Dagur - 15.12.1986, Blaðsíða 2

2-- íafeáöflíB'éf
DAfiOE
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SlMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 480 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 50 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
FRÉTTASTJÓRI:
GYLFI KRISTJÁNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
BRAGI V. BERGMANN
BLAÐAMENN:
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR. EGGERT TRYGGVASON, EGILL BRAGASON,
GESTUR E. JÓNASSON, GESTUR KRISTINSSON
(Blönduósi vs. 95-4070 hs. 95-4368),
HELGA JÓNA SVEINSDÓTTIR, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR
(Húsavfk vs. 41585 hs. 41529), KRISTJÁN KRISTJÁNSSON,
RÚNAR ÞÓR BJÖRNSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRHALLUR ÁSMUNDSSON (Sauöárkróki vs. 95-5960 hs. 95-5729)
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
leiðari._____________________________
Tilefnið má ekki
gleymast
Jólaundirbúningurinn er nú í algleymingi
og að mörgu þarf að hyggja. Þessir síðustu
dagar fram að jólum koma til með að verða
erilsamir og erfiðir ef að líkum lætur.
Undanfarin ár hefur þróunin verið sú að
jóla undirbúningurinn og allt tilstandið
sem honum fylgir hefur verið að færast æ
framar á dagatalið. Mesta hátíð ársins
meðal kristinna manna nálgast það sífellt
að verða hátíð kaupmanna, bóka- og
hljómplötuútgefanda og annarra sem sér-
staklega „gera út“ á jólagjafamarkaðinn.
Hátíðin sjálf fellur í skuggann. Fyrstu jóla-
auglýsingarnar birtast í byrjun nóvember
og skömmu síðar fer skriðan af stað fyrir
alvöru. Jólalögin byrja að hljóma í útvarp-
inu mánuði fyrir jól og með þeim er „réttu“
stemmningunni náð. Sviðsetningin er full-
komnuð, jólainnkaupin geta hafist.
Tilgangur markaðsaflanna er vel skiljan-
legur. Það er þeirra hagur að álagið dreifist
á sem lengstan tíma. Með markvissri aug-
lýsingatækni eru búnar til nýjar neyslu-
venjur og þarfir sem neytendur síðan sjá
um að fullnægja — oft með ærnum tilkostn-
aði.
Engin könnun hefur verið gerð á því,
hversu mikið það kostar meðalfjölskyldu
að halda jól í nútímasamfélagi, enda er slík
könnun illframkvæmanleg og niðurstöður
yrðu aldrei nákvæmar. Þó má fullyrða að
útkoman yrði ógnvekjandi. Það er stað-
reynd að meginþorri þjóðarinnar er einn til
tvo mánuði að greiða alla reikninga vegna
jólahaldsins og helgidagarnir verða í hug-
um margra fyrst og fremst tími kærkom-
innar afslöppunar eftir streitu undan-
farinna daga. Marga óar við öllum til-
kostnaðinum sem jólahaldinu fylgir og
margir kvíða þessum árstíma af þeim sök-
um einum. Sú spurning verður áleitin hvort
jólaundirbúningurinn og „neysluæðið"
sem honum er samfara, sé kominn út í
öfgar. Ef ekki, er þess alla vega ekki langt
að bíða ef svo heldur sem horfir.
I öllu amstrinu missum við sjónar á hinu
raunverulega tilefni hátíðahaldsins.
Jólin eru hátíð ljóss og friðar, hátíð frels-
arans. Við megum ekki gleyma því. BB.
_viðtal dagsins..
Hjalti Pálsson.
