Dagur - 03.02.1988, Blaðsíða 9

3. febrúar 1988 - DAGUR - 9
verið náin samvinna milli Nátt-
úrugripasafnsins og Lystigarðsins
þótt hér hafi verið um sjálfstæðar
stofnanir á vegum Akureyrarbæj-
ar að ræða þar til um áramótin er
þær sameinuðust undir merki
Náttúrufræðistofnunar Norður-
lands. Stofnunin heyrir einvörð-
ungu undir Akureyrarbæ, a.m.k.
enn sem komið er. Náttúrugripa-
safnið hefur að vísu ávallt fengið
ríkisstyrk, en hann er mjög lítill
miðað við umfang rekstursins.
Hörður sagði að árið 1987 hefði
styrkurinn numið 120 þúsund
krónum, en rekstrarkostnaður-
inn var yfir 4 milljónir króna. Við
Náttúrufræðistofnun Norður-
lands vinna 4 fastir starfsmenn
allt árið.
Á Náttúrugripasafninu er einn-
ig bókasafn og þar er gefið út
eina grasafræðitímaritið á land-
inu, Acta Botanica Islandica,
sem birtir niðurstöður rannsókna
á íslandi. Hér er um alþjóðlegt
tímarit að ræða, ritgerðirnar eru
yfirleitt á ensku og stundum á
þýsku eða frönsku. Þá stendur til
að Helgi Hallgrímsson skrifi bók
um íslenska sveppi og verið er að
semja við bókaforlagið Örn og
Örlyg um útgáfu bókarinnar.
Á bókasafninu er mikið af er-
lendum tímaritum, sérstaklega
um grasafræði, og mörg þeirra
hefur Náttúrugripasafnið fengið í
skiptum fyrir Acta Botanica og
sagði Hörður að mörg rit sem
safnið hefur fengið í skiptum,
væru miklu viðameiri, eitt jafnvel
50 sinnum stærra að blaðsíðutali
en Acta Botanica.
Samansaumaður geirfugl
Eftir að hafa skoðað 4. hæðina
fórum við niður á þá 1. þar sem
sýningarsalurinn er til húsa. Þar
bar mikið á fuglum í fallega
skreyttum skápum. Ég spurði
Hörð hvort allir fuglategundir
sem lifa á íslandi eða koma
hingað, væru þarna uppstoppað-
ar.
„Ég held að allir varpfuglar séu
komnir, örninn kom síðastur.
Þarna er líka töluvert af flæking-
um, jafnvel sjaldséðum."
Allir fuglarnir eru merktir og
flækingarnir sérstaklega með
rauðum punkti. Þar mátti t.d. sjá
krossnef, bæjarsvölu, múrsvöl-
ung, landsvölu og örlítinn
glókoll. Fuglasafnið hefur löng-
um verið stolt safnsins. Það var
sett upp af Kristjáni Geirmunds-
syni og málverk bak við fuglana
eru máluð af systur hans, Elísa-
bctu Geirmundsdóttur. Þau sýna
■
Fuglarnir eru stolt Náttúrugripasafnsins og óneitanlega er örninn tígulegur.
helsta umhverfi fuglanna, heiðar,
vötn og sjó.
Þarna má líka sjá geirfugl, sem
er haganlega samansaumaður úr
svartfuglahömum. íslensk spen-
dýr eru þarna nokkur, s.s. rottur
og refir, en einnig er töluvert af
erlendum dýrum. Skordýr má og
sjá þarna, fiska og önnur sjávar-
dýr, steina og þurrkaðar plöntur.
Glögglega má sjá að í sýning-
arsalnum er iítið pláss og því lítið
hægt að breyta skipan safnsins né
setja upp sérsýningar. Hörður
vonaðist til að Jónasarhús mætti
rísa svo úr rættist, bæði hvað
varðar sýningaraðstöðu og
aðstöðu fyrir gesti. Safnið er að-
eins opið á sunnudögum á vet-
urna frá kl. 1-3, en alla daga á
sumrin, nema laugardaga, kl. 11-
2. Um 3.000 gestir skoða safnið
árlega, en Hörður sagði að rætt
hefði verið um að lengja opnun-
artímann, a.m.k. í júlí og ágúst,
því stundum væru mikil þrengsli
þann stutta tíma sem safnið væri
opið. Hann sagði að yfirleitt væri
um helmingur sýningargesta út-
lendingar.
