Dagur - 15.12.1988, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 15. desember 1988
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR, 800 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 70 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 530 KR.
RITSTJÓRI:
BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
ÁSLAUG MAGNÚSDÓTTIR, BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON
(Sauðárkróki vs. 95-5960), EGILL H. BRAGASON,
FRÍMANN HILMARSSON (Blönduósi vs. 95-4070),
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
MARGRÉT ÞÓRA ÞÓRSDÓTTIR, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARAR: GUÐMUNDUR HRAFN BRYNJARSSON,
TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Atviimiimöguleikar
kvenna í dreifbýli
Nýlega lögðu 6 þingmenn Framsóknarflokksins
fram á Alþingi þingsályktunartillögu um að efla
atvinnu fyrir konur í dreifbýli. í geinargerð með
tillögunni er vísað til þeirra miklu breytinga sem
átt hafa sér stað í landbunaði hér á landi. Þar er
ekki aðeins um að ræða gjörbreytingu á atvinnu-
háttum, heldur einnig á félagslegri stöðu sveita-
fólks. Stórfelldust er þó e.t.v. sú breyting, sem
orðið hefur á stöðu sveitakonunnar, sem áður
stýrði stóru búi, oft með fjölda manns í vinnu, en
situr nú í mörgum tilvikum uppi með takmörkuð
verkefni á eigin búi.
í greinargerðinni eru nefndar helstu ástæður
þeirra miklu breytinga sem orðið hafa á starfs-
vettvangi sveitakonunnar. Þar er bent á að aukin
vélvæðing í sveitum hefur orðið til þess að karlar
sinna nú mörgum þeim störfum, sem áður voru
hefðbundin kvennastörf, svo sem mjöltum og
ýmsu sem viðkemur heyskap. Fólksfækkun í
sveitum landsins hefur líka haft mikil áhrif. Þar
eins og í bæjum hefur fjölskyldan minnkað og
börn og unglingar eru að heiman mikinn hluta
dagsins og í sumum tilfellum mikinn hluta vik-
unnar vegna skólagöngu sinnar. Vinnukonan,
vinnumaðurinn og kaupakonan eru horfin og
mjög hefur færst í vöxt að aldraðir dveljist á vist-
heimilum eða sjúkrastofnunum. Síðast en ekki
síst hefur orðið gífurlegur samdráttur í bú-
vöruframleiðslu á undanförnum 8-10 árum og
hefur það dregið mjög úr tekjumöguleikum
þeirra sem vinna við þessa framleiðslu. I greinar-
gerð með tillögunni kemur einnig fram að á um
40% allra búa í landinu er einungis vinna fyrir
einn aðila. Aðrir verða annaðhvort að leita vinnu
utan bús - sé slíka vinnu að fá - eða sætta sig við
skerta atvinnumöguleika.
Ljóst er af þessu að mikið skortir á að næg
atvinna sé fyrir allt það fólk sem nú stundar
hefðbundna búvöruframleiðslu. Það sem gerir
þessa stöðu mun alvarlegri en ella og undirstrik-
ar aðstöðumun sveitafólks og þeirra, sem í þétt-
býli búa, er sú staðreynd að afkoma flestra heim-
ila í landinu byggist á vinnu tveggja einstakl-
inga. Þingsályktunartillagan um eflihgu atvinnu-
möguleika kvenna í dreifbýli snýst því í raun um
þann grundvallarrétt hvers einstaklings að fá
vinnu við sitt hæfi, hafa tækifæri til að þroska
hæfileika sína og afla sér tekna. Eða eins og seg-
ir í greinargerðinni: „Ef sveitir landsins eiga
áfram að vera lifandi samfélög verður að skapa
þar fjölbreytta atvinnu fyrir konur á öllum aldri. “
Þingsályktunartillagan er lögð fram gagngert
til að hvetja til umræðu um þetta mikilsverða
mál. Ljóst er að sameina þarf krafta þeirra stofn-
ana, félaga og einstaklinga sem þessum málum
eiga og vilja sinna. Að öðrum kosti verður enn
frekari fólksfækkun í sveitum landsins í náinni
framtíð. BB.