„Tel útgáfu félagsins
meiri en hjá nokkru öðm
sambærilegu félagi“
- Hjalti Pálsson formaður Sögufélags Skagfirðinga
og bókavörður í viðtali
Sögufélag Skagfirðinga er elsta
héraðssögufélag á landinu,
stofnað árið 1937, og verður
því 50 ára á næsta ári. Aðal-
frumkvöðlar að stofnun félags-
ins voru þeir Jón Sigurðsson
alþingismaður á Reynistað og
Sigurður Sigurðsson sýslumað-
ur Skagfirðinga. Er fyrirhugað
að afmælisins verði minnst á
einhvern hátt, en að sögn
Hjalta Pálssonar formanns
félagsins hefur enn ekki verið
ákveðið hvernig að því verður
staðið. Dagur hitti Hjalta að
máli í Safnahúsinu á dögunum,
en þar er bóka- og skjalasafn
sýslunnar til húsa og er Hjalti
bókavörður og forstöðumaður
Safnahússins. Aðalumræðu-
efnið var Sögufélagið en einnig
barst talið að safnamálunum.
- Hefur útgáfustarfsemi
félagsins verið umfangsmikil og
hafa margir lagt þar hönd á
plóginn?
„Félagið hefur gefið út á þessu
árabili um 40 rit. Ég held ég geti
sagt að útgáfa félagsins sé orðin
meiri en nokkurs sambærilegs
félags. Að sjálfsögðu hafa margir
komið við sögu. En það sem háir
þessum félagsskap er að of fáir
taka virkan þátt í starfseminni
svo að öll vinnan leggst á fáa.“
- í hverju er sú vinna fólgin?
„Fyrir utan daglegan rekstur
félagsins er megin vinnan fólgin í
því að búa rit til prentunar og í
sumum tilfellum að leggja til efni
t.d. í Skagfirðingabók sem er árs-
rit félagsins. Aðeins einn Iaunað-
ur starfsmaður vinnur hjá félag-
inu hálft árið, ættfræðingur sem
hefur undanfarna vetur haft þann
starfa að semja æviskrár. Nú á
dögunum var að koma út IV
bindið af Skagfirskum æviskrám
með þáttum um ábúendur á
tímabilinu 1850-1890. Síðustu 20
árin hefur verið unnið að útgáfu á
Skagfirskum æviskrám með hlé-
um og hafa komið út alls 8 bindi.
Fyrst æviskrár ábúenda 1890-
1910, fjögur bindi og nú hafa
komið út fjögur bindi frá tímabil-
inu 1850-1890 og verða þau vænt-
anlega 8. Þegar allar æviskrárnar
verða komnar út, verður tiltækt
mjög ítarlegt yfirlit um skagfirsk-
ar ættir og persónusögu á 19. öld.
Þannig að flestir þeir sem eiga
ættir að rekja hingað á þessu
tímabili ættu að geta fundið
eitthvað um forfeður sína. Þessar
æviskrár koma víða inn á ættir í
öðrum sýslum, sérstaklega í
Húnavatns- og Eyjafjarðar-
sýslu.“
- Önnur stór verkefni fyrir
utan æviskrárnar?
„Annað stórt verkefni í útgáfu-
starfseminni hjá okkur undanfar-
ið hefur verið útgáfa á ritsafni
Stefáns Jónssonar á Höskulds-
stöðum. Stefán var einn af
snjöllustu ættfræðingum sinnar
samtíðar. Hann byrjaði ungur að
nema fróðleik og skrá hjá sér.
Sögufélagið keypti úígáfurétt á
handritum Stefáns að honum
látnum og verður þetta ritsafn
líklega 5 bindi. Nýkomið er út 3.
bindi þessa ritsafns. í því eru 3
langir sagnaþættir, þar sem sögu-
sviðið er aðallega Austurdalur og
Blönduhlíð í Skagafirði. Margir
koma við sögu, bæði þekktir og
lítt þekktir. Stefán Jónsson var
síðasti fulltrúi þessarar gömlu
sagnahefðar sem þeir sköpuðu
Jón Espólín og Gísli Konráðs-
son. Þeir voru hans fyrirmyndir,
en hann vann betur að sínum
skrifum, enda hafði hann meiri
og betri aðgang að heimildum.
