Dagur - 01.07.1989, Blaðsíða 2

2 - DAGUR - Laugardagur 1. júlí 1989
„Það er gildra í
þessari spumingu“
Nú fer að líða að lokum ein-
víga helgarblaðsins. Fyrir viku
síðan leiddu saman hesta sína í
undanúrslitum þeir Júlíus
Kristjánsson og Erlingur Sig-
urðarson og hafði Júlíus betur.
í dag mætast þau Elfa Ágústs-
dóttir og Bjarni Kr. Grímsson í
hinu undanúrslitaeinvíginu.
Sigurvegarinn mætir Júlíusi í
lokaslagnum að viku liðinni.
Fyrsta spurningin að þessu
sinni var landfræðileg. Landa-
fræðin brást ekki Elfu, sem kom
með Kerlingu án umhugsunar.
Bjarni kom með margar góðar
uppástungur og var satt að segja
alveg við að skjóta á rétt svar.
Sagði þó að lokum Kaldbakur og
fékk vitlaust fyrir það. Hæðin
vafðist fyrir báðum keppendum
og niðurstaða úr fyrstu spurningu
1:0 fyrir Elfu.
Pað kom á daginn að keppend-
ur eru ekki búnir að festa nafn
biskupsfrúarinnar í langtíma-
minnið. „Ég á nú að vita þetta,“
sagði Elfa, en nafnið lét á sér
standa. Bjarni gerði heiðarlega
tilraun og skaut á Eiínu.
Það vakti mikla furðu undirrit-
aðs að báðum keppendum skyldi
takast að skjóta rétt á hvenær
Nordal hefði gerst bankastjóri
Landsbankans. Elfa taldi að það
hlyti að hafa verið mjög snemnta.
„Hvað á maður að segja, 1955-
1960. Nei, það er sennilega að-
eins seinna. Segjum 1961.“
Bjarni fór krókaleiðir í sínu
svari. Hann var þess fullviss að
Nordal hefði verið bankastjóri
Seðlabankans frá byrjun og í Ijósi
þess skaut hann á rétta árið.
Staðan 2:1 fyrir Elfu.
Þá brugðu keppendur sér út í
heim á meira en lítið eldfimt
svæði, botn Miðjarðarhafsins.
Landafræðin reyndist á hreinu
hjá báðunt keppendum, þó svo
að þeir væru lengi að töfra fram
nöfn á öllum ríkjunum 6 sem eiga
landamæri að írak. Sex stig í
púkkið hjá báðum og staðan því
8:7.
Frá írak til heimalands reggae-
goðsins Bob Marleys. Bæði Elfa
og Bjarni voru ekki í neinum
vafa um að sá ágæti maður væri
frá Jamaíka. Banamein hans var
krabbamein og það hafði Elfa
rétt. Bjarni Var þó ekki fjarri
réttu svari og ialdi að banamein
Marleys hefðu verið eiturlyfin.
Margir hallast að því að eiturlyfin
hafi verið helsta orsök æxlis sem
dró Marley til dauða. Hins vegar
er ekkert sannað í því sambandi
og Bjarni varð því af einu stigi.
Elfa fékk fullt hús, 2 stig, og jók
forystuna í 10:8.
„Bíddu nú við. Þetta hlýtur að
vera þjóðhöfðingi einhvers ríkis
sem Vigdís hefur nýverið heim-
sótt,“ sagði Bjarni. Eftir smá
umhugsun fékk hann vitrun og
skaut hárfínt á rétt svar, Juan
Carlos, Spánarkonungur. Elfa
komst einnig að þeirri niðurstöðu
að Vigdís hlyti að hafa heimsótt
þetta land nýlega. Hún lét sér
fyrst detta í hug Svíakonung en
fannst við nánari athugun það
vart geta staðist. Niðurstaða
hennar var rétt, Spánarkonung-
ur.
„Það er gildra í þessari spurn-
ingu, það er alveg greinilegt,"
sagði Bjarni, „þetta getur ekki
verið landbúnaðarráðuneytið.“
Bæjarstjórinn lenti í gildrunni og
skaut á dómsmálaráðuneytið.
„Fyrst þú spyrð svona getur varla
verið að þetta heyri undir land-
búnaðarráðuneytið. Ætli þetta sé
ekki menntamálaráðuneytið,“
sagði Elfa.