„Á síðasta ári var þó yfir
helmingur sýningargesta íslend-
ingar, en mikil aðsókn var í
kringum afmælið og komu þá 300
gestir á einum degi,“ sagði Hörð-
ur að lokum og kunnum við hon-
um kærar þakkir fyrir leiðsögn-
ina. SS
Hinn löngu útdauöi geirfugl er saumaður saman úr svartfuglahömum,
Verslunar-
saga V.-Skaft-
fellinga
- fyrra bindi
Vestur-Skaftafellssýsla gefur út
fyrra bindi Verslunarsögu Vest-
ur-Skaftfellinga, eftir Kjartan
Ólafsson, fv. ritstjóra, í tilefni
þess að eitt hundrað ár eru liðin
frá því að verslun fluttist inn í
héraðið.
Vestur-Skaftafellssýsla var um
aldir sú íslensk byggð þar sem
samgöngur voru hvað erfiðastar
enda er héraðið sundurslitið af
straumhörðum jökulvötnum og
eyðisöndum, auk þess sem
strandlengjan er bæði hafnlaus
og brimasöm. Hvergi á landinu
voru kaupstaðarferðir lengri og
erfiðari, hvort heldur sem farið
var austur á Papós eða vestur á
Eyrarbakka til að sækja brýnustu
lífsnauðsynjar. Sumir týndu líf-
inu í glímunni við árnar en aðrir
misstu hesta sína eða varning í
beljandi flauminn. Það olfi því
ekki litlum þáttaskilum í lífi
Skaftfellinga þegar uppskipun á
vörum hófst í Vík í Mýrdal og
verslun og þjónusta færðist inn í
héraðið. Nú er rétt öld liðin síðan
Vík varð löggiltur verslunarstað-
ur, en það varð 2. desember
1887. Þá má segja að nýtt tímabil
hefjist í sögu sýslunnar og þar sé
upphaf framfara í átt til nútíma
lífshátta.
Þegar líða tók að hundrað ára
afmæli þessa sögulega atburðar,
þóti sýslunefnd Vestur-Skafta-
fellssýslu einsýnt að láta rita
verslunarsögu byggðarinnar og
fól hún ritnefnd Dynskóga, hér-
aðssögurits sýslunnar, að sjá um
framkvæmd verksins. Ritnefndin
réði til þess Kjartan Ólafsson, fv.
ritstjóra, að rita söguna. Hefur
hann dregið fram í dagsljósið
fjölda merkra heimilda og átt
viðtöl við Skaftfellinga sem enn
mundu uppskipun við hafnlausa
strönd og verslunarhætti í upp-
hafi aldarinnar, en sumir þeirra
eru horfnir af sjónarsviðinu, nú
þegar þetta rit kemur út. Kjartan
ritar um efnið af mikilli þekk-
ingu, á fjörlegan og ljósan hátt.
í fyrra bindi Verslunarsögu
Vestur-Skaftfellinga er fjallað
um söguna frá síðari hluta 18.
aldar og fram undir fyrri heims-
styrjöld. Nokkrir meginþættir
þess eru: Eyrarbakkaferðir
Skaftfellinga - tilraunir til að fá
verslun við Dyrhólaey síðast á
18. öld, verslun í Landeyjum í
Móðuharðindum og við Vest-
mannaeyjar - Papósverslun og
viðskipti Skaftfellinga þar -
undanfari og upphaf verslunar í
Vík í Mýrdal - hallæri og sauða-
sala - fyrstu tilraunir til félaga-
samtaka um verslun - en síðan er
fjallað ítarlega um tvö meginfyr-
irtæki á sviði verslunar í Vík um
aldamót og fram á þessa öld,
Halldórsverslun og Bryðesversl-
un. Jafnframt greinargóðri frá-
sögn um upphaf og þróun versl-
uparinnar er varpað ljósi á mann-
líf og atvinnuhætti og þá menn
sem voru í fararbroddi í sókn til
framfara og bættra lífskjara.
Bókin er rúmar 400 bls. að stærð,
í stóru broti, og hana prýða um
400 myndir sem fæstar hafa birst
áður og varpa Ijósi á löngu
horfna lífshætti og mannlíf í
harðbýlu héraði. Hún er ómiss-
andi fyrir alla þá sem hafa áhuga"
á íslenskri atvinnu- og menning-
arsögu.
Verslunarsaga Vestur-Skaft-
fellinga, fyrra bindi, fæst á
áskriftarverði, kr. 3.300.00 hjá
Björgvin Salómonssyni, Skeiðar-
vogi 29, en almennt verð er kr.
4.950.00