Fastur liður í útgáfu félagsins
er Skagfirðingabók ársrit félags-
ins og teljast áskrifendur hennar
jafnframt félagar í Sögufélaginu,
en eru ekki skyldugir að kaupa
aðrar bækur sem félagið gefur út.
Skagfirðingabók á uppruna sinn
að rekja til þeirra Hannesar Pét-
urssonar, Kristmundar Bjarna-
sonar og Sigurjóns Björnssonar
sálfræðings sem gáfu þetta rit út
upp á sitt eindæmi til að byrja
með. Þegar þeir höfðu gefið út 5
hefti afhentu þeir Sögufélaginu
hana til áframhaldandi útgáfu.
Nú hafa komið út 15 hefti, hvert
þeirra minnst 200 síður og kom
það síðasta út á liðnu sumri. Efn-
ið er ritgerðir og þjóðlegur fróð-
leikur margs konar sem tengist
Skagafirði, mest frá síðustu öld,
en einnig bæði eldra og yngra
efni. Við hugsum okkur í fram-
tíðinni að leggja meiri áherslu á
20. öldina í efnisvali en verið
hefur.“
- Hvað vinna margir félags-
menn að útgáfunni?
„Þetta eru svona 6-7 manns sem
vinna að útgáfumálunum beint.
Aðrir félagar eru lítt virkir, nema
veita þann stuðning að kaupa
bækurnar. Sá stuðningur er auð-
vitað ómetanlegur, ef enginn
keypti bækurnar væri ekki um
neina útgáfu að ræða.“
Hjalti hefur verið bókavörður
við sýslubókasafnið í 10 ár. Þegar
mig bar að garði var hann með
stafla af nýjum bókum fyrir fram-
an sig sem biðu þess að komast
inn í hillur safnsins til útláns.
Hann kvað bókasafnið reyna að
kaupa alla þá bókatitla sem lentu
í jólabókaflóðinu svokallaða.
Hjalti var einnig að senda frá sér
Safnamál, ársrit sem gefið er út
af bóka- og skjalasafninu. Það
var því auðséð að nóg verður að
gera hjá safnverðinum í þessum
mánuði. Hann var spurður
um aðsóknina að safninu.
„Þessi starfsemi hefur vaxið
mikið á þeim tíma sem ég hef
starfað hérna. Útlán hafa aukist
mjög mikið og safnið stækkað.“
- Hafði vídeóvæðingin ekki
einhver áhrif?
„Jú, mjög áþreifanlega. Útlán-
in náðu hámarki árið 1982. Næsta
ár á eftir féllu þau um 10%. Síð-
an hefur þetta verið nokkuð svip-
að þar til á þessu ári að útlánin
virðast enn minnka. Þrátt fyrir
þetta er samt góð aðsókn að safn-
inu, því á .síðasta ári voru lánuð
út um það bil 34 þúsund bindi.
það eru rúmlega 14 bindi á hvern
íbúa á Sauðárkróki. Þess ber þó
að geta að aðsókn að safninu er
dálítil úr héraðinu, einkum
nálægum hreppum. Þessi þróun í1
útlánum er líka til staðar hjá öðr-
um söfnum og er líklega eðlileg
afleiðing aukins framboðs á
afþreyingarefni. Sérstaklega finn
ég til þess hvað börnum sem
sækja safnið hefur fækkað. Ég
held að ástæða sé fyrir bókasöfn-
in að huga að þessu máli í sam-
vinnu við skólana. Því ef börn
alast ekki upp við að lesa og
umgangast bækur þá gera þau það
ekki þegar þau verða fullorðin.
Ég tel hættulega þessa miklu
mötun sem börn jafnt sem full-
orðnir verða fyrir í dag. Hættan
felst í því að sköpunargáfa við-
komandi hverfi eða komi aldrei
fram og fólk finni sér ekkert að
gera og hundleiðist á þeim tímum
sem mötunin fer ekki fram.“ -þá