Og áfram með landafræðina.
Báðir keppendur voru þess full-
vissir að Trondheim væri norðar
en Öskjuvatn og Ncskaupsstað-
ur. Það er hins vegar ekki rétt og
niðurstaðan núll fyrir þessa
spurningu og staðan 12:9 fyrir
Elfu.
Trommarinn Ásgeir Óskars-
son, Stuðmaður. stóð í bæjar-
stjóranum og dýralækninum.
Staðan óbreytt fvrir síðustu
spurninguna.
„Ég er alveg blankur í þessu.
En ég get náttúrulega skotið á
eitthvað líklegt. Við getum sagt
að þetta sé upplitsdjarfur
maður,“ sagði Bjarni þegar hann
var spurður um merkingu orðsins
„huppasloppinn“. „Ætli það sé
innfallinn eða magur,“ sagði Elfa
og gat sér rétt til um merkingu
orðsins.
Niðurstöður einvígisins liggja
fyrir. Elfa sigraði með 13 stigum
gegn 9 stigum Bjarna og hún
mætir Júlíusi Kristjánssyni á Dal-
vík í úrslitaeinvígi að viku lið-
inni. óþh
-I
heilsupósturinn
í
Elfa Ágústsdóttir
Bjarni Kr. Gríntsson
Rétt svör
1. Hvert er nafn hæsta fjalls við byggð á Norðurlandi og hvað er það hátt (skekkjumörk 20
inetrar)? (2)
Kerling Giska á Kaldbak Kerling, sem er upp af
Grund í Eyjafirði
- 1538 m.y.s.
2. Ólafur Skúlason var fyrir tæpri viku settur inn í embætti biskups yfír Islandi. Hvað heitir kona
hans og núverandi biskupsfrú? (1)
Veit það ekki Skýt á að hún heiti Elísabet Ebba Guðrún Brynhildur
Sigurðardóttir
3. Jóhannes Nordal var á dögunuin sæmdur heiðursdoktorsnafnbót við HÍ. Hvaða ár var Jóhann-
es skipaður bankastjóri Seðlabanka íslands? (1)
Arið 1961 Árið 1961
4. írak á landamæri að 6 ríkjum. Hvað heita þau? (6)
fran, Tyrkland, Kuwait, íran, Sýrland, Tyrkland,
Saudi-Árabía, Jórdanía, Sýrland Saudi-Arabía, Kuwait, Jórdanía
Arið 1961
íran, Sýrland, Jórdanfa,
Tyrkland
Saudi-Arabía, Kuwait
5. Bob Marley er sagður upphafsmaður reggae-tónlistarinnar. Hvers lenskur var Marley og hvert
var banamein hans? (2)
Jamíka, krabbamein Jamaíka, eiturlyfjaneysla Jamaíka, krabbamein
6. Þjóðhöfðingi ríkis í Evrópu er væntanlegur í opinbera heimsókn til íslands í næstu viku. Hvað
heitir hann? (1)
Juan Carlos Juan Carlos Juan Carlos
Spánarkonungur
7. Undir hvaða ráðuneyti heyra málefni hreindýra á íslandi? (1)
Menntamálaráðuneyti Dómsmálaráðuneyti Menntamálaráðuneyti
8. Hver cftirtalinna staða stendur nyrst; Öskjuvatn, Trondheim í Noregi og Neskaupsstaður? (1)
Trondheint Trondheint Neskaupsstaður
9. Stuðmcnn sentu nýverið frá sér sína níundu plötu. Hver er trommuleikari Stuðmanna? (1)
Man það ekki Man það ekki Ásgeir Óskarsson
10. Hver er merking orðsins „huppasloppinn“? (1)
Magur Upplitsdjarfur
13 9
Horaður, mjög magur
17
Umsjón: Siguröur Gestsson og Einar Guðmann
íþróttir og amínósýrur
Það þarf varla að fjölyrða mikið
unt hlutverk próteins í fæðu
íþróttamanna vegna þess hve
mikið hefur verið talað um upp-
byggingalegt gildi þess. Flestir
vita að uppbyggingareiningar
próteins eru amínósýrur, en það
eru hins vegar færri sem hafa gert
sér grein fyrir áhrifum einstakra
amínósýra á líkamann. Það er
svo sent ekki skrýtið þar sem það
er ekki langt síðan það kom í Ijós
eftir miklar rannsóknir að
ákveðnar amínósýrur í töflu-
formi geta haft jafn mikil áhrif og
sterar 'sem alþekkt er að siintir
íþróttamenn nota til þess að ná
fram meiri styrk og árangri í sinni
íþrótt. Munurinn á amínósýrum
og sterum er hins vegar sá að
amínósýrurnar hafa ekki í för
með sér eins ntikla heilsufarslega
áhættu, eru löglegar og siðferðis-
lega mun réttlætanlegri. Það þarf
ekki neinn sérfræðing til þess að
sjá að þetta er uppgötvun sem
sjálísagt á eftir að breyta miklu í
íþróttaheiminum. Amínósýrurn-
ar sem eru í próteini eru flokkað-
ar í tvo hópa: lífsnauðsynlegar og
ekki lífsnauðsynlegar. Þetta er
samt sein áður nokkuð blekkj-
andi flokkun, vegna þess að þær
eru í raun allar nauðsynlegar.