Hermann Sveinbjörnsson:
Uni samvinnumál
á SvaJbarðseyri
- félagslega ábyrgð og fleira
Á stjórnarfundi í Sambandinu
þann 14. nóvember sl. var sam-
hljóða samþykkt að koma til
móts við þá sem höfðu gengið í
persónulegar ábyrgðir vegna
skuldbindinga Kaupfélags Sval-
barðseyrar. Skyldi það gert með
þeim hætti að Sambandið greiddi
þeim lánastofnunum sem kröf-
urnar áttu einn þriðja hluta
þeirra, að því tilskildu að lána-
stofnanirnar féllu sjálfar frá
þriðjungi, en ábyrgðarmennirnir
greiddu þriðjung. Átti það að
Sestu manna yfirsýn að vera við-
ráðanlegt fyrir þá, enda fengju
þeir lán til langs tíma, allt að 15
árum, sem þýddi að hámarks-
greiðsla þeirra sem í mestum
ábyrgðum væru færi ekki yfir 200
þúsund krónur á ári.
Þessi ákvörðun var tekin, þrátt
fyrir að Sambandinu bæri engin
skylda til þess, en vegna sérstöðu
málsins og þar sem sjáanlegt var
að þessir einstaklingar gætu ekki
staðið við skuldbindingar sínar.
Sambandið sjálft á ekki lengur
beinna fjárhagslegra hagsmuna
að gæta vegna þessa máls. Það
hefur þegar tapað gífurlegum
fjárhæðum vegna gjaldþrots
Kaupfélags Svalbarðseyrar og
þess hvernig þar var staðið að
málum í rekstri og fjárfestingum.
Upphaf ábyrgðanna
Vegna fyrirhugaðra kaupa Kaup-
félags Svalbarðseyrar á kartöflu-
verksmiðju gaf félagið út
skuldabréf-í júní 1982 til Útvegs-
banka íslands að fjárhæð 150
þúsund sterlingspund, vegna
erlends láns sem bankinn hafði
milligöngu um að taka. Sam-
vinnubankinn hljóp undir bagga,
en kaupfélagsmenn sóttu það
mjög fast að fá umrætt lán, og
tókst hann á hendur sjálfsskuld-
arábyrgð á skuldinni ásamt vöxt-
um og dráttarvöxtum, þannig að
Útvegsbankinn yrði skaðlaus af
þessum viðskiptum.
Þrír stjórnarmenn ásamt Jóni
G. Sólnes, sérstökum fjármála-
ráðunaut vegna kaupanna á verk-
smiðjunni, tókust á hendur pers-
ónulega ábyrgð gagnvart Sam-
vinnubankanum með því að gefa
út og ábekja víxil. Kaupfélags-
stjóri sendi Samvinnubankanum
víxileyðublaðið með fjárhæðinni
150 þúsund sterlingspund og í
meðfylgjandi bréfi segir kaupfé-
lagsstjórinn að víxill þessi sé sett-
ur bankanum sem trygging vegna
ábyrgðar þeirrar sem Samvinnu-
bankinn hafi tekið á áðurnefndu
skuldabréfi. Greiðslur af
skuldabréfi kaupfélagsins byrj-
uðu að falla á Samvinnubankann
strax 1983. Bankinn taldi það
allsendis ófullnægjandi að
ábyrgðin tryggði aðeins höfuðstól
lánsins og féllust kaupfélagsmenn
á það og rituðu nöfn sín á ný á
annað víxileyðublað, en að þessu
sinni án fjárhæðar.
í janúar 1986 sendi bankinn
ábyrgðarmönnum yfirlit yfir inn-
leystar ábyrgðir ásamt greinar-
gerð um eftirstöðvar, jafnframt
því sem tekið var fram að Sam-
vinnubankinn áskildi sér allan
rétt til að innheimta skuldina hjá
ábyrgðarmönnum. Ekki var
hreyft neinum andmælum við því
að þeir bæru ábyrgð.
Þann 28. ágúst 1986 var Kaup-
félag Svalbarðseyrar tekið til
skiptameðferðar sem gjaldþrota.
