitamenn öðr-
um fjölhæfari, hefur ætíð verið
nokkur verkaskipting og mjög
hagkvæm. Kunnáttumenn á ýms-
um sviðum vinna fyrir marga, svo
sem smiðir, læknar, kennarar og
fleiri, og hin ýmsu félög, ekki sfst
sveitarfélögin, kalla marga sér-
fróða menn til starfa fyrir al-
menning, auk þess sem kosnir
forystumenn hinna ýmsu samfé-
laga eru sjálfir meðal þeirra, sem
fyrír aðra vinna. Þessi verkaskipt-
ing, sem víða er mjög fjölþætt
bæði til sjávar og i þéttbýli og
strjálbýli, er sá grunnur sem efna-
hagsleg hagsæld og almenn vel-
ferð byggist á öðru fremur.
Ekki veit ég hvort Kaldakinn
hefur einhverja sérstöðu í þessu
efni, almennt séð, en skrifað
stendur í bókum, að þar í sveit
hafi fyrrum verið mikil fátækt og
svo var víðar, sveitin var talin
harðbýl og kotabúskapur því við
hæfi á þeim stað.
En ekki kemur manni þetta í
hug þegar þar er ferðast á sumar-
degi á okkar tímum. Þar er allt á
kafi í grasi, margar skógar- og
betjabrekkurnar og bæði lax og
silungur í Skjálfandafljótinu, sem
þar streymir fram með endilangri
sveit og fellur í sjó fram norður í
Skjálfandaflóa. Jafnframt því að
mikill gróður gleður augað,
hressa andann hin mikilúðlegu og
hljómmiklu nöfn, Skjálfanda-
fljót, Skjálfandaflói, Kaldakinn,
Ógöngufjall. Nyrst í þessari sveit
ognorðan núverandi byggðar eru
Náttfaravíkur og Naustavík, svo
sem til að minna á söguna.
Bjó þar ekki fyrsti Þingeying-
urinn fyrir ellefu öldum? Þess var
a.m.k. minnst þar í sýslu á mynd-
arlegan hátt fyrir fáum misserum.
Náttfaravíkur fóru í eyði um
1940. Björg er nú nyrsti bærinn í
Köldukinn og þar með Ljósa-
vatnshrepps. Fleiri en einn bú-
andi eru á þrem nyrstu bæjum í
Kinn, Björgum, Nýpá og Grana-
stöðum og ekki kotalegt heim að
sjá. Fimm eru búendur á Grana-
stöðum og fleiri eru fjölbýlisstaðir
undir bröttum Kinnarfjöllum. Til
skamms tíma voru þar fleiri
heimili með einkarafstöðvar en
Laxárrafmagn, enda gnægð lækja
og fallhæð mikil.
Það vill svo til að í þessum
hreppi hafa tveir menn haft for-
ystu um ýmsar framkvæmdir í
raforkumálum fyrir einstaklinga
og á ýmsum öðrum stöðum á
landinu. Þessir menn eru Jón
Sigurgeirsson frá Granastöðum,
nú á nýbýlinu Árteigi og Björn
Þórhallsson á Ljósavatni. Hafa
þeir haft samvinnu um marga
framkvæmd og það sem um ann-
an er sagt í þessu efni, á oftast við
um hinn einnig, því verkefnin
hafa verið hin sömu í stórum
dráttum. Þeir eru dverghagir og
duglegir, sjálflærðir rafvirkjar og
smiðir á tré og járn og hafa um
áratugi unnið að viðgerðum,
smíði og niðursetningu vatnsafl-
stöðva. En að þessu sinni verður
Jón í Ártúni í sviðsljósinu.
Jón hóf búskap að hætti feðr-
anna þegar hann hafði aldur til,
fyrst með fjölskyldu sinni en
byggði sér síðan nýbýlið Árteig.
En hann hætti þó fljótlega hefð-
bundnum búskap og snéri sér að
smíðum, fyrst trésmíði en síðan
að jámsmíði og mjög verulega að
smíði vatnsvéla í rafstöðvar og
gangráða í þær. I stað þess að
auka ræktarlönd og fjölga kúm og
kindum, sem þótti sáluhjálpar-
atriði, næstum til þessa dags,
byggði hagleiksmaðurinn sér
stórt verkstæðishús og hefur
smíðað í það margskonar vélar og
tæki til að vinna með, auk þess
sem raforkan er heimafengin.
Þama vinnur Jón í Árteigi dag
hvem og nú ásamt syni sínum.
Jörðin Granastaðir er stór og
var þar tvíbýli fyrrum en nú er
hún setin fimm ábúendum. Þar
eru Granastaðir eitt og tvö, Ár-
tún, Fitjar og Árteigur. Jón
Sigurgeirsson er hátt á sextugs-
aldri, kvæntur Hildi Eiðsdóttur
frá Þóroddsstað í sömu sveit.
Margir ættmenn Jóns í Árteigi
voru hagleiksmenn svo sem Páll
föðurfaðir hans, sem var þekktur
söðlasmiður og járnsmiður. Sig-
urgeir faðir Jóns var eirtftig hagur
og vandvirkur smiður. Kristín
móðir Jóns í Árteigi frá Geir-
bjamarstöðum í Köldukinn varð
ein eftir af fjölskyldunni er aðrir
fluttu til Vesturheims. 1 þeirri ætt
voru miklir hagleiksmenn einnig
og vestra fundu þeir upp korn-
hreinsivél. Fór orð af þeirri vél og
hagleik höfundanna.
Barnaleikir
við bæjarlækinn
Jón í Árteigi má segja, að
snemma beygist krókurinn. Bæj-
arlækurinn var hans eftirlæti og
við hann undi drengurinn löng-
um stundum og lét sig fyrst
dreyma um möguleika hans, en
síðan að gera tilraunir með að ná
afli hins rennandi vatns. En sex til
átta ára snáðar eru ekki til stór-
ræða fallnir, jafnvel þótt þeir eigi
aðgang að jafn dásamlegu leik-
tæki og bæjarlæknum. Þá þegar
varð sú spurning áleitin í huga
drengsins, hvernig búa mætti raf-
magn með hjálp læksins, því
hann vissi að það hafði tekist þótt
það væri göldrum líkast.
Þá var komin rafstöð á Húsa-
vík, við Búðará, sem fellur um
kauptúnið. Þegar Jón fékk að fara
til Húsavíkur með föður sínum
bam að aldri lét hann hvorki laust
né fast fyrr en hann fékk að sjá
rafstöðina. Og þessi atburður er
einn sá fyrsti sem hann man.
Rafstöðin var furðuverk, ofvaxið
skilningi ungra drengja, en það
gaf Jóni ómælt umhugsunarefni
og bæjarlæknum heima á
Granastöðum aukið gildi.
Áður en drengurinn var orðinn
tíu ára gamall urðu þau stórtíð-
indi í Þingeyjarsýslu, að sunn-
lenskur maður, Bjarni Runólfs-
son frá Hólmi, kom norður, at-
hugaði bæjarlækinn, smíðaði
vatnsvélar í rafstöðvar og setti
þær niður á ýmsum stöðum. Þessi
ævintýri gerðust einnig í Köldu-
kinn. Hagleiksmaðurinn Bjami
Runólfsson breytti orku bæjar-
lækjanna í rafmagn til ljósa, suðu
og upphitunar og samanlagt voru
þetta bæði undur og stórmerki,
sem aldrei áður höfðu þekkst á
Árteigur f Kinn.