Þær sem líkaminn getur ekki
framleilt kallast lífsnauðsynlegar
og veröa þess vegna að fást úr
fæðunni. Aminósýrurnar geta
komið í staðinn fyrir stera vegna
þess að þær háfa örvandi áhrif á
hormónakerfi líkamans. Þannig
er ekki verið að bæta utanað-
komandi efnum inn í líkamann
eins og gerist þegar sterar eru
notaðir. heldur er einungis verið
að örva það kerfi sem fyrir er.
Þaö er þó ekki þar nteð sagt að
neysla á amínósýrum sé með öllu
hættulaus. Surnar amínósýrur
hafa aukaverkanir sé þeirra neytt
í miklu magni, en á því er ekki
hætta í gegn unt venjulegar fæðu-
tegundir, heldur einungis sé
þeirra neytt í töfluformi. Þess
vegna þarf að neyta þeirra í rétt-
um hlutföllum og réttu magni. Ef
það er eitthvað sem lýsir líkam-
anum vel og efnaskiptum hans,
þá er það að hann er jafnvægis-
sækinn. Ef of mikið er af ein-
hverju efni í líkamanum þá getur
það sett allt úr skorðum. Auk
þessa þurfa sumar þessara
amínósýrna á ýmsum bætiefnum
að halda til þess að geta virkað
eðlilega. Ef það vantar eina
amínósýru, vítamín eða steinefni
þá getur það orðið til þess að
amínósýran sem þarf á þeim að
halda virki alls ekki. Það er held-
ur ekki nóg með að þær þurfi að
vera í réttum hlutföllum, heldur
þurfa þær líka að vera í réttu
magni. Rannsóknir hafa sýnt að
sé of mikils neytt af próteini eða
amínósýrum, er eins og líkaminn
ráði hreinlega ekki við magnið og
segi stopp. Það veröur til þess að
hann hættir að nýta próteinið og
þar með er ekki unt að ræða
neina vöðvauppbyggingu eða
U i----
■ ................................................................................................................
Þaö veröur aö viöurkennast að þarna er um að ræða það sem er siðferðislega
réttlætanlegast þegar uin cr að ræða horinónakerfí líkamans og keppni í
íþróttum.
styrktaraukningu. Það nýtast
nefnilega einungis 30 grömm af
próteini á tveggja til þriggja tíma
fresti í líkama meðal manns.
Sjálfsagt eru einhverjir sem eru á
móti hvers konar töfluáti. Hins
vegar verður að viðurkennast að
þarna er um að ræða það sem
næst kemst því að vera siðferðis-
lega réttlætanlegt þegar um er að
ræða hormónastarfsemi líkamans
og keppni í íþróttum. Þær fáu
amínósýrur sem hafa áhrif á
LLLH.LU„H,I.. VHf.'.VI. . C ■,
hormónastarfsemina fást í gegn
um fæðuna og núna er byrjað að
framleiða þær í töfluformi, þó að
þær fáist ekki hér á íslandi í
hreinu formi. íþróttamenn sem
ekki vilja taka stera eða annað
sem er hættulegt heilsu sem og
mannorði, standa betur að vígi
við að standa jafnfætis íþrótta-
mönnum sem nota ýntsar vafa-
samar aðferðir við að ná árangri
og er varla annað en gott um það
að segja.