Farið fram á aðstoð
- en ábyrgðum neitað
Eftir að kaupfélagið varð gjald-
þrota fóru þeir félagsmenn sem
voru í persónulegum ábyrgðum
fyrir skuldum í Samvinnubanka
og Iðnaðarbanka fram á að Sam-
bandið létti af þeim ábyrgðunum.
Eftir mikla umfjöllun m.a. í
stjórn Sambandsins var ákveðið
að Sambandið tæki á sig og
greiddi bönkunum 'A hluta af
kröfunum, eða um 16,5 milljónir
króna, og eftir því var leitað að
bankarnir felldu niður sama
hlutfall, en þriðjung greiddu
ábyrgðarmenn sjálfir. Bankarnir
féllust á þessa lausn.
Eftir að viðræður hófust milli
Sambandsins og ábyrgðarmann-
anna um leiðir til að létta byrðar
af þeim, fengu lögmenn þeirra þá
hugmynd að ábyrgðarskjölum
sem Samvinnubankinn hefði
undir höndum væri formlega
ábótavant og vegna þessa form-
galla myndi Samvinnubankinn
ekki geta fengið dóm á hendur
ábyrgðarmönnum.
Nú er það ljóst að Samvinnu-
bankinn hefur ekki viljað lög-
sækja ábyrgðarmennina til
greiðslu skuldbindinga þeirra.
Bankinn hefur m.a. sýnt þetta í
verki með því að fara ekki fram á
fjárnám í persónulegum eigum
þeirra, eins og Iðnaðarbankinn
lesendahornið
Kaupum flugelda af
Hjálparsveitinm
Akureyringar:
Læsið
bílunum!
„Ég vil vara Akureyringa við því
að skilja bílana sína eftir ólæsta.
Ég bý í Munkaþverárstræti og er
vön að læsa bílnum mínum yfir
nóttina. Síðastliðið fimmtudags-
kvöld var hins vegar talsvert frost
og læsingin á framhurðinni far-
þegamegin stóð eitthvað á sér,
þannig að ég gat ekki læst. Þegar
ég kom að bílnum um morguninn
voru báðar dyrnar opnar og aug-
ljóst að einhver hafði farið inn í
bílinn, væntanlega í leit að verð-
mætum.
Þjófarnir höfðu á brott með sér
tvo litla bangsa, sem voru í
bílnum. Þá lágu tvær kassettur,
sem ég kannast ekki við, framan
við bílinn. Líklega eru þær úr
einhverjum öðrum bíl og hafa
næturgestirnir misst þær við iðju
sína. Mér er kunnugt um að farið
var inn í annan bíl við Munka-
þverárstrætið þessa nótt og rótað
í honum, án þess að nokkru væri
stolið.
Ég held að þessi óskemmtilega
næturiðja sé alltaf að aukast og
vil þess vegna ítreka það að öku-
menn ættu ekki að skilja bílana
sína eftir ólæsta að næturþeli."
Bíleigandi
Þóra hringdi
og sagði að sér fyndist fáránlegt
af íþróttafélögunum á Akureyri
að ætla að fara að keppa við
Hjálparsveit skáta um flugelda-
sölu nú um áramótin.
„Mér finnst íþróttafélögin ekk-
ert eiga með það að fara inn á
þetta svið, sem Hjálparsveitin
hefur setið ein að til þessa. Ég
veit að mjög margir eru sama
sinnis. íþróttafélögin hafa ýmsar
aðrar fjáröflunarleiðir, en flug-
eldasala er hins vegar eina fjár-
öflun Hjálparsveitar skáta á
Akureyri.
Hjálparsveit skáta á Akureyri
hefur kappkostað að koma sér
upp fullkomnum tækjabúnaði til
að geta brugðist skjótt og vel við
þegar einhver þarf á aðstoð
hennar að halda. Þetta uppbygg-
ingar- og hjálparstarf getur sveit-
in ekki unnið án stuðnings okkar,
íbúanna á Akureyri.
Ég vil því hvetja bæjarbúa til
að kaupa flugelda af Hjálpar-
sveitinni, nú eins og